Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho độc giả bài soạn Các thành phần biệt lập, từ đó độc giả hệ thống được kiến thức liên quan đến thành phần tình thái, thành phần cảm thán,...theo SGK Ngữ Văn 9 tập 2 trang 18.

Mục lục bài viết

1 1. Soạn bài Các thành phần biệt lập chi tiết:

1.1 1.1. Thành phần tình thái:
1.2 1.2. Thành phần cảm thán:
1.3 1.3. Luyện tập:

2 2. Soạn bài Các thành phần biệt lập ngắn gọn:

2.1 2.1. Thành phần tình thái:
2.2 2.2. Thành phần cảm thán:
2.3 2.3. Luyện tập:

3 3. Soạn bài Các thành phần biệt lập điểm cao:

3.1 3.1. Thành phần tình thái:
3.2 3.2. Thành phần cảm thán:
3.3 3.3. Luyện tập:

1. Soạn bài Các thành phần biệt lập chi tiết:

1.1. Thành phần tình thái:

Đọc các câu sau đây (trích từ truyện Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng) và trả lời câu hỏi (trang 18 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

– Với lòng mong nhớ của anh, chắc anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh.

– Anh quay lại nhìn con vừa khe khẽ lắc đầu vừa cười. Có lẽ vì khổ tâm đến nỗi không khóc được, nên anh phải cười vậy thôi.

– Các từ ngữ in đậm trong những câu trên thể hiện nhận định của người nói đối với sự việc nêu ở trong câu như thế nào?

– Nếu không có những từ ngữ in đậm nói trên thì nghĩa sự việc của câu chứa chúng có khác đi không? Vì sao?

Gợi ý:

Các từ ngữ in đậm trong các câu trên thể hiện sự nhìn nhận của người nói về vấn đề nêu ở trong câu:

Chắc: thể hiện mức độ tin tưởng cao.

Có lẽ: thể hiện mức độ tin tưởng, nhưng thấp hơn so với chữ “chắc”.

Nếu không có các từ in đậm ở trên thì nghĩa sự vật của câu không thay đổi. Vì những từ in đậm trên không biểu thị nội dung của câu.

1.2. Thành phần cảm thán:

Đọc các câu sau đây, chú ý các từ ngữ in đậm và trả lời câu hỏi:

Ồ, sao mà độ ấy vui thế.

(Kim Lân, Làng)

– Trời ơi, chỉ còn có năm phút!

(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)

Các từ ngữ in đậm trong những câu trên có chỉ sự vật hay sự việc gì không?

Nhờ những từ ngữ nào trong câu mà chúng ta hiểu được tại sao người nói kêu ồ hoặc kêu trời ơi?

Các từ ngữ in đậm được dùng để làm gì?

Gợi ý:

– Các từ ngữ in đậm trong những câu trên không chỉ sự vật hay sự việc gì.

– Các từ ngữ giúp hiểu được người nói kêu ồ (vui), trời ơi (chỉ còn có năm phút).

– Các từ ngữ in đậm ồ , trời ơi bộc lộ cảm xúc.

1.3. Luyện tập:

Câu 1. Tìm các thành phần tình thái, cảm thán trong những câu trong SGK:

Các thành phần tình thái: có lẽ (câu a), hình như (câu c), chả nhẽ (câu d).

Các thành phần cảm thán: chao ôi (câu b).

Câu 2. Hãy sắp xếp những từ ngữ sau đây theo trình tự tăng dần độ tin cậy (hay độ chắc chắn): chắc là, dường như, chắc chắn, có lẽ, chắc hẳn, hình như, có vẻ như.

Gợi ý: dường như/hình như/có vẻ như – có lẽ – chắc là – chắc hẳn – chắc chắn

Câu 3.

Độ tin cậy cao nhất: chắc chắn

Độ tin cậy thấp nhất: hình như

=> Tác giả dùng từ “chắc” (mức độ trung tính) cho thấy người kể chuyện chỉ dự đoán theo logic mà chưa chắc chắn hoàn toàn sự việc xảy ra.

Câu 4. Viết một đoạn văn ngắn nói về cảm xúc của em khi được thưởng thức một tác phẩm văn nghệ (truyện, thơ, phim, ảnh, tượng…) trong đoạn văn đó có câu chứa thành phần tình thái hoặc cảm thán.

Gợi ý:

Trong cất giữ vô vàn tác phẩm văn học, cuốn”Thép đã tôi thế đấy”của Nikolai A. Ostrovsky là một tiểu thuyết đáng để khám phá. Tớ đã lặp đi lặp lại việc đọc quyển sách này nhiều lần. Mỗi lần, tớ lại bị ánh mắt ngưỡng mộ nhân vật Pavel – chàng trai hết sức kiên cường, nhiệt huyết tuổi trẻ và lòng yêu nước cháy bỏng. Anh ấy thực sự là biểu tượng sống mãi trong lòng các thanh niên ở Nga. Tác phẩm kể về cuộc sống của Pavel Korchagin (thông thường được gọi là Pavlusha, Pavka) – một chàng trai trưởng thành trong hoàn cảnh khó khăn của quê hương. Anh ta có mối quan hệ thân thiết với Tonya, người bạn gái xinh đẹp sau này trở thành người yêu của anh. Tonya là một cô gái dễ thương, yêu Pavel bằng tất cả cảm xúc trong sự trong sạch và trong veo của tuổi mới lớn. Tình yêu giữa hai người có thể rất hoàn mỹ và toàn diện nếu không có điều khiến Pavel phải theo đuổi lý tưởng giai cấp vào thời điểm ấy. Đó là ý muốn dâng hiến sức trẻ của mình để phục vụ Tổ quốc, cách mạng. Tonya yêu Pavel nhưng không thể chờ đợi anh ta, hoặc chính xác hơn là không dám”yêu một lý tưởng”. Đặc biệt khi gia đình của cô thuộc tầng lớp tư sản. Pavel đã nói với Tonya rằng:”Anh trước hết là người của Đảng – sau đó mới là người của em và những người thân khác. Em có lòng gan yêu một công nhân, nhưng lại không có lòng gan yêu một lý tưởng”. Cuối cùng, Pavel đã chia tay Tonya để theo đuổi lý tưởng của mình. Chắc chắn khi đọc câu nói này, người đọc sẽ không khỏi ngưỡng mộ sự kiên cường của nhân vật này.

2. Soạn bài Các thành phần biệt lập ngắn gọn:

2.1. Thành phần tình thái:

Câu 1: Các từ ngữ in đậm trong những câu trên thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc nêu ở trong câu:

chắc: thể hiện độ tin cậy cao

có lẽ: thể hiện độ tin cậy, nhưng thấp hơn “chắc”

Câu 2: Nếu không có những từ ngữ in đậm nói trên thì nghĩa sự việc của câu không thay đổi. Vì các từ in đậm trên không biểu thị nội dung của câu.

2.2. Thành phần cảm thán:

Câu 1: Từ ngữ in đậm không chỉ sự vật hay sự việc.

Câu 2: Từ ngữ giúp hiểu được người nói kêu ồ là “vui”, trời ơi là “hỉ còn có năm phút”.

Câu 3: Các từ ngữ in đậm nhằm bộc lộ cảm xúc.

2.3. Luyện tập:

Câu 1. Tìm các thành phần tình thái, cảm thán trong những câu trong SGK:

Các thành phần tình thái: có lẽ (câu a), hình như (câu c), chả nhẽ (câu d).

Các thành phần cảm thán: chao ôi (câu b).

Gợi ý: dường như/hình như/có vẻ như – có lẽ – chắc là – chắc hẳn – chắc chắn

Câu 3.

Độ tin cậy cao nhất: chắc chắn

Độ tin cậy thấp nhất: hình như

=> Tác giả dùng từ “chắc” (mức độ trung tính) cho thấy người kể chuyện chỉ dự đoán theo logic mà chưa chắc chắn hoàn toàn sự việc xảy ra.

Gợi ý:

Cuốn sách mà tôi yêu thích nhất chính là”Chuyện con mèo dạy hải âu bay”của nhà văn Lu-i Xe-pun-ve-da. Tác phẩm này có mười một chương, kể về câu chuyện xúc động của chú mèo mun Gióc-ba và con hải âu mồ côi Lắc-ki. Mẹ của Lắc-ki đã qua đời ngay sau khi đẻ trứng do sự ngộ độc váng dầu. Nhìn thấy cái chết của mẹ hải âu, Gióc-ba đã thề ba điều: ấp trứng, bảo vệ và nuôi lớn con hải âu rồi dạy nó bay. Với tình yêu và sự giúp đỡ từ các bạn mèo, Gióc-ba đã hoàn thành lời thề của mình. Qua”Chuyện con mèo dạy hải âu bay”, Lu-i Xe-pun-ve-da đã khơi gợi trong người đọc ý nghĩa quan trọng của lòng thành thật trong cuộc sống. Đồng thời, khi ta biết trân trọng sự khác biệt, ta sẽ tìm được niềm vui cho bản thân và cho những người xung quanh. Có thể nói rằng,”Chuyện con mèo dạy hải âu bay”đã để lại trong lòng người đọc những cảm xúc tuyệt vời. Tác phẩm cũng truyền đạt bài học quý giá về giá trị của cuộc sống. Chắc chắn, mọi người đều sẽ yêu thích cuốn sách này sau khi đọc.

3. Soạn bài Các thành phần biệt lập điểm cao:

3.1. Thành phần tình thái:

Trả lời câu 1 (trang 18 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Từ “chắc” (câu a), “có lẽ” (câu b) thể hiện mức độ tin cậy của người nói đối với nội dung nói.

Trả lời câu 2 (trang 18 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Nếu bỏ các từ này thì nội dung sự việc trong các câu vẫn không thay đổi. Các từ ngữ này dùng để thể hiện thái độ của người nói đối với sự việc hoặc đối với người nghe.

3.2. Thành phần cảm thán:

Trả lời câu 1 (trang 18 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Các từ ngữ: “ồ”, “trời ơi” không chỉ sự vật, sự việc gì.

Trả lời câu 2 (trang 18 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Nhờ các từ ngữ: “sao mà độ ấy vui thế”, “chỉ còn có năm phút” , mà ta biết lí do của lời cảm thán trên.

Trả lời câu 3 (trang 18 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Các từ “ồ”, “trời ơi” trong các câu này dùng để bày tỏ tình cảm, cảm xúc của người nói đối với sự vật, hiện tượng được nói đến (“ồ”: vui; “trời ơi”: lo lắng, luyến tiếc).

3.3. Luyện tập:

Trả lời câu 1 (trang 19 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

“có lẽ” (Thành phần tình thái, thể hiện mức độ tin cậy).

“chao ôi” (Thành phần cảm thán, thể hiện sự mừng vui bất ngờ).

“hình như” (Thành phần tình thái, thể hiện mức độ tin cậy).

“chả nhẽ” (Thành phần tình thái, , thể hiện mức độ tin cậy.

Trả lời câu 2 (trang 19 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Theo thứ tự tăng dần độ tin cậy: dường như – hình như – có vẻ như – có lẽ – chắc là – chắc hẳn – chắc chắn.

Trả lời câu 3 (trang 19 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Trong ba từ: chắc/ hình như/ chắc chắn, thì chắc chắn có độ tin cậy cao nhất, hình như có độ tin cậy thấp nhất.

Trả lời câu 4 (trang 19 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Mỗi khi đọc lại tác phẩm Chiếc lược ngà của nhà văn Nguyễn Quang Sáng, lòng tôi dường như tràn đầy cảm xúc bất ngờ. Tình thân gia đình – thứ tình cảm cao quý nhất trên đời đã được khắc sâu trong từng trang sách này. Nhưng câu chuyện về tình cha con trong thời chiến mang đến cho ta quá nhiều nỗi mất mát và đau khổ. Tiếng kêu”Baaaaaa”của bé Thu cuối trang sách vẫn luôn văng vẳng mãi trong lòng tôi – tiếng kêu đầu tiên phát ra từ một đứa trẻ thiếu đi tình yêu cha và cũng là tiếng gọi cuối cùng của cuộc sống cô bé. Đau lòng biết bao! Ôi, quê hương của ta! Một quốc gia nhỏ bé, nhưng luôn phải chống chọi dưới cái gót giày của ách thống trị ngoại bang. Khi kết thúc câu chuyện, hy vọng rằng quê hương bé nhỏ này sẽ mãi mãi được sống trong hòa bình, để ta có thể mãi được an bài dưới ánh mặt trời và trong vòng tay ấm áp của cha mẹ.