Soạn bài Cây diêm cuối cùng – Ngữ Văn 11 Kết nối tri thức

1. Soạn bài Cây diêm cuối cùng – Ngữ Văn 11 Kết nối tri thức:

Nội dung chính:

Cây diêm cuối cùng khắc họa hình ảnh nhân vật “tôi” trong trận chiến trên đỉnh dãy Hy Mã Lạp Sơn, câu chuyện cảm động về cây diêm cuối cùng giữa hai nhân vật đối địch sau đó và những suy ngẫm về cảm xúc của con người trong cuộc sống.

Câu 1. Cách kết hợp các yếu tố tự sự và yếu tố trữ tình trong bài tản văn:

Tản văn tự sự vẫn lấy sự kiện, nhân vật và cảnh làm nội dung chính để diễn đạt, sử dụng các phương pháp tự sự và miêu tả làm phương pháp diễn đạt chính. Nó chú trọng kể việc, ghi người và miêu tả cảnh, nhưng không giống như kể chuyện trong tiểu thuyết. Kể chuyện trong tản văn chỉ là tường thuật một số phần của sự kiện; ghi người chỉ là ghi một số nhân vật quan trọng, tả cảnh chỉ là miêu tả một số khía cạnh của đối tượng; hơn nữa, những sự kiện, con người và cảnh này chủ yếu là những sự kiện, con người và cảnh mà tác giả đã tiếp xúc, tác giả thường sử dụng nhân xưng ngôi thứ nhất “Tôi” làm cầu nối giữa các giai đoạn của sự kiện, các khía cạnh của đối tượng và khía cạnh nào đó của cảnh vật; thủ pháp miêu tả thường là sử dụng tóm tắt và phác họa, ngôn ngữ có ít chi tiết chỉ miêu tả trạng thái của sự kiện, tinh thần của đối tượng và các đặc điểm của cảnh. Tản văn tự sự được chia thành: tản văn kí sự, tản văn ghi người, tản văn tả cảnh.

Tản văn trữ tình là tản văn lấy sự hiểu biết rõ ràng của tác giả về suy nghĩ và cảm xúc làm chủ đề chính, và điều cơ bản của chúng là thể hiện cảm xúc. Trữ tình ở đây đã cho thấy nội dung chính của nó là cảm xúc, đồng thời cũng cho thấy phương pháp biểu đạt chính của nó là trữ tình. “Tình” trong tản văn trữ tình chiếm một vị trí cực kỳ quan trọng. Tản văn trữ tình xuất sắc phải lấy “tình” làm sợi chỉ để sắp đặt kết cấu, và tính chủ quan của nó đặc biệt mãnh liệt. Về mặt này, tản văn trữ tình và thơ trữ tình có điểm tương đồng, nhưng tản văn trữ tình khác với thơ trữ tình ở chỗ nó không trực tiếp diễn tả cảm xúc mà chủ yếu là sự việc nảy sinh cảm xúc, dùng cảnh để nói về tình, dùng sự vật để nói về khát vọng, “tình của nó phải có cái gì đó để dựa vào, tình thấm vào trong cảnh và vật rồi sau đó được bộc lộ, cảm xúc chủ quan và cảnh vật khách quan hòa làm một. Ngoài cảm xúc ra thì trong tản văn trữ tình không cô đọng như thơ trữ tình, nó thường là trải nghiệm rộng lớn về những suy nghĩ và cảm xúc trong một tổ chức, sắp xếp hết sức công phu của văn bản. Ngôn ngữ tản văn khác với ngôn ngữ của thơ trữ tình là điều đã quá rõ ràng.

Câu 2. Tính chất lạ lùng có màu sắc hư cấu của câu chuyện và cách thể hiện cảm xúc và suy nghĩ của tác giả.

Nội dung chính của văn bản trên là: Các tư thế của những người đọc sách.

Tác giả sử dụng các biện pháp tu từ là điệp từ và liệt kê.

 → Tác dụng của việc sử dụng các biện pháp tu từ : Nhấn mạnh tư thế đọc văn và qua đó làm cho đoạn văn logic hơn, chặt chẽ và sinh động hơn.

2. Vài nét về tác giả tác phẩm Cây diêm cuối cùng:

* Tác giả Cao Huy Thuần:

– Cao Huy Thuần là người Việt Nam sống tại Pháp

– Ông sinh ra tại Huế, từng giảng dạy tại Đại học Huế trước khi du học tại Pháp

– Ông bảo vệ luận án tiến sĩ năm 1969, tại Đại học Paris.

– Ông trở thành giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Cộng đồng Châu Âu tại Đại học Picardie. 

– Đặc điểm nghệ thuật của Cao Huy Thuần:

Với tài năng văn chương kiệt xuất, các tác phẩm của ông chủ yếu mang giá trị cốt lõi lịch sử to lớn. Ông có nhiều tác phẩm bằng tiếng nước ngoài, đặc biệt là các tác phẩm bằng tiếng Pháp, ông cũng viết nhiều phóng sự về Việt Nam, trong đó có nhiều tác phẩm có giá trị to lớn.

– Tác phẩm chính của Cao Huy Thuần :

Tác phẩm của ông chủ yếu mang tính lịch sử, trong đó phải kể đến các tác phẩm nổi tiếng như:

+  Tác phẩm Thấy Phật (2008)

+ Tác phẩm Chuyện trò (2012)

+ Tác phẩm Từ Đông sang Tây (2005)

+ Tác phẩm Thế giới quanh ta (2007)

+ Tác phẩm Sợi tơ nhện (2015)

* Tìm hiểu về tác phẩm Cây diêm cuối cùng:

– Thể loại của tác phẩm Cây diêm cuối cùng:

Văn bản Cây diêm cuối cùng thuộc thể loại truyện ngắn

– Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm Cây diêm cuối cùng:

Cây diêm cuối cùng là tác phẩm trích từ tập Chuyện trò sáng tác năm 2012

– Phương thức biểu đạt của tác phẩm Cây diêm cuối cùng: phương thức tự sự

– Bố cục của tác phẩm Cây diêm cuối cùng: gồm 3 phần

Phần 1: Giới thiệu các nhân vật chính và hoàn cảnh của câu chuyện

Phần 2: Trình bày chi tiết về cuộc chiến giữa hai bên trên dãy Himalaya.

Phần 3: Suy nghĩ của nhân vật tôi

– Giá trị nghệ thuật của tác phẩm Cây diêm cuối cùng:

Tác giả đã rất khéo léo trong việc kết hợp yếu tố tự sự và trữ tình

Tác phẩm có tính chất lạ lùng, có màu sắc hư cấu thể hiện tư tưởng, suy ngẫm của tác giả.

3. Phân tích tác phẩm Cây diêm cuối cùng:

Cây diêm cuối cùng của nhà văn Cao Huy Thuần là một truyện ngắn đặc biệt và vô cùng ấn tượng trong sự nghiệp văn học của ông. Truyện dựa trên một chủ đề mới, khác với những truyện ngắn cùng thời của nhà văn. Với những thông điệp muốn truyền tải, nhà văn Cao Huy Thuần đã gửi đến độc giả nhiều thông điệp ý nghĩa.

Thông qua chủ đề và nội dung đó, Cây diêm cuối cùng ca ngợi tình yêu thương, lòng bác ái của những con người có hoàn cảnh khó khăn. Vì sự sống của con người, chúng ta có thể bỏ qua mọi hận thù trước đây để hướng tới một mục tiêu, lý tưởng chung. Chỉ khi gặp hoàn cảnh khó khăn, bất đắc dĩ, đối mặt với cái chết, con người mới sẵn sàng buông bỏ những ân oán trước đây. Cái chết của người bạn đồng hành của tôi là điềm báo trước cho việc tố cáo tội ác chiến tranh. Xã hội sẽ tốt hơn nhiều nếu không có chiến tranh. Như vậy, tác phẩm này cũng gián tiếp tố cáo chiến tranh, mong muốn một thế giới hoà bình, tự do, bác ái, không còn chiến tranh.

Câu chuyện được xây dựng ngắn gọn giữa quá khứ và hiện tại. Quá khứ là ký ức được kể lại bởi nhân vật của tôi – một người lính. Tôi kể lại những ngày chiến đấu gian khổ trên đỉnh Hy Mã Lạp Sơn, rồi gặp kẻ địch, vượt qua khó khăn, sống chết trên đỉnh núi và sống sót trở về. Rồi là những kỷ niệm của hiện tại, khi tôi đã trở lại cuộc sống đời thường, ngẫu nhiên nhớ lại những ngày đã qua, trở về chiến trường xưa, làm bia mộ tưởng nhớ người bạn đồng hành bất hạnh của mình. Cấu trúc truyện dựa trên sự diễn ra đồng thời giữa quá khứ và hiện tại, tạo nên câu chuyện có chiều sâu, giúp người đọc hiểu sâu hơn về số phận, cuộc đời của nhân vật. Lời kể ngôi thứ nhất tôi là người lính giúp câu chuyện trở nên chân thực hơn. Người đọc theo dõi cảm xúc của tôi và dễ dàng đồng cảm với những chia sẻ, kỷ niệm của nhân vật.

Cây diêm cuối cùng là một truyện ngắn có đề tài lịch sử nhưng những vấn đề của tác phẩm được đặt ra rất kịp thời. Xoay quanh cuộc chiến khốc liệt của hai nhân vật trên đỉnh núi tuyết, tác phẩm mang đến vẻ đẹp cho tình người. Qua đó cũng nhắc nhở mọi người cần biết gạt bỏ mọi hận thù cá nhân để có cuộc sống tốt đẹp hơn.