Sọ Dừa là truyện cổ tích về người mang lốt vật, kiểu nhân vật khá phổ biến trong truyện cổ tích Việt Nam và thế giới. Truyện Sọ Dừa đề cao giá trị chân chính của con người và tình thương đối với người bất hạnh. Dưới đây là hướng dẫn Soạn bài Sọ Dừa - Soạn văn truyện cổ tích Ngữ văn lớp 6.
Mục lục bài viết
1. Trước khi đọc văn bản:
Câu hỏi 1 trang 39 Văn học 6 Tập 1 Chân trời sáng tạo. Bạn đã bao giờ đánh giá người khác chỉ dựa vào vẻ bề ngoài của họ chưa? Đánh giá như vậy có đúng không?
Lời giải chi tiết:
– Tôi đánh giá người khác qua vẻ bề ngoài của họ. Đây là một đánh giá hoàn toàn sai lầm. Bởi vẻ bề ngoài không thể phản ánh đầy đủ tính cách, thói quen và bản chất của một người.
Ví dụ:
– Có lần tôi gặp một bạn nam gầy, thấp hơn rất nhiều so với các bạn cùng lớp và trông có vẻ yếu ớt. Tuy nhiên, cậu có thể chạy nhanh hơn và bền hơn tất cả các nam sinh khác và đứng đầu trong cuộc thi điền kinh toàn trường.
– Anh hàng xóm của tôi, anh Hùng, có ngoại hình cao ráo, vạm vỡ, tóc cắt ngắn trông rất đáng sợ. Nhưng anh ấy là một người rất hiền lành và tốt bụng. Nếu ai đó trong xóm cần điều gì, anh ấy luôn sẵn sàng giúp đỡ. Anh còn rất thích trồng hoa và chăm sóc cây cảnh, điều này khác hoàn toàn với vẻ ngoài của anh.
– Cô Hòa ở xóm tôi trông rất sang trọng. Cô ăn mặc rất thời trang và thích móng tay dài đính đá lấp lánh. Cô cũng thường xuyên làm những kiểu tóc thời trang với màu sắc bắt mắt. Khi cô ấy mới đến sống ở khu phố của tôi, nhiều người nghĩ rằng cô ấy chắc chắn không biết làm việc nhà. Nhưng trái lại cô Hoa lại rất tháo vát và khéo tay. Cô ấy là một đầu bếp rất giỏi và có thể làm nhiều món ăn nhẹ. Một mình cô ấy có thể lo bữa ăn cho cả gia đình.
Câu hỏi 2 trang 39 Văn học 6 Tập 1 Chân trời sáng tạo. Nhan đề của tác phẩm gợi cho em nhớ đến điều gì?
Lời giải chi tiết:
Tựa đề làm tôi nhớ đến một nhân vật có ngoại hình giống quả dừa tròn đầy lông lá – một vẻ ngoài kỳ lạ, không giống người bình thường.
2. Trong khi đọc văn bản:
Câu hỏi 1: Suy luận Trang 39 Văn học 6 Tập 1 Chân trời sáng tạo. Những chi tiết trong phần giới thiệu giúp chúng ta biết gì về nhân vật Sọ dừa?
Lời giải chi tiết:
– Thông tin nổi bật giúp bạn hiểu về sọ dừa:
Con của cặp vợ chồng già nghèo, mất cha từ khi còn trong bụng mẹ
Mẹ Sọ dừa nhờ uống nước trong cái gáo dừa mà sinh ra Sọ Dừa.
Khi sinh ra, sọ dừa không có tay chân và có hình tròn như sọ dừa.
Câu hỏi 2: Dự đoán Trang 40 Văn học 6 Tập 1 Chân trời sáng tạo. Bạn có nghĩ nhân vật Sọ dừa có tìm được lễ vật hay không?
Lời giải chi tiết:
Theo tôi, Sọ dừa kiếm lễ vật để ngỏ lời cầu hôn con gái một nhà phú ông. Bởi anh là nhân vật có nhiều bí mật và điều kỳ diệu. Khi mời mẹ đến cầu hôn, chắc hẳn anh đã chuẩn bị sẵn những thứ cần thiết.
3. Sau khi đọc văn bản:
Câu hỏi 1 trang 42 Văn học 6 Tập 1 Chân trời sáng tạo. Truyện cổ tích thường kể về những nhân vật bất hạnh (mồ côi, người hình thú…), những nhân vật dũng cảm và thông minh. Bạn nghĩ nhân vật sọ dừa thuộc kiểu nhân vật nào?
Sọ dừa là một trong những nhân vật xui xẻo với ngoại hình xấu xí.
Câu hỏi 2 trang 42 Văn học 6 Tập 1 Chân trời sáng tạo. Sắp xếp các sự kiện theo đúng trình tự diễn biến của câu chuyện:
a) Người mẹ đi lấy củi, uống nhiều nước từ cái sọ dừa, sau đó mang thai và sinh ra một Sọ dừa có vẻ bề ngoài dị dạng.
b) Nhờ chăm lo việc học, Sọ dừa đã thi đỗ và đi sứ
c) Thế là Sọ dừa đi sứ trở về và rất vui mừng được gặp lại vợ mình trên đảo.
d) Tại nhà phú ông, Sọ dừa gặp và cưới cô Út, mất đi vẻ ngoài xấu xí.
e) Hai chị em đẩy vợ Sọ dừa xuống biển.
f) Theo lời dặn của chồng, người vợ bỏ trốn và sống ở hoang đảo.
g) Hai chị xấu hổ và phải rời quê hương.
h) Sọ dừa xin chăn bò ở nhà phú ông để giúp mẹ già.
Lời giải chi tiết:
Sắp xếp a – h – d – b – d – e – c – g theo đúng thứ tự
a) Người mẹ đi lấy củi, uống nhiều nước từ cái sọ dừa, sau đó mang thai và sinh ra một Sọ dừa có vẻ bề ngoài dị dạng.
h) Sọ dừa xin chăn bò ở nhà phú ông để giúp mẹ già.
d) Tại nhà phú ông, Sọ dừa gặp và cưới cô Út, mất đi vẻ ngoài xấu xí.
b) Nhờ chăm lo việc học, Sọ dừa đã thi đỗ và đi sứ
d) Tại nhà phú ông, Sọ dừa gặp và cưới cô Út, mất đi vẻ ngoài xấu xí.
e) Hai chị em đẩy vợ Sọ dừa xuống biển.
c) Thế là Sọ dừa đi sứ trở về và rất vui mừng được gặp lại vợ mình trên đảo.
g) Hai chị xấu hổ và phải rời quê hương.
Câu hỏi 3, trang 42 Văn 6, Tập 1, Chân trời sáng tạo. Tính cách của các nhân vật trong truyện cổ tích thường được bộc lộ qua toàn bộ chuỗi hành động của tác phẩm. Điều này được thể hiện thế nào qua nhân vật Sọ dừa?
Lời giải chi tiết:
– Các đặc điểm của Sọ Dừa: thông minh, tài giỏi, siêng năng, siêng năng, chủ động
– Thể hiện chi tiết:
Yêu cầu chăn thả bò cho phú ông để giúp mẹ già.
Chăn nuôi bò rất giỏi: con nào cũng no nê cả ngày nắng lẫn ngày mưa.
Khả năng thổi sáo rất tốt (âm thanh của sáo).
Chuẩn bị đủ lễ vật để đến nhà phú ông cầu hôn vợ (một hũ vàng cốm, mười tấm lụa đào, mười con lợn béo, mười bầu rượu).
Đỗ trạng nguyên (cực thông minh, làm việc ngày đêm với đèn đọc sách và đỗ đạt thi cử)
Đoán trước và lo liệu mọi việc (khi chia tay vợ, anh đưa cho cô ấy một viên đá lửa, một con dao và hai quả trứng và bảo cô ấy hãy mang theo nếu cần).
Câu hỏi 4 trang 42 Văn học 6 Tập 1 Chân trời sáng tạo. Xác định các yếu tố huyền diệu được sử dụng trong câu chuyện Sọ dừa. Bạn nghĩ yếu tố giả tưởng đóng vai trò gì trong câu chuyện này?
Lời giải chi tiết:
– Yếu tố kỳ ảo trong Sọ dừa:
Người mẹ uống nước từ một cái sọ dừa và mang thai và sinh ra Sọ dừa không có tay chân, tròn trịa như quả dừa.
Chàng Sọ dừa đi chăn bò cho phú ông giàu có, cụt chân tay nhưng lại chăn bò rất giỏi.
Sọ Dừa trở thành chàng trai đẹp trai vừa thổi sáo vừa chăn bò
Sọ Dừa đoán trước tương lai, tặng vợ con dao và quả trứng
Thế là vợ Sọ dừa bị hai người chị đẩy xuống biển. Người vợ dùng dao đâm chết con cá và mổ bụng nó để đi ra ngoài.
– Vai trò của các yếu tố kì ảo:
Giúp tạo sự hấp dẫn, căng thẳng trong câu chuyện
Giúp làm nổi bật những phẩm chất tốt đẹp, quý giá của con người (chăm chỉ, trung thực, thông minh…) – rõ ràng hơn dưới tấm mặt nạ xấu xí;
Giúp đỡ những nhân vật bất hạnh cải thiện cuộc sống, bày tỏ quan điểm, niềm hy vọng của mọi người về một cuộc sống thiện gặp thiện, ác gặp ác.
Câu hỏi 5 trang 42 Văn học 6 Tập 1 Chân trời sáng tạo. Xác định chủ đề của câu chuyện.
Lời giải chi tiết:
Chủ đề Câu chuyện: Giá trị thực sự của con người được khẳng định và phát huy bởi những phẩm chất bên trong chứ không phải vẻ bề ngoài.
Câu hỏi 6 trang 42 Văn học 6 Tập 1 Chân trời sáng tạo. Em hãy cho biết chủ đề của câu chuyện.
Lời giải chi tiết:
Chủ đề của truyện: Khi con người thể hiện ước mơ về một xã hội công bằng, người tốt gặt quả tốt, kẻ xấu gặt bão.
Câu hỏi 7 trang 42 Văn học 6 tập 1 Chân trời sáng tạo. Bạn học được gì về việc quan sát và đánh giá con người từ Sọ dừa
Lời giải chi tiết:
Mẫu 1: Qua câu chuyện Sọ dừa, tôi biết được rằng để nhận biết và đánh giá con người, chúng ta phải nhìn vào tính cách, phẩm chất, thái độ, nhân cách và những hành động thực tế của họ chứ không chỉ dựa vào vẻ bề ngoài.
Mẫu 2: thông qua câu chuyện Sọ dừa, bạn sẽ học được cách nhìn và đánh giá con người một cách khách quan và toàn diện hơn. Chúng ta không thể đánh giá một người chỉ qua vẻ bề ngoài. Đây chỉ là lớp vỏ bên ngoài. Để đánh giá họ, chúng ta phải nghiên cứu sâu sắc những phẩm chất, tính cách, trí thông minh, hành động và lời nói của người đó.
3. Giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của tác phẩm:
3.1. Giá trị nội dung:
– Câu chuyện kể về một chàng trai trẻ tên Sọ dừa, dù có khuyết tật về thể chất nhưng luôn cố gắng làm chủ cuộc sống của mình. Điều này còn tượng trưng cho ước mơ về một xã hội công bằng, nơi cái thiện chiến thắng cái ác và người tốt luôn có hạnh phúc và được khen thưởng.
– Đề cao những giá trị cơ bản của con người và tình yêu thương đối với những người bất hạnh, nghèo khó.
3.2. Giá trị nghệ thuật:
– Đây là thể loại truyện cổ tích phổ biến trong kho tàng truyện cổ tích Việt Nam và thế giới: người mang hình dáng lốt vật. Dù có ngoại hình biến dạng và xấu xí nhưng anh dần mất đi vẻ ngoài xấu xí đó và trở lại cuộc sống bình thường, sống một cuộc sống hạnh phúc.
– Ngôn ngữ mang đậm phong cách dân gian, hình ảnh sinh động, ấn tượng
