Bài thơ Sang thu của nhà thơ Hữu Thỉnh là một trong những bài miêu tả tinh tế và độc đáo nhất về sự thay đổi cảnh vật trong không gian cuối hạ đầu thu. Trước cảnh đẹp này, tác giả Không chỉ bày tỏ lòng yêu mến cảnh đẹp thiên nhiên quê hương mà còn suy ngẫm về triết lý sống.
Mục lục bài viết
1. Tác giả bài thơ Sang thu:
– Hữu Thỉnh ( sinh năm 1942) tên thật là Nguyễn Hữu Thỉnh bút danh là Vũ Hữu
– Quê quán: Quê ở Tam Dương- Vĩnh Phúc
– Phong cách nghệ thuật: Ông là người viết nhiều, viết hay về con người và cuộc sống ở nông thôn. Thơ ông giản dị nhưng vô cùng tinh tế và sâu sắc
– Tác phẩm chính: “Thương lượng với thời gian”, “Sang thu”, “Âm vang chiến hào”.
2. Tìm hiểu tác phẩm Sang thu:
2.1. Bố cục bài thơ:
Sang thu có bố cục gồm 3 phần:
– Khổ 1 : Những tín hiệu giao mùa.
– Khổ 2 : Bức tranh thiên nhiên lúc giao mùa, cảm nhận tinh tế của tác giả trước sự biến đổi của đất trời trong khoảnh khắc giao mùa.
– Khổ 3 : Những suy tư và chiêm nghiệm của nhà thơ.
2.2. Đọc hiểu văn bản:
– Câu 1:
Cảm nhận được sự tinh tế của nhà thơ thể hiện trong những từ ngữ diễn tra cảm giác, trạng thái: bỗng, phả vào, chùng chình, hình như, dềnh dàng, vắt nửa mình…:
+ Bỗng: sự ngạc nhiên, bâng khuâng trước sự biến đổi của đất trời
+ Hương ổi lan vào không gian, phả vào gió se.
+ Sương đầu thu giăng mắc nhẹ nhàng gợi lên vẻ đẹp êm dịu của bức tranh thiên nhiên, những cánh chim bắt đầu vội vã ở buổi hoàng hôn.
+ Cảm giác giao mùa được diễn tả thú vị qua đám mây mùa hạ “vắt nửa mình sang thu”.
+ Nắng cuối hạ vẫn còn nồng, còn sáng nhưng nhạt dần. Những ngày giao mùa này đã ít những cơn mưa rào ào ạt, bất ngờ.
+ Lúc này cũng bớt đi những tiếng sấm bất ngờ gắn cùng những cơn mưa rào mùa hạ thường có.
Khoảnh khắc giao mùa mang tới cảm nhận ngỡ ngàng, xao xuyến trong tâm trạng tác giả
– Câu 2:
Sự cảm nhận tinh tế của nhà thơ về những chuyển biến trong không gian :
– Hương vị : mùi ổi chín – trái cây mùa thu.
– Cảm nhận bằng xúc giác : gió se, sương – thời tiết se se lạnh của mùa thu.
– Hình ảnh đặc sắc của thời điểm giao mùa : có đám mây mùa hạ – vắt nửa mình sang thu. Đây là hình ảnh nhân hóa, đầy liên tưởng gợi hình, gợi cảm, một ranh giới mơ hồ, nên thơ.
– Câu 3:
Hai dòng thơ cuối Sấm cũng bớt bất ngờ – Trên hàng cây đứng tuổi:
+ Ý nghĩa tả thực : sấm gắn với cơn mưa mùa hạ cũng đã bớt dần trên những hàng cây cao, cổ thụ.
+ Ý nghĩa ẩn dụ : Sấm – Tượng trưng cho những biến động bất thường, những khó khăn, sóng gió trong cuộc đời, những gì bất thường dữ dội trong cuộc sống, hàng cây đứng tuổi – chỉ những người từng trải, có kinh nghiệm sống, có sự vững vàng, bản lĩnh. Con người từng trải sẽ bình thản hơn, trưởng thành hơn, điềm đạm chín chắn hơn với những bão tố của cuộc đời.
3. Luyện tập:
– Câu hỏi: Dựa vào các hình ảnh, bố cục của bài thơ, viết một bài văn ngắn diễn tả cảm nhận của Hữu Thỉnh trước sự biến chuyển của đất trời lúc sang thu?
– Đoạn văn gợi ý:
Bài thơ Sang thu của nhà thơ Hữu Thỉnh là một trong những bài miêu tả tinh tế và độc đáo nhất về sự thay đổi cảnh vật trong không gian cuối hạ đầu thu. Trước cảnh đẹp thiên nhiên ấy, tác giả Không chỉ thể hiện tình yêu với cảnh đẹp thiên nhiên quê hương đất nước mà còn suy ngẫm về triết lí nhân sinh. Một số sự vật và hiện tượng tự nhiên được viết trong hai khổ thơ đầu. Các từ xuyên tạc như: ổi, sương, sông, chim, mây mùa hạ. Vạn vật thay đổi theo thời điểm chuyển mùa, mùa thu đến kéo theo hương ổi quyện vào không khí.
“Sương chùng chình qua ngõ” như cố tình lưu luyến tiếc nuối níu kéo mùa hạ. Ngoài ra, dòng chảy của sông cũng chậm hơn và thong thả hơn trong tiết trời mùa thu sắp tới. Mây mùa hạ “vắt mình nửa mùa thu”, bức tranh đầy hình ảnh nổi bật, thiên nhiên trong bài thơ được tác giả thổi hồn vào đó bằng chính hành động của con người tác giả cả về không gian lẫn tình cảm, thấm thía.
Thiên nhiên đất trời được tác giả Hữu Thỉnh thể hiện trong trạng thái lấp lửng, nửa hè, nửa thu. Vào mùa thu, nhịp sống dường như chậm lại, mọi thứ trở nên thư thái và bình yên hơn. Những hình ảnh trên cho thấy óc quan sát nhạy bén và tinh tế của nhà thơ trước những chuyển động nhẹ nhàng của thiên nhiên. Nó cũng thể hiện tâm trạng tiếc nuối, đón hè về. Nếu hai khổ thơ đầu là cảm xúc của nhà thơ về vẻ đẹp của thiên nhiên thì ở khổ thơ cuối dòng cảm xúc này chuyển sang suy tư, triết lí.
Qua cảnh sắc thiên nhiên đất trời lúc chuyển mùa, nhà thơ đã bày tỏ suy nghĩ về triết lý sống: Càng bước sang nửa bên kia sườn dốc của cuộc đời, con người ta càng táo bạo. , bình tĩnh hơn trước những biến cố, bất ngờ của cuộc sống. Các hiện tượng tự nhiên như “Mặt trời”, “Mưa”, “Sấm sét” là biểu tượng của những sự kiện xảy ra với con người trong cuộc sống. “cây cổ thụ” là hình ảnh của những con người từng trải, trải qua tuổi thanh xuân. Hình ảnh tượng trưng cùng với bố cục của bài thơ đã giúp khắc họa tâm trạng và tình cảm quê hương. Thơ Hữu Thỉnh trước sự đổi thay của đất trời vào thu.
Ý nghĩa – Giá trị
+ Về nội dung: HS hiểu được cảm nhận tinh tế của nhà thơ Tố Hữu trước sự thay đổi của đất trời cuối hạ đầu thu
+ Về nghệ thuật: HS phân tích được giá trị biểu cảm của thân bài. Thể thơ năm chữ với những hình ảnh tượng trưng, giàu sức gợi và giàu sức gợi.
– Câu hỏi: Cách ngắt nhịp và gieo vần trong bài thơ Sang thu có tác dụng như thế nào đối với việc thể hiện nội dung văn bản?
– Gợi ý: Cách ngắt nhịp và gieo vần trong bài thơ Sang thu có tác dụng làm cho câu thơ có một sự kết hợp nhịp nhàng, đồng điệu, hơn hết tạo ra một cảm giác rất chân thật, dễ hình dung với đối với việc thể hiện nội dung văn bản.
– Câu hỏi: Theo em chủ đề của bài thơ Sang thu là gì? Tác giả muốn gửi đến người đọc thông điệp gì với bài thơ này?
– Gợi ý: Theo em chủ đề của bài thơ Sang thu là thời khắc giao mùa. Qua bài thơ này tác giả muốn nhắn gửi đến người đọc: hãy thực sự hòa mình vào thiên nhiên, để cảm nhận bằng cảm xúc, bằng các giác quan, quan sát và nghe thấy mọi thứ. sự biến đổi của thiên nhiên và vạn vật.
Bài thơ mang hương vị ấm áp của buổi sớm mùa thu trên cánh đồng nhỏ. Với những dấu hiệu phảng phất nhất: hương ổi chín, gió se lạnh, sương tinh đầu ngõ. Vì vậy, các bức tranh giống như một dòng sông. Chậm hơn, “nhẹ” hơn, tiếng chim vội vã, những đám mây trên không như chần chừ, níu kéo mùa hạ và mùa thu. Nhưng thiên nhiên luôn vận động, dù nắng ít mưa, thời gian trôi đi, con người cũng lớn lên, trưởng thành và chín chắn rất nhiều. hơn nữa sau những trận mưa giông bão bùng như những cây cổ thụ dãi nắng dầm mưa. Vòng quay của tự nhiên là tất yếu, là quy luật.
Những bài thơ ngắn gọn, xúc tích, hình ảnh giàu sức biểu cảm đã phần nào cho thấy sự chuyển biến nhẹ nhàng, trong trẻo của đất trời với tình cảm vô cùng dịu dàng của Hữu Thỉnh.
