Soạn bài Thời gian (SGK Ngữ văn 11 tập 1 Kết nối tri thức)

1. Tác giả Văn Cao:

Văn Cao (15/11/1923 – 10/7/1995), tên thật là Nguyễn Văn Cao, là một nhạc sĩ, nhà thơ và họa sĩ Việt Nam nổi tiếng. Ông là một trong những người nghệ sĩ vĩ đại và có sự ảnh hưởng lớn trong lịch sử văn hóa Việt Nam.

Văn Cao sinh ra tại Lạch Tray (nay là phường Lạch Tray, quận Ngô Quyền) thuộc thành phố Hải Phòng. Tuy nhiên, quê gốc của ông là ở thôn An Lễ, xã Liên Minh, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định. Quê hương đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển tài năng nghệ thuật của Văn Cao.

Ông được biết đến với tác phẩm nổi tiếng là Tiến quân ca – quốc ca của nước Việt Nam, một bản nhạc truyền thống mang ý nghĩa quốc gia. Ngoài ra, Văn Cao còn có đóng góp lớn trong lĩnh vực nghệ thuật hội họa. Ông đã sáng tác nhiều bức tranh và họa bức vẽ với phong cách độc đáo và tinh tế.

Cuộc đời và sự nghiệp của Văn Cao vốn gắn liền và hoà trộn với dòng chảy của lịch sử đất nước nói chung và tân nhạc Việt Nam nói riêng. Ông sống và làm việc trong những thời kỳ quan trọng của Việt Nam, từ thời kỳ phong kiến, thời kỳ chiến tranh và thời kỳ đổi mới. Những biến đổi lớn lao của thời cuộc đã ảnh hưởng mạnh mẽ đến tư duy và sự sáng tạo của ông.

Văn Cao được đánh giá là một hình mẫu thiên tài trong lịch sử văn nghệ Việt Nam. Tài năng nghệ thuật đa dạng của ông mang tính tổng hợp cao giữa văn chương (thi ca), âm nhạc và hội họa. Ông đã tạo nên những tác phẩm sáng tạo và ấn tượng, góp phần làm phong phú thêm di sản văn hóa của dân tộc.

Văn Cao đã để lại một di sản văn hóa vô giá cho người dân Việt Nam và thế giới. Tác phẩm của ông vẫn được truyền tai và truyền thụ từ thế hệ này sang thế hệ khác, góp phần xây dựng và thăng hoa nghệ thuật Việt Nam.

2. Nội dung chính bài Thời gian: 

Tác phẩm “Thời gian” của Văn Cao là một tác phẩm đầy cảm xúc, đưa chúng ta suy ngẫm về cuộc sống và những biến đổi của thời gian. Tác giả nhấn mạnh đến sự chảy trôi của thời gian, một quy luật vô tình mà chúng ta không thể kiểm soát. Thời gian trôi đi không ngừng, đem theo những niềm vui, nhưng cũng không thiếu những nỗi buồn. Con người trở nên nhỏ bé, trước sự vĩnh hằng và mãnh liệt của thời gian.

Tuy nhiên, qua bài thơ, Văn Cao cũng truyền tải một thông điệp tích cực về lạc quan và tận hưởng cuộc sống. Ông khuyến khích chúng ta hãy quên đi những nỗi buồn trong quá khứ, đồng thời biết trân trọng và sống hết mình ở hiện tại. Chỉ khi ta không hối tiếc về những điều đã trải qua, ta mới thực sự có thể tận hưởng và trân trọng mỗi khoảnh khắc trong cuộc sống.

Tác giả suy ngẫm về bản chất của thời gian, nghệ thuật và tình yêu, và tìm hiểu mối quan hệ giữa chúng. Văn Cao nhận thức rằng thời gian có sức tàn phá không thể phủ nhận, nhưng cũng nhờ vào sự tàn phá đó, ông nhận ra sự tồn tại trường tồn của nghệ thuật, cái đẹp và tình yêu. Nghệ thuật và tình yêu là những điều vô hạn, không bị thời gian làm mờ đi. Chúng luôn tồn tại và truyền cảm hứng cho con người qua thời gian và thế hệ.

Từ những suy ngẫm đó, chúng ta có thể rút ra một triết lý nhân sinh sâu sắc. Dù thời gian có thể làm mờ nhạt mọi thứ, nhưng con người luôn có khả năng tạo ra những giá trị vĩnh cửu, như nghệ thuật và tình yêu. Chúng ta cần biết trân trọng và bảo tồn những giá trị tuyệt vời này, để sống một cuộc sống ý nghĩa và không hối tiếc về những điều đã trải qua.

3. Soạn bài Thời gian – SGK Ngữ văn 11 tập 1 Kết nối tri thức: 

3.1. Đặc điểm thể loại và cấu tứ của bài thơ:

Đặc điểm: thể thơ tự do, mở rộng tư duy sáng tạo và giải phóng khỏi các quy tắc về thể loại và hình thức.

Cấu trúc của bài thơ: Bài thơ không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật mà còn là một cách để tác giả truyền đạt triết lý nhân sinh sâu sắc. Bằng cách sử dụng ngôn ngữ và hình ảnh tươi sáng, bài thơ kích thích lòng suy ngẫm của người đọc về cuộc sống và con người mà không bị ảnh hưởng bởi thời gian trôi qua. Tác giả nhìn thấy rằng thời gian không chỉ đem theo sự lụi tàn của các vật thể, cảnh vật và con người mà còn mang trong mình sự khắc ghi về sự tồn tại của thời gian, tình yêu và cái đẹp. Bằng cách này, bài thơ trở thành một tác phẩm sâu sắc và ý nghĩa hơn.

3.2. Tính chất tượng trưng của các hình ảnh thơ: 

Hình ảnh “Thời gian qua kẽ tay” trong bài thơ gợi lên một cảm giác mê hoặc và mơ mộng về sự trôi qua không thể ngăn cản của thời gian. Bằng cách sử dụng hình ảnh này, tác giả tạo ra một sự tương phản đáng chú ý giữa sự hữu hình và vô hình, cái hữu hạn và vô hạn. Chúng ta có thể cảm nhận được sự mất mát và sự tàn phá do thời gian gây ra trong cuộc sống, nhưng đồng thời cũng thấy được sự tạo hóa và sự trường tồn của những ý tưởng và giá trị vô hạn mà thời gian mang lại.

Hình ảnh “Khô những chiếc lá”, “Rơi những kỷ niệm” là một biểu trưng cho sự lụi tàn và phai mờ của sự vật theo thời gian. Giống như lá cây rơi vào mùa thu, những kỷ niệm cũng dần dần bị con người lãng quên và mờ nhạt đi. Nhưng qua những hình ảnh này, chúng ta cũng nhận ra rằng mọi thứ trong cuộc sống đều có một chu kỳ tự nhiên và không thể tránh khỏi sự thay đổi. Điều quan trọng là chúng ta phải học cách chấp nhận và trân trọng những thay đổi đó.

“Câu thơ còn xanh”, “Bài hát còn xanh” tạo lên một hình ảnh về sự bền vững của nghệ thuật theo thời gian. Dù thời gian trôi qua, những câu thơ và bài hát vẫn giữ được sự tươi mới và ý nghĩa của chúng. Điều này cho thấy rằng nghệ thuật có khả năng tồn tại mãi mãi và truyền cảm hứng cho thế hệ sau.

Hình ảnh “Đôi mắt em như hai giếng nước” là một tượng trưng tuyệt đẹp cho người con gái mà tác giả yêu thương. Đôi mắt này không chỉ là một hình ảnh đẹp mà còn chứa đựng sự tình yêu và sự trường tồn. Chúng không bị ảnh hưởng bởi thời gian mà luôn tồn tại cùng với sự đẹp đẽ và tình yêu của con người.

Từ những hình ảnh trên, chúng ta có thể suy ngẫm về một triết lý nhân sinh sâu sắc: thời gian có thể làm mất mát và phai nhạt một số sự vật và kỷ niệm, nhưng trước sự đẹp và tình yêu của con người, chúng vẫn luôn tồn tại và không bị mờ nhạt theo thời gian và năm tháng. Điều này nhấn mạnh sự quan trọng của việc trân trọng và gìn giữ những giá trị vô hạn trong cuộc sống.

3.3. Suy ngẫm của tác giả về bản chất của thời gian, nghệ thuật, tình yêu bà mối tương quan giữa chúng: 

Theo Văn Cao, thời gian là một thực thể vô tận và không thể tránh khỏi sức tàn phá. Mỗi khi mùa thu đến, cây thay lá và thời gian làm mờ nhạt những kỷ niệm, tạo ra một cảm giác lụi tàn và phai mờ trong cuộc sống. Tuy nhiên, qua sự tàn phá đó, tác giả đã nhìn nhận được những điều vĩnh cửu tồn tại, như nghệ thuật, cái đẹp và tình yêu của con người. Nghệ thuật là một phần không thể thiếu trong cuộc sống, được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác thông qua các tác phẩm như thơ, ca khúc và tiếng hát. Như tình yêu, dù thời gian có làm mờ nhạt tất cả, tình yêu với cái đẹp và con người vẫn tồn tại mãi mãi, mang trong mình sự tuyệt vời và đáng trân trọng.

Hình ảnh “Khô những chiếc lá”, “Rơi những kỷ niệm” biểu thị sự lụi tàn và phai mờ của sự vật theo thời gian. Như lá cây rơi vào mùa thu, những kỷ niệm cũng dần dần bị con người lãng quên và mờ nhạt đi. Nhưng qua những hình ảnh này, chúng ta cũng nhận ra rằng mọi thứ trong cuộc sống đều có một chu kỳ tự nhiên và không thể tránh khỏi sự thay đổi. Điều quan trọng là chúng ta phải học cách chấp nhận và trân trọng những thay đổi đó.

“Câu thơ còn xanh”, “Bài hát còn xanh” tạo lên một hình ảnh về sự bền vững của nghệ thuật theo thời gian. Dù thời gian trôi qua, những câu thơ và bài hát vẫn giữ được sự tươi mới và ý nghĩa của chúng. Điều này cho thấy rằng nghệ thuật có khả năng tồn tại mãi mãi và truyền cảm hứng cho thế hệ sau.

Hình ảnh “Đôi mắt em như hai giếng nước” là một tượng trưng tuyệt đẹp cho người con gái mà tác giả yêu thương. Đôi mắt này không chỉ là một hình ảnh đẹp mà còn chứa đựng sự tình yêu và sự trường tồn. Chúng không bị ảnh hưởng bởi thời gian mà luôn tồn tại cùng với sự đẹp đẽ và tình yêu của con người.

Từ những hình ảnh trên, chúng ta có thể suy ngẫm về một triết lý nhân sinh sâu sắc: thời gian có thể làm mất mát và phai nhạt một số sự vật và kỷ niệm, nhưng trước sự đẹp và tình yêu của con người, chúng vẫn luôn tồn tại và không bị mờ nhạt theo thời gian và năm tháng. Điều này nhấn mạnh sự quan trọng của việc trân trọng và gìn giữ những giá trị vô hạn trong cuộc sống.