Soạn bài Sông nước trong tiếng miền Nam (Ngữ văn 11)

1. Soạn bài Tự đánh giá: Sông nước trong tiếng miền Nam chuẩn nhất:

Câu 1 trang 124 SGK Ngữ Văn 11 tập 1: Dòng nào nêu đúng nguồn dẫn của văn bản Sông nước trong tiếng miền Nam?

A. Báo Nhân Dân, ngày 18-9-2012, không có tác giả.

B. Báo Lao Động, thứ Năm, ngày 18-9-2010, phóng viên tòa báo.

C. Báo Thanh Niên, ngày 18-9-2012, Vietnamnet.

D. Báo Sài Gòn Tiếp Thị, 18-9-2012, Trần Thị Ngọc Lang.

Trả lời:

Đáp án: D. Báo Sài Gòn Tiếp Thị, 18-9-2012, Trần Thị Ngọc Lang.

Câu 2 trang 124 SGK Ngữ Văn 11 tập 1: Phần sa pô muốn nêu vấn đề gì?

A. Tác động của thiên nhiên đến môi trường sống, tính cách, tâm lý của con người và cách sử dụng ngôn từ đặc trưng của mỗi vùng, miền.

B. Thiên nhiên và môi trường sống có tác động rất lớn đến cuộc sống, tính cách của con người và ảnh hưởng đến tâm lý mỗi vùng, miền.

C. Tác động của thiên nhiên đến môi trường sống và tâm lí của con người và tâm lý đó sẽ ảnh hưởng đến tính cách mỗi vùng, miền.

D. Thiên nhiên và môi trường sống có tác động rất lớn đến đời sống con người và làm thay đổi tính cách, tâm lý mỗi vùng, miền.

Trả lời:

Đáp án: A. Tác động của thiên nhiên đến môi trường sống, tính cách, tâm lý của con người và cách sử dụng ngôn từ đặc trưng của mỗi vùng, miền.

Câu 3 trang 124 SGK Ngữ Văn 11 tập 1: Nội dung chính của văn bản Sông nước trong tiếng miền Nam là gì?

A. Phản ánh ngôn ngữ Nam Bộ rất đa dạng, phong phú.

B. Ca ngợi tiếng Nam Bộ rất giàu đẹp, sáng tạo.

C. Giải thích vì sao phương ngữ Nam Bộ giàu có về các từ chỉ sông nước.

D. So sánh từ chỉ địa danh các tỉnh Nam Bộ với các tỉnh Bắc và Trung Bộ.

Trả lời:

Đáp án A. Phản ánh ngôn ngữ Nam Bộ rất đa dạng, phong phú.

Câu 4 trang 124 SGK Ngữ Văn 11 tập 1: Dòng nào nêu đúng bố cục và cách trình bày văn bản Sông nước trong tiếng miền Nam

A. Có nhan đề, có chú thích cuối văn bản, có kênh hình.

B. Có nhan đề, sa pô, có kết hợp kênh chữ và kênh hình.

C. Có nhan đề, sa pô, tài liệu tham khảo cuối văn bản.

D. Có nhan đề, sa pô, chú thích cuối văn bản.

Trả lời:

Đáp án: B. Có nhan đề, sa pô, có kết hợp kênh chữ và kênh hình.

Câu 5 trang 125 SGK Ngữ Văn 11 tập 1: Câu văn nào sau đây thể hiện thái độ của người viết?

A. Khi thuyền chở đầy và nặng, không thể chở hơn được nữa, người ta nói là thuyền khẩm.

B. Từ đây dẫn đến một đặc điểm là đặt địa danh gắn liền với sông nước.

C. Số từ ngữ chỉ những sự vật, hiện tượng liên quan đến sông nước vì vậy vô cùng phong phú …

D. Như vậy, một từ chỉ sông nước đã được dùng để gọi tên giao lộ của các con đường trong thành phố.

Trả lời:

Đáp án C. Số từ ngữ chỉ những sự vật, hiện tượng liên quan đến sông nước vì vậy vô cùng phong phú…

Câu 6 trang 125 SGK Ngữ Văn 11 tập 1: Tác giả đã dẫn ra các từ ngữ nào để làm sáng tỏ nhận xét: “Số từ ngữ chỉ những sự vật, hiện tượng liên quan đến sông nước vì vậy vô cùng phong phú […]”?

Trả lời:

Để làm sáng tỏ nhận xét: “Số từ ngữ chỉ những sự vật, hiện tượng liên quan đến sông nước vì vậy vô cùng phong phú […]”, tác giả đã dẫn ra một số từ ngữ như: rạch, xẻo, con lươn, bùng binh, tắt, rỗng, vàm, lung, láng, bưng, bàu, cù lao, cồn, giồng…; nước lớn, nước ròng, nước rong, nước nổi, nước kém, nước đứng, nước nhửng, nước ương,…; ghe, tam bản, xuồng, vỏ lãi, tắc rằng,…

Câu 7 trang 125 SGK Ngữ Văn 11 tập 1: Mục đích của người viết văn bản Sông nước trong tiếng miền Nam là gì? Câu văn, đoạn văn nào liên quan đến mục đích ấy?

Trả lời:

Tác động sâu rộng của thiên nhiên đối với cuộc sống và văn hóa ở miền Nam, đặc biệt là với sự gắn bó mạnh mẽ với sông nước. Sông và rạch không chỉ là nguồn tài nguyên mà còn là một phần tinh thần, định hình cách sống và tư tưởng của người dân. Những từ ngữ liên quan đến sông nước trở thành một phần không thể thiếu trong giao tiếp hàng ngày, và còn thể hiện trong nghệ thuật dân gian, âm nhạc, văn học.

Ví dụ, các câu hò, điệu hát dân gian thường lấy cảm hứng từ cảnh quan thiên nhiên, cuộc sống xung quanh sông ngòi, những bài thơ tả cảnh cũng thường nhấn mạnh vẻ đẹp và ý nghĩa của sông nước trong cuộc sống hàng ngày. Ngoài ra, các địa danh cũng thể hiện sự gắn bó với sông nước, ví dụ như tên của các làng, xóm thường mang theo một ý nghĩa đặc biệt gắn liền với đặc điểm địa lý, môi trường của vùng đó.

Việc sử dụng ngôn từ phản ánh sự ảnh hưởng sâu rộng của thiên nhiên không chỉ trong việc giao tiếp hàng ngày mà còn trong văn hóa nghệ thuật của miền Nam. Điều này thể hiện một cách rõ ràng trong cách sáng tác và biểu đạt của các tác phẩm văn học và nghệ thuật của khu vực này.

Câu 8 trang 125 SGK Ngữ Văn 11 tập 1: Theo tác giả, vì sao các tỉnh miền Nam lại hay đặt địa danh gắn liền với sông nước?

Trả lời:

Theo quan điểm của tác giả, các tỉnh ở miền Nam thường đặt các địa danh kết nối với sông nước vì hầu hết các cộng đồng ở Nam Bộ đều nằm hai bên bờ sông rạch. Điều này dẫn đến một đặc điểm là đặt tên địa danh có liên quan mật thiết đến sự hiện diện của nguồn nước.

Câu 9 trang 125 SGK Ngữ Văn 11 tập 1: Hình ảnh minh hoạ trong văn bản có tác dụng gì?

Trả lời:

Trong văn bản, việc sử dụng hình ảnh minh họa đóng vai trò quan trọng trong việc làm rõ và cụ thể hóa những điều được trình bày. Hình ảnh có khả năng tạo ra một sự tương tác mạnh mẽ, giúp người đọc hình dung và hiểu rõ hơn về nội dung được trình bày.

Câu 10 trang 125 SGK Ngữ Văn 11 tập 1: Văn bản mang lại cho em những thông tin bổ ích gì?

Trả lời:

Văn bản này mang đến cho em một cái nhìn tổng quan về phương ngữ đặc trưng của người dân miền Nam Bộ. Nó đi sâu vào nguồn gốc và lí do tại sao các tỉnh miền Nam thường đặt tên các địa danh gắn liền với sông nước. Những thông tin này giúp em thấy hiểu sâu hơn về sự đa dạng và phong phú của tiếng Việt nói chung, cũng như tiếng địa phương miền Nam nói riêng.

2. Soạn bài Tự đánh giá: Sông nước trong tiếng miền Nam đầy đủ nhất:

Câu 1 trang 124 SGK Ngữ Văn 11 tập 1: Dòng nào nêu đúng nguồn dẫn của văn bản Sông nước trong tiếng miền Nam?

Đáp án: D. Báo Sài Gòn Tiếp Thị, 18-9-2012, Trần Thị Ngọc Lang.

Câu 2 trang 124 SGK Ngữ Văn 11 tập 1: Phần sa pô muốn nêu vấn đề gì?

Đáp án: A. Tác động của thiên nhiên đến môi trường sống, tính cách, tâm lý của con người và cách sử dụng ngôn từ đặc trưng của mỗi vùng, miền.

Câu 3 trang 124 SGK Ngữ Văn 11 tập 1: Nội dung chính của văn bản Sông nước trong tiếng miền Nam là gì?

Đáp án A. Phản ánh ngôn ngữ Nam Bộ rất đa dạng, phong phú.

Câu 4 trang 124 SGK Ngữ Văn 11 tập 1: Dòng nào nêu đúng bố cục và cách trình bày văn bản Sông nước trong tiếng miền Nam

Đáp án: B. Có nhan đề, sa pô, có kết hợp kênh chữ và kênh hình.

Câu 5 trang 125 SGK Ngữ Văn 11 tập 1: Câu văn nào sau đây thể hiện thái độ của người viết?

Đáp án C. Số từ ngữ chỉ những sự vật, hiện tượng liên quan đến sông nước vì vậy vô cùng phong phú…

Câu 6 trang 125 SGK Ngữ Văn 11 tập 1: Tác giả đã dẫn ra các từ ngữ nào để làm sáng tỏ nhận xét: “Số từ ngữ chỉ những sự vật, hiện tượng liên quan đến sông nước vì vậy vô cùng phong phú […]”?

Trả lời:

Để làm sáng tỏ nhận xét: “Số từ ngữ chỉ những sự vật, hiện tượng liên quan đến sông nước vì vậy vô cùng phong phú […]”, tác giả đã dẫn ra một số từ ngữ như: rạch, xẻo, con lươn, bùng binh, tắt, rỗng, vàm, lung, láng, bưng, bàu, cù lao, cồn, giồng…; nước lớn, nước ròng, nước rong, nước nổi, nước kém, nước đứng, nước nhửng, nước ương,…; ghe, tam bản, xuồng, vỏ lãi, tắc rằng,…

Câu 7 trang 125 SGK Ngữ Văn 11 tập 1: Mục đích của người viết văn bản Sông nước trong tiếng miền Nam là gì? Câu văn, đoạn văn nào liên quan đến mục đích ấy?

Trả lời:

Mục tiêu của tác giả viết về “Sông nước trong tiếng miền Nam” là để đặt nặng sự tác động mà thiên nhiên mang lại đến môi trường sống, tính cách, và tâm hồn của con người. Nhấn mạnh rằng những yếu tố tâm linh và vật chất được tạo nên và thể hiện thông qua cách sử dụng ngôn từ đặc trưng của từng vùng miền.

Đoạn văn trong “sa pô” tôn vinh vùng Nam Bộ là một nơi đặc trưng với sự hiện diện mạnh mẽ của sông ngòi và những cánh đồng, vườn ruộng. Đây không chỉ đơn thuần là nơi sống, mà còn là nền tảng của sinh hoạt hàng ngày, và kiểm soát đời sống kinh tế cũng như tinh thần của người dân. Bài viết cũng muốn nhấn mạnh rằng ảnh hưởng của thiên nhiên không chỉ giới hạn trong lĩnh vực vật chất, mà còn trải dài đến các khía cạnh tinh thần và văn hóa của con người. Những từ ngữ này không chỉ là phổ biến trong lời nói hàng ngày của người dân, mà còn là yếu tố quan trọng xây dựng nên các địa danh đặc biệt, và còn được thể hiện qua bản sắc văn hóa, âm nhạc dân gian và là đất đai mà các nhà văn, nhà thơ khai thác.

Ngoài ra, không chỉ dừng lại ở những ý nghĩa trực tiếp, mà còn dùng ngôn ngữ để kể về những sự vật, hiện tượng khác, mở rộng nghĩa và làm giàu thêm cho ngôn từ của miền Nam.

Câu 8 trang 125 SGK Ngữ Văn 11 tập 1: Theo tác giả, vì sao các tỉnh miền Nam lại hay đặt địa danh gắn liền với sông nước?

Trả lời:

Theo quan điểm của tác giả, hầu hết các tỉnh ở miền Nam thường có các địa danh mà liên quan chặt chẽ đến hệ thống sông ngòi. Điều này xuất phát từ sự thực rằng phần lớn các cộng đồng, các làng xã tại khu vực Nam Bộ được xây dựng ven bờ sông, ven bờ rạch. Từ đây, phát sinh một đặc điểm đặc biệt là việc đặt tên các địa danh liên quan mật thiết đến sự hiện diện quan trọng của nguồn nước trong đời sống và văn hóa của cộng đồng.

Câu 9 trang 125 SGK Ngữ Văn 11 tập 1: Hình ảnh minh hoạ trong văn bản có tác dụng gì?

Trả lời:

Thêm vào đó, việc sử dụng hình ảnh minh họa có thể làm cho văn bản trở nên sống động hơn, thu hút sự chú ý của độc giả. Điều này cũng đồng nghĩa với việc làm tăng tính thuyết phục và sự hấp dẫn của nội dung.

Câu 10 trang 125 SGK Ngữ Văn 11 tập 1: Văn bản mang lại cho em những thông tin bổ ích gì?

Trả lời:

Bài văn này truyền đạt cho em thông tin về cách người dân miền Nam Bộ sử dụng phương ngữ địa phương của mình. Em sẽ hiểu về nguồn gốc và lý do tại sao các tỉnh ở miền Nam thường đặt tên địa danh gắn liền với sông ngòi. Những thông tin này sẽ giúp em nhìn nhận sự đa dạng và phong phú của tiếng Việt nói chung và tiếng địa phương miền Nam nói riêng.

3. Tìm hiểu mở rộng tác phẩm:

3.1. Tìm hiểu chung về tác phẩm:

– Xuất xứ: Báo Sài Gòn Tiếp Thị, 18-9-2012, Trần Thị Ngọc Lang

– Thể loại: Văn bản thường nhật

– Phương thức biểu đạt: Thuyết minh

3.2. Giá trị nội dung và nghệ thuật:

Văn bản được cung cấp nhằm cung cấp thông tin liên quan đến nguồn gốc và lý do tại sao các tỉnh miền Nam thường được gắn liền với các khúc sông và dòng nước. Qua đó, thông qua việc tìm hiểu sâu hơn về sự tương tác giữa địa danh và môi trường tự nhiên, em sẽ có cái nhìn rõ ràng và phong phú hơn về sự đa dạng và sự phong phú của ngôn ngữ tiếng Việt nói chung, và tiếng địa phương miền Nam nói riêng.

Hình ảnh minh hoạ đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc minh họa và hỗ trợ nội dung trong văn bản. Chúng giúp tạo ra sự tương tác mạnh mẽ, giúp người đọc dễ dàng hình dung và hiểu rõ hơn về các ý được trình bày.