Soạn bài Bạn đến chơi nhà của Nguyễn Khuyến ngắn gọn

1. Bố cục bài thơ Bạn đến chơi nhà:

Câu đầu: Cảm xúc của tôi khi bạn đến thăm tôi là không thể diễn tả được. Tôi cảm thấy vô cùng phấn khởi và hạnh phúc.

6 câu tiếp: Khi bạn đến chơi, tôi nhớ mãi những khoảnh khắc đáng nhớ. Hoàn cảnh ở nhà tôi trở nên sống động hơn bao giờ hết. Chúng ta đã cùng nhau thưởng thức những món ăn ngon, trò chuyện vui vẻ và tạo ra những kỷ niệm đáng nhớ. Mọi thứ trở nên tươi sáng và ấm áp hơn với sự hiện diện của bạn.

Câu cuối: Tôi muốn cho bạn biết rằng tình cảm của tôi dành cho bạn là thắm thiết và mãnh liệt. Bạn đã làm cho cuộc sống của tôi trở nên đáng sống hơn và tôi sẽ mãi mãi trân trọng những kỷ niệm đáng nhớ mà chúng ta đã có.

2. Soạn bài Bạn đến chơi nhà của Nguyễn Khuyến ngắn gọn:

Câu 1 (trang 105 sgk Ngữ văn 7 Tập 1): Bài Bạn đến chơi nhà thuộc thể thơ gì? Vì sao?

Bài thơ “Bạn đến chơi nhà” thuộc thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật.

Vì cả bài thơ này gồm 8 câu, mỗi câu đều có 7 chữ. Bài thơ còn có sử dụng kỹ thuật gieo vần ở các câu cuối cùng như câu 1, câu 2, câu 4, câu 6 và câu 8 với những từ như “nhà”, “xa”, “gà”, “hoa” và “ta”. Bên cạnh đó, bài thơ còn sử dụng phép đối ở câu 3 và câu 4, cũng như ở câu 5 và câu 6 để tạo nên sự phong phú và độc đáo.

Câu 2 (trang 105 sgk Ngữ văn 7 Tập 1): 

Bài thơ được lập ý bằng cách dựng nên tình huống hoàn toàn không có gì để tiếp bạn rồi kết lại một câu “Bác đến chơi đây ta với ta!” nhưng thể hiện được tình bạn đậm đà, thắm thiết. 

Em có tán thành ý kiến trên không? Nếu không cho biết lý do. Nếu có thì hãy làm rõ bằng cách trả lời các câu hỏi sau:

a) Theo nội dung của câu thứ nhất, đúng ra Nguyễn Khuyến phải tiếp đãi như thế nào khi bạn đến chơi nhà? 

b) Nhưng qua sáu câu thơ tiếp theo thì hoàn cảnh của Nguyễn Khuyến lại là thế nào? Tác giả có dụng ý gì khi tạo ra một tình huống đặc biệt như thế?

c) Câu thơ thứ tám và cụm từ “ta với ta” nói lên điều gì? Câu thơ này có vai trò khẳng định điều gì về tình bạn của nhà thơ.

d) Nhận xét chung về tình bạn của Nguyễn Khuyến trong bài thơ Bạn đến chơi nhà. 

a) Theo câu thứ nhất, đúng ra tác giả nên tiếp đãi bạn thật chu đáo, tử tế.

b) Sáu câu tiếp cho thấy hoàn cảnh “có sẵn mọi thứ nhưng hóa ra lại không có thứ gì”. Vật chất không có, chỉ có cái tình cái nghĩa để tiếp bạn. Tình huống vừa đùa vui vừa tôn được cái quan trọng nhất – tình nghĩa.

c) Câu thơ cuối và riêng cụm từ “ta với ta” là giá trị tư tưởng của bài thơ, nó khẳng định tình bạn chân thực, tri âm tri kỉ không quan trọng vật chất, lễ nghĩa.

d) Tình bạn của Nguyễn Khuyến rất chân thật, rất quan tâm khi nhà thơ biết lo nghĩ mọi thứ, đặc biệt là rất trọng tình cảm.

Trả lời:

a. Theo quy tắc xã hội, khi chúng ta lâu lắm không gặp bạn bè, chúng ta nên tiếp đãi họ một cách chu đáo và tử tế. Trong trường hợp này, Nguyễn Khuyến đã thể hiện được sự quan tâm và lòng mến khách khi bạn bè lâu lắm không đến thăm “Đã bấy lâu nay, Bác tới nhà”. Điều này cho thấy ông ta không chỉ là một người bạn tốt mà còn là một người chủ nhà tuyệt vời.

b. Tuy nhiên, trong 6 câu thơ tiếp theo, tác giả lại tạo ra một tình huống đặc biệt để mang lại sự vui vẻ. Tác giả cho thấy rằng tất cả mọi thứ đều có sẵn, nhưng thật ra không có gì cả.

Tác giả sử dụng tình huống như vậy với mục đích nhất định: tác giả muốn thể hiện mong muốn tiếp đãi bạn với cả vật chất và tinh thần, nhưng bây giờ vật chất không còn tồn tại, vì vậy sự chân thành có thể bù đắp những thiếu sót về mặt vật chất.

c. Câu thơ thứ 8 và cụm từ “ta với ta” nói lên tình cảm tri âm không cần phải vật chất đầy đủ mà cái quan trọng là tình cảm chân thực giữa bạn bè với nhau. Những người tri âm, tri kỉ chỉ cần gặp nhau là thấy vui sướng lắm rồi, không nhất thiết là cứ phải vật chất, mâm cao cỗ đầy thì mới có tình cảm. Điều này cho thấy mối quan hệ tri âm không chỉ dựa trên việc sở hữu vật chất, mà còn dựa trên sự chân thành và tình cảm thật sự giữa hai bạn bè. Khi gặp nhau, những người tri âm và tri kỉ không cần đến những thứ xa xỉ, mà chỉ cần nhau để truyền tải những cảm xúc và niềm vui. Đó chính là điểm đặc biệt và ý nghĩa của mối quan hệ tri âm, không phụ thuộc vào những khía cạnh vật chất mà chỉ cần dựa trên những khía cạnh tinh thần và tình cảm.

d. Nhận xét chung về tình bạn của Nguyễn Khuyến trong bài thơ “Bạn đến chơi nhà”:

Qua cách ứng xử và hành động tận tụy của Nguyễn Khuyến đối với bạn, ta có thể nhận thấy rằng Nguyễn Khuyến không chỉ đối tốt với bạn mà còn muốn tạo ra một môi trường thoải mái và ấm cúng cho bạn. Nguyễn Khuyến tỏ ra rất chu đáo khi tiếp đãi bạn, không chỉ đảm bảo rằng bạn được thỏa mãn về mặt vật chất mà còn quan tâm đến tình cảm và sự thoải mái của bạn.

Bên cạnh đó, qua bài thơ, chúng ta cũng có thể cảm nhận được tình bạn tốt đẹp và trong sáng của những người bạn thân thiết. Không chỉ Nguyễn Khuyến, mà cả tác giả cũng truyền đạt sự tình tốt và lòng tôn trọng đối với bạn thông qua những từ ngữ chân thành và câu văn sâu sắc. Tình bạn trong bài thơ được khắc họa một cách chân thực và tình cảm, cho chúng ta cảm giác ấm áp và tự hào vì có một tình bạn đáng trân trọng.

Điều này cho thấy rằng tình bạn của Nguyễn Khuyến trong bài thơ không chỉ là sự gắn kết giữa hai người bạn, mà còn là tình cảm chân thành và sự tôn trọng sâu sắc. Tình bạn đó không chỉ tồn tại trong những khoảnh khắc vui vẻ và hạnh phúc mà còn đồng hành và chia sẻ trong những khó khăn và thử thách của cuộc sống.

3. Luyện tập:

Câu 1 (trang 106 sgk Ngữ văn 7 Tập 1):

a) Ngôn ngữ ở bài Bạn đến chơi nhà có gì khác so với đoạn thơ Sau phút chia li đã học?

b) So sánh cụm từ “ta với ta” trong bài Bạn đến chơi nhà của Nguyễn Khuyến với cụm từ “ta với ta” trong bài Qua đèo ngang của Bà Huyện Thanh Quan.

Trả lời:

a. Ngôn ngữ được sử dụng trong bài viết “Bạn đến chơi nhà” có tính chất dân dã, đời thường và gần gũi với tất cả mọi người. Từ ngữ trong bài viết này được chọn một cách tự nhiên, không quá phức tạp để gửi gắm thông điệp và cảm xúc của tác giả đến người đọc. Trái ngược với điều đó, ngôn ngữ trong bài viết “Sau phút chia li” lại mang tính trang trọng và mẫu mực, do bài viết này được dịch từ chữ Hán. Từ ngữ được lựa chọn kỹ càng để tạo ra sự tôn trọng và sự cao quý.

b. Hãy so sánh cụm từ “ta với ta” trong bài viết “Bạn đến chơi nhà” với cụm từ “Qua Đèo Ngang”:

Giống nhau: Cả hai cụm từ đều trực tiếp thể hiện cảm xúc và tâm trạng của chủ thể một cách trữ tình và chân thành.

Khác nhau:

Trong bài viết “Qua Đèo Ngang”: Hai từ “ta” chỉ một người và một tâm trạng đơn lẻ. Đó là bà Huyện Thanh Quan với cái bóng của bà, và với nỗi cô đơn sâu thẳm không thể chia sẻ cùng ai. Bài viết này mang đến một cảm giác cô đơn và tâm trạng lạc lõng.

Trong bài viết “Bạn đến chơi nhà”: Hai từ “ta” chỉ hai người (Nguyễn Khuyến và ông bạn già Dương Khuê) cùng chung một tâm trạng mừng vui. Họ vui mừng bởi sau bao lâu mới gặp lại nhau, và cả hai vẫn khỏe mạnh và nhớ đến nhau. Cả hai chia sẻ niềm tâm sự của những người theo đạo Nho về việc sống ẩn dật trước tình cảnh đất nước sắp mất đi vào tay người khác, mặc dù họ không thể làm gì để thay đổi. Vì vậy, dù vui mừng nhưng họ vẫn cảm thấy buồn và cô đơn trong tâm trạng của mình.

Câu 2 (trang 106 sgk Ngữ văn 7 Tập 1):

Học thuộc tác phẩm

4. Đôi nét về tác giả Nguyễn Khuyến:

Nguyễn Khuyến, tên thật là Nguyễn Thắng, sinh vào năm 1835 tại thôn Vị Hạ (làng Và), xã Yên Đổ. Ngày nay, địa điểm này thuộc xã Trung Lương, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam. Nguyễn Khuyến được biết đến là một trong những nhà thơ lớn của dân tộc, với một cuộc đời đầy biến động và đóng góp không nhỏ cho văn hóa Việt Nam.

Dù sinh ra trong một gia đình nghèo khó, Nguyễn Khuyến đã thể hiện sự thông minh và học giỏi ngay từ nhỏ. Ông đã thành công trong việc đỗ cả ba kỳ thi: Hương, Hội và Đình. Đó cũng là lý do mà ông được gọi là Tam Nguyên Yên Đổ. Đây là một danh hiệu cao quý và tỏa sáng của ông trong cộng đồng.

Sau một thời gian làm quan trong khoảng mười năm, Nguyễn Khuyến đã quyết định rời bỏ cuộc sống quan lại và sống ẩn dật. Lý do chính là do sự xâm lược của thực dân Pháp vào Bắc Bộ. Ông đã lựa chọn đứng về phe dân tộc và từ bỏ sự giàu có và quyền lực.

Được coi là một trong những nhà thơ vĩ đại nhất của dân tộc, Nguyễn Khuyến đã để lại di sản văn hóa vô giá cho Việt Nam. Thơ ca của ông chủ yếu được sáng tác trong giai đoạn sau khi rút lui và sống ẩn dật tại Yên Đổ. Những tác phẩm của ông mang đậm tinh thần yêu nước, truyền cảm hứng và khơi gợi những suy nghĩ sâu sắc về cuộc sống và tình yêu đất nước.

Nguyễn Khuyến đã qua đời vào năm 1909, để lại một trang sử văn hóa và một tình yêu mãnh liệt dành cho quê hương trong lòng người Việt Nam.

5. Đôi nét về tác phẩm Bạn đến chơi nhà:

1. Hoàn cảnh ra đời

Bài thơ này được sáng tác trong thời kỳ Nguyễn Khuyến quyết định sống ẩn dật ở Yên Đổ, một vùng quê yên bình và tĩnh lặng. Trong thời gian ẩn cư ở đây, tác giả đã cảm nhận được sự thanh thản và hòa mình vào thiên nhiên, từ đó truyền cảm hứng cho tác phẩm của mình.

Nguyễn Khuyến, một nhà thơ văn học tài năng và có ảnh hưởng lớn trong lịch sử văn hóa Việt Nam, đã để lại nhiều tác phẩm xuất sắc. Bài thơ này là một trong những tác phẩm nổi tiếng của ông, thể hiện sự tài năng và sáng tạo của Nguyễn Khuyến.

2. Giá trị nội dung

Bài thơ ca ngợi tình bạn chân thành, một giá trị tinh thần quý giá trong cuộc sống. Tác giả đã khéo léo miêu tả những khía cạnh tuyệt vời của tình bạn, như sự thắm thiết, đậm đà, mộc mạc và niềm vui dân dã. Qua những từng câu chữ, người đọc cảm nhận được sự ấm áp và sự gắn kết trong tình bạn.

3. Giá trị nghệ thuật

Tác giả đã sử dụng tình huống bất ngờ và thú vị trong bài thơ, tạo ra sự kỳ vọng và hứng thú cho người đọc. Những khúc mắc và sự phát triển của tình bạn được đẩy lên một tầm cao mới, khiến cho bài thơ trở nên hấp dẫn và đáng nhớ.

Ngôn ngữ của bài thơ chất phác, hồn nhiên và sâu sắc. Những câu chữ đơn giản nhưng ẩn chứa những tình cảm sâu xa của tác giả. Ngoài ra, ánh mắt lấp lánh và nụ cười hồn hậu truyền tải sự ấm áp và chân thành của nhà thơ.

Sự kết hợp nhuần nhuyễn và tinh tế giữa ngôn ngữ đời thường và ngôn ngữ bác học tạo nên một vẻ đẹp độc đáo và sắc sảo trong bài thơ này. Tác giả tận dụng những từ ngữ đơn giản nhưng mang ý nghĩa sâu xa, khéo léo kết hợp với những từ ngữ cao siêu để tạo nên sự phong phú và đa chiều cho bài thơ.