Bài thơ "Con chim chiền chiện" của Huy Cận không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật đẹp mắt mà còn là một lời nhắn nhủ tới chúng ta về tình yêu và sự kết nối cần thiết giữa con người và thiên nhiên. Nó khuyến khích chúng ta cảm nhận và trân trọng hơn vẻ đẹp tuyệt vời của thiên nhiên và thúc đẩy chúng ta hành động để bảo vệ và yêu quý môi trường xung quanh chúng ta.
Mục lục bài viết
1. Soạn bài Con chim chiền chiện – SGK Ngữ văn 7 trang 21:
Câu 1 (trang 22, SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Xác định vần và nhịp của bài thơ và cho biết hiệu quả nghệ thuật của nó.
Phương pháp giải:
Đọc kĩ bài thơ để xác định vần và nhịp
Lời giải chi tiết:
Gieo vần:
+ Gieo vần chân (cao – ngào, xanh – lanh, chi – thì, sà – cá, nhà – ta, trăng – sáng, hòa – bình, mây – trắng)
+ Gieo vần lưng (chiền – chiện, vút – vút, cánh – xanh, cao – cao, chim – chim, chuyện – chuyện, bối – rối, tưng – bừng, rụng – rụng, nổi – trôi, nghỉ – ngơi)
+ Gieo vần tay (mát – mát, xanh – xanh, trắng – trắng, ngọt – ngọt, mẹ – mẹ, vui – vui, hay – hay, rụng – rụng, buồn – buồn, nắng – sáng)
Nhịp thơ 2/2
=> Hiệu quả nghệ thuật của bài thơ này là thể hiện một hình ảnh tuyệt vời về con chim tự do bay lượn trong không gian cao rộng, thoáng đãng, như một biểu tượng của sự tự do, sự hòa bình và sự tràn đầy niềm vui. Những từ vần và nhịp thơ 2/2 tạo nên một cảm giác mê hoặc và thú vị cho người đọc, mang đến một trạng thái bình yên và sự tươi mới. Bài thơ còn gợi lên hình ảnh mây trắng trôi trên bầu trời xanh, tạo nên một không gian thơ mộng và tinh tế.
Câu 2 (trang 22, SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Phân tích một hình ảnh trong bài thơ mà em cho là độc đáo nhất.
Phương pháp giải:
Đọc kĩ bài thơ và chọn một hình ảnh em cho là độc đáo nhất
Lời giải chi tiết:
Bằng cách sử dụng từ ngữ tượng trực và hình ảnh sinh động, bài thơ tạo ra một không gian âm nhạc tự nhiên, khiến người đọc cảm thấy như đang nghe dịu dàng tiếng hót của chim chiền chiện xuyên qua không gian rực rỡ của bầu trời xanh.
Một số từ ngữ, hình ảnh độc đáo trong bài thơ: tiếng hót long lạnh như cành sương chói, tiếng hót làm xanh da trời, hồn xanh quê nhà
Hình ảnh em cho là độc đáo nhất: tiếng hót làm xanh da trời tạo sự chuyển hóa của cảm giác sang thính giác, tiếng hót của chim chiền chiện làm bầu trời xanh hơn, thể hiện hồn quê hương
Ngoài ra, bài thơ còn sử dụng các từ ngữ mới lạ, như “long lạnh”, “sương chói”, “chuyển hóa”, để tạo nên sự phong phú và sâu sắc trong cảm nghiệm của người đọc.
Các hình ảnh trong bài thơ cung cấp cho chúng ta cảm giác của sự mạnh mẽ và đa dạng của thiên nhiên, như một bức tranh sống động vẽ nên bờ biển trong lòng chúng ta.
Đặc biệt, bài thơ tạo ra một không gian âm nhạc tự nhiên, nơi mà người đọc có thể cảm thấy sự dịu dàng của tiếng hót của chim chiền chiện xuyên qua không gian rực rỡ của bầu trời xanh. Điều này tạo nên một trạng thái thư giãn và yên bình, để người đọc có thể thoải mái nhẹ nhàng trong âm thanh thiên nhiên.
Câu 3 (trang 22, SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Trong khổ thơ thứ hai và thứ tư, tác giả đã sử dụng những biện pháp tu từ nào? Những biện pháp đó có tác dụng gì trong việc thể hiện nội dung của hai khổ thơ?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ khổ thơ thứ hai và thứ tư để xác định biện pháp tu từ
Lời giải chi tiết:
Biện pháp nhân hóa (Chim ơi, chim nói/ Chuyện chi, chuyện chi?/ Lòng vui bối rối; Lòng cho vui nhiều,…)
Biện pháp điệp từ (cao hoài – cao vợi)
Biện pháp so sánh (Tiếng hót long lanh như cành sương chói)
Biện pháp ẩn dụ (Tiếng ngọc trong veo/ Chim gieo từng chuỗi…)
Biện pháp mở rộng: Tác dụng của các biện pháp trên là góp phần ca ngợi vẻ đẹp của tiếng chim, thể hiện cảm xúc trong trẻo, tình yêu thiên nhiên và yêu quê hương của nhà thơ.
Các biện pháp trong bài thơ này không chỉ đơn thuần là những cách diễn đạt thông thường mà còn mang tính chất nghệ thuật, tạo nên sự độc đáo và tinh tế cho bài thơ. Biện pháp nhân hóa giúp nhà thơ tạo ra những hình tượng sống động cho tiếng chim, như thể chúng có khả năng nói chuyện và có cảm xúc riêng. Biện pháp điệp từ và biện pháp so sánh giúp mô tả âm thanh của tiếng chim một cách sinh động và tinh tế, như tiếng hót long lanh như cành sương chói. Còn biện pháp ẩn dụ giúp tạo ra sự lôi cuốn và hấp dẫn cho đoạn thơ, khiến người đọc phải tìm hiểu và suy ngẫm để hiểu rõ ý nghĩa của chúng.
Toàn bộ những biện pháp này cùng nhau góp phần tạo nên vẻ đẹp của tiếng chim, thể hiện cảm xúc trong trẻo, tình yêu thiên nhiên và yêu quê hương của nhà thơ.
Câu 4 (trang 22, SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Tìm những từ ngữ, hình ảnh thể hiện cảm xúc của tác giả. Đó là cảm xúc gì?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ bài thơ để xác định từ ngữ, hình ảnh thể hiện cảm xúc của tác giả
Lời giải chi tiết:
Những từ ngữ, hình ảnh thể hiện cảm xúc tác giả:
+ Một trạng thái của sự vui bối rối trong lòng
+ Cảm giác phấn khởi và háo hức trong ta
+ Sự hân hoan và phấn khởi trong lòng ta
Đó là một trạng thái cảm xúc vui vẻ, hạnh phúc khi nghe thấy tiếng chim chiền chiện. Nghe thấy tiếng chim chiền chiện làm cho tôi cảm thấy vui vẻ, hạnh phúc, và thấu hiểu sự đẹp của thế giới xung quanh.
Câu 5 (trang 22, SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Thông qua bài thơ, tác giả muốn gửi gắm thông điệp gì?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản
Lời giải chi tiết:
Thông điệp của bài thơ: con người cần giao hòa với thiên nhiên để cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên, đồng thời thu nhận những cảm xúc mà thiên nhiên đem đến cho con người.
Bài thơ này có một thông điệp sâu sắc về sự quan hệ giữa con người và thiên nhiên. Những tự nhiên đep̣ của thế giới xung quanh chúng ta được miêu tả và ca ngợi, nhằm khuyến khích con người làm quen và giao hòa với thiên nhiên. Việc này giúp chúng ta hiểu sâu hơn về sự tương quan của cuộc sống mà chúng ta sống và thiên nhiên xung quanh.
2. Giá trị nội dung:
Giá trị nội dung
Bài thơ nói về những chú chim chiền chiện với tiếng hót trong veo báo hiệu sự bắt đầu của mùa xuân. Đây là một hình ảnh tuy nhỏ nhưng rất ý nghĩa, mang đến cho chúng ta cảm giác tươi vui và hân hoan khi mùa xuân đến. Bài thơ cũng nhấn mạnh về cuộc sống yên bình, tự do và sự no ấm ở làng quê Việt Nam. Đó là nơi mà chúng ta có thể tìm thấy sự thanh thản và hạnh phúc trong cuộc sống.
Chúng ta có thể cảm nhận được sự sống động và rực rỡ của mùa xuân qua những chú chim chiền chiện với tiếng hót trong veo. Tiếng hót đó cũng là một báo hiệu cho chúng ta biết rằng mùa xuân đã đến, mang theo những điều mới mẻ và tươi sáng. Bức tranh về những chú chim nhỏ xinh này gợi lên trong chúng ta sự mừng rỡ và niềm vui tràn đầy.
Giá trị nghệ thuật
Bài thơ sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh, tạo ra những bức tranh tươi sáng và sống động trong tâm trí người đọc. Bằng cách này, tác giả đã thể hiện được sự tinh tế trong việc sáng tác.
Cách ngắt nhịp 2/2, 3/1 làm cho bài thơ trở nên linh hoạt và thú vị hơn. Điều này tạo ra một nhịp điệu độc đáo và đem lại sự phấn khích cho người đọc khi đọc bài thơ.
Thơ bốn chữ được sử dụng trong bài thơ đã giúp cho việc đọc và nhớ bài thơ trở nên dễ dàng hơn. Đặc biệt, việc sử dụng thơ bốn chữ là phù hợp với việc sáng tác thơ cho trẻ em. Điều này giúp cho trẻ em tiếp cận và yêu thích thơ ca hơn.
Bài thơ sử dụng hình ảnh so sánh tiếng hót của chim để tạo ra một hình ảnh đẹp và sâu sắc. Hình ảnh này mang đến cho người đọc cảm giác như đang nghe tiếng hót của chim và hòa mình vào không gian của bài thơ.
Lời thơ thể hiện sự mộc mạc, giản dị và hồn nhiên. Điều này tạo nên một cảm giác gần gũi và thân thiện với người đọc. Bài thơ mang đến cho chúng ta một trạng thái tinh thần thoải mái và yên bình.
Bài thơ cũng ca ngợi cuộc sống yên bình, tự do và sự no ấm ở làng quê Việt Nam. Cuộc sống ở làng quê mang đến cho chúng ta cảm giác yên tĩnh và tự do, nơi mà chúng ta có thể thoải mái tận hưởng cuộc sống. Bài thơ như một lời khen ngợi, gửi gắm những giá trị văn hóa và tình yêu quê hương đến người đọc.
Hòa quyện cùng những giá trị nghệ thuật, bài thơ mang đến cho người đọc những trải nghiệm tuyệt vời và sâu sắc. Nó là một tác phẩm văn chương tuy nhỏ nhưng chứa đựng những ý nghĩa lớn lao và tình cảm đầy sức sống. Bài thơ là một tình khúc ca ngợi mùa xuân và tình yêu đất nước, gợi lên trong lòng người đọc những cảm xúc tươi đẹp và lạc quan.
3. Ý nghĩa nhan đề:
Ý nghĩa nhan đề của bài thơ Con chim chiền chiện là hình ảnh tượng trưng cho sự tự do và không gian rộng lớn của con chim chiền chiện. Con chim chiền chiện tự do bay lượn trên bầu trời và hát ca giữa không gian cao rộng, tạo nên một khung cảnh thiên nhiên thanh bình và tĩnh lặng.
Hình ảnh này còn mang trong mình ý nghĩa về cuộc sống ấm no và hạnh phúc. Con chim chiền chiện, với khả năng bay cao và xa, thể hiện sự tự do và niềm vui trong cuộc sống. Bài thơ gieo vào lòng người cảm giác thêm yêu đời, yêu cuộc sống và thấy rằng cuộc sống có thể đẹp đến mức không thể tưởng tượng được.
Hình ảnh con chim chiền chiện bay lượn và hát ca cũng mang ý nghĩa sự thoải mái và nhẹ nhàng. Chúng ta có thể hình dung mình là con chim chiền chiện, bay trên bầu trời xanh thẳm và hát vang khắp nơi, không bị ràng buộc bởi bất kỳ điều gì. Điều này thể hiện sự tự do tinh thần và sự thoải mái trong cuộc sống, tạo nên một tâm trạng sảng khoái và hạnh phúc.
Tổng kết lại, bài thơ Con chim chiền chiện mang đến cho chúng ta một hình ảnh tươi sáng và lạc quan về cuộc sống. Nó khơi dậy trong lòng mỗi người cảm giác yêu đời và yêu cuộc sống, làm cho chúng ta cảm nhận được sự tràn đầy niềm vui và sự đẹp đẽ của thế giới xung quanh.
4. Tác giả Huy Cận:
Huy Cận (1919-2005) quê ở làng Ân Phú, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh.
Thuở nhỏ ông học ở quê rồi vào Huế học trung học.
Năm 1939 ra Hà Nội học Trường Cao đẳng Canh nông.
Từ năm 1942, Huy Cận hoạt động tích cực trong Việt Minh và được bầu vào uỷ ban dân tộc giải phóng toàn quốc.
Sau cách mạng tháng 8, ông giữ nhiều trọng trách trong chính quyền cách mạng.
Sau này ông làm Thứ trưởng Bộ Văn hóa, sau đó là Bộ trưởng đặc trách Văn hóa Thông tin trong chính phủ Việt Nam và phụ trách các công tác văn hóa và văn nghệ.
Từ 1984, ông là Chủ tịch Ủy ban Trung ương Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam. Ngoài ra, ông còn là Đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa I, II và VII.
Tác phẩm chính:
Trước cách mạng tháng 8: Lửa thiêng, Kinh cầu tự, Vũ trụ ca
Sau cách mạng tháng 8: Trời mỗi ngày lại sáng, Đất nở hoa, Chiến trường gần đến chiến trường xa…
5. Hoàn cảnh sáng tác:
Trong tuyển chọn bài thơ em yêu của những nhà thơ Phạm Hổ và Nguyễn Nghiệp, tôi muốn nhấn mạnh thêm về sự tuyệt vời và đặc biệt của bài thơ “Con chim chiền chiện” của Huy Cận. Bài thơ này không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật đẹp mắt mà còn mang trong mình một thông điệp sâu sắc về tình yêu và sự kết nối của con người với thiên nhiên.
Huy Cận đã khéo léo gửi gắm thông điệp rằng chúng ta cần hòa hợp, gắn kết với tự nhiên để có thể thấy và trải nghiệm hết vẻ đẹp tuyệt vời mà thiên nhiên mang lại. Bài thơ khuyến khích chúng ta không chỉ đơn thuần là đứng nhìn xem mà còn là sử dụng tất cả các giác quan để cảm nhận sâu sắc hơn về thiên nhiên xung quanh.
Đặc biệt, bài thơ còn tạo ra một cảm giác yêu mến và trân trọng thiên nhiên hơn. Huy Cận đã thể hiện sự tình yêu và lòng biết ơn đối với môi trường sống thông qua việc miêu tả hình ảnh con chim chiền chiện và những âm thanh tươi vui mà nó mang lại. Bài thơ gợi lên trong ta một sự ôn hòa, một sự thấu hiểu và tôn trọng đối với môi trường tự nhiên.
