Đoạn trích "Anh hùng tiếng đã gọi rằng' của đại thi hào Nguyễn Du ca ngợi vẻ đẹp của người anh hùng Từ Hải giàu nghĩa khí. Qua đó, nêu bật và khẳng định cảm hứng nhân văn, nói lên khát vọng tự do của con người thời đại. Dưới đây là hướng dẫn Soạn bài Anh hùng tiếng đã gọi rằng - SGK Ngữ văn lớp 11.
Mục lục bài viết
1. Trước khi đọc văn bản:
Yêu cầu (sách giáo khoa ngữ văn lớp 11, tập 1, trang 48):
– Hãy đọc phần mở đầu sau đây để hiểu đoạn trích.
Thúy Kiều gặp Từ ải lần thứ hai tại lầu xanh và được cứu bởi nhân vật Từ Hải có lòng dũng cảm và tài năng hơn người. Sau khi xây dựng sự nghiệp hùng cứ một phương, Từ Hải đã giúp Thúy kiều báo đáp công ơn và báo thù. Đoạn này nối tiếp sự báo oán, trả ân của Thúy Kiều (câu 2419 – câu 2450).
– Luyện đọc diễn cảm các đoạn trong ‘Anh hùng tiếng đã gọi rằng’ theo ngôn ngữ nhân vật (lời thoại giữa Thúy Kiều và Từ hải) và ngôn ngữ của người kể chuyện.
2. Trong khi đọc văn bản:
Câu 1 (Sách giáo khoa Văn lớp 11, tập 1, trang 49):
Đề bài: Để ý cách xưng hô với Từ hải của Thúy Kiều.
Giải pháp:
Hãy đọc tám câu đầu tiên và tìm hiểu cách xưng hô của Thúy kiều với Từ Hải.
Lời giải chi tiết:
– ‘Bồ liễu’: Cây rụng lá đầu tiên vào mùa đông. Dùng để so sánh những người phụ nữ được cho là yếu đuối.
– ‘Sấm sét’: Chỉ Từ Hải là người duy nhất hành động nhanh chóng và rõ ràng ở đây.
→ Khi đến gần Từ hải, Thúy Kiều nhận ra mình là một cô gái yếu đuối và Từ hải là một anh hùng kiên cường đã giúp cô báo thù. Điều này cho thấy Thúy Kiều rất biết ơn cũng như kính trọng Từ hải.
Câu 2 (Sách giáo khoa Văn 11 tập 1, trang 49):
Đề bài: Những lời Từ hải nói với Thúy Kiều đã bộc lộ nhân vật này là người như thế nào?
Giải pháp:
Đọc 10 câu tiếp theo để xem Từ Hải nói gì với Thúy Kiều.
Lời giải chi tiết:
Qua lời Từuhải nói với Thúy Kiều, chúng ta biết được Từ hải là người nổi tiếng có chí lớn, nhân hậu, sẵn sàng giúp Kiều báo thù và trả thù. Từ Hải giúp đỡ Kiều không chút ân hận hay làm ơn.
Câu 3 (Sách giáo khoa Ngữ văn lớp 11, tập 1, trang 50):
Hãy nhìn vào hành động và thành tích của Từ hải.
Giải pháp:
Đọc 12 câu cuối để thấy Từ hải đã làm được những hành động và kết quả gì.
Lời giải chi tiết:
– Bất cứ nơi nào Từ hải và đội quân hùng mạnh của ông đi đến, hung hãn như bão tố ‘trúc trẻ mái tan’ và sức mạnh của đội quân “như sấm sét từ trong ra ngoài”. Ông thành lập triều đình thống trị một hướng và tổ chức quân đội rõ ràng. Từ hải đã thắng tất cả các trận chiến và đánh bại tất cả “Năm thành phía Nam”.
→ Nguyễn Du tái hiện hình ảnh Từ Hải uy nghiêm như một vị thần, anh hùng sử thi trong truyền thuyết.
3. Sau khi đọc văn bản:
Câu 1 (Sách giáo khoa Văn lớp 11, tập 1, trang 50):
Đề bài: Đoạn trích ‘Anh hùng tiếng đã gọi rằng’ có thể chia làm mấy phần? Nêu ý chính của mỗi phần được chia.
Giải pháp:
Đọc toàn bộ bài thơ và chia bố cục theo nội dung của nó.
Lời giải chi tiết:
– Văn bản có thể được chia thành hai phần.
+ Phần 1 (18 câu thơ đầu): Cuộc trò chuyện giữa Thúy Kiều và Từ Hải.
+ Phần 2 (Còn lại): Từ hải là anh hùng đích thực.
Câu 2 (Sách giáo khoa Văn lớp 11, tập 1, trang 50):
Đề bài: Điều đáng chú ý trong cách Thúy Kiều xưng hô nói về mình và Từ hải là cách tiếp cận này giúp chúng ta hiểu Thúy Kiều như thế nào?
Giải pháp:
Hãy đọc tám câu đầu tiên và tìm hiểu về cách xưng hô của Thúy Kiều.
Lời giải chi tiết:
‘Chút thân bồ liễu nào mong có rày/ trộm nhờ sấm sét ra tay’
– Thúy Kiều được miêu tả là một cô gái thông minh, chân thành, khiêm tốn và giàu tình yêu thương bởi cách ăn nói và tính cách của chính cô. Kiều bày tỏ sự biết ơn và kính trọng khi gọi Từ Hải, gọi ông là người quyết đoán, là anh hùng đã giúp Thúy Kiều báo đáp công ơn và báo thù.
– Qua lời đối thoại giữa hai nhân vật, ta biết được Từ hải là một người cao thượng, giống như các anh hùng ngày xưa. Anh ta không thể chịu được khi nhìn thấy những người xấu. Tinh thần anh hùng trỗi dậy qua con người Từ Hải.
Câu 3 (Sách giáo khoa Ngữ văn lớp 11, tập 1, trang 50):
Đề bài: Phân tích hình tượng nhân vật Từ hải qua các câu thơ (về lý tưởng, lời nói, việc làm, thành tích). Từ đó nhận xét về tính cách nhân vật.
Giải pháp:
Đọc toàn bộ bài thơ để nêu bật và vẽ nên bức tranh về lý tưởng, lời nói, việc làm, hành động của nhân vật Từ Hải.
Lời giải chi tiết:
– Những lời nói của ông Từ Hải cho thấy ông coi mình là “chiến sĩ quốc dân” và Thúy Kiều là “người tri kỷ” của mình.
– Giúp người đang gặp khó khăn mà cụ thể ở đây là Thúy kiều là một việc làm đầy ý nghĩa, vì các anh hùng ngày xưa luôn được kính trọng.
– Từ hải không dung thứ cho tội ác trong cuộc sống và luôn muốn đấu tranh chống lại sự bất công. Với đội quân hùng mạnh, Từ Hải đi đến đâu cũng để lại ấn tượng khó phai.
‘Thừa cơ trúc chẻ mái tan/binh từ đấy sấm ran trong ngoài’
“Mái nhà sẽ bị nứt do xây dựng quá mức.”
– Từ hải xây triều đình rộng lớn, bố trí binh lính theo đội hình rõ ràng. Ở đâu Tử hải thắng thì ở đó có chiến thắng.
‘Đòi cơn gió quét mưa sa/huyện thành đạp đổ năm tòa cõi Nam’
– Từ hải coi những kẻ phản loạn trong triều đình là đầy túi tiền trong quần áo ‘loài giá áo túi cơm’
Câu 4 (Sách giáo khoa Ngữ văn lớp 11, tập 1, trang 50):
Đề bài: Tác phẩm ‘Anh hùng tiếng đã gọi rằng’ thể hiện chủ đề gì và nó chiếm vị trí nào trong tác phẩm “Truyện Kiều”?
Giải pháp:
Đọc toàn bộ bài thơ để làm nổi bật chủ đề, nhớ lại toàn bộ “Truyện Kiều” và quyết định xem nó thuộc phần nào.
Lời giải chi tiết:
– Những anh hùng nổi tiếng được nhắc đến từ các câu thơ 2419 đến 2450, ca ngợi Từ hải là vị anh hùng chính trực, chân chính, nhấn mạnh và khẳng định tinh thần nhân văn của ông và thể hiện khát vọng tự do của nhân dân lúc bấy giờ.
– Nhìn vào đoạn trích này, chúng ta có thể thấy chủ đề của Truyện Kiều là hiện thực của một xã hội vô nhân đạo và số phận của những con người sống trong đó. Ngay cả trong một xã hội mà sự bất công tràn lan vẫn có những con người có tinh thần anh hùng.
Câu 5 (Sách giáo khoa Ngữ văn lớp 11, tập 1, trang 50):
Đề bài: So sánh nghệ thuật miêu tả nhân vật trong hai đoạn trích ‘Anh hùng tiếng đã gọi rằng’ và ‘Trao duyên’.
Giải pháp:
Nhớ lại các thủ pháp miêu tả trong bài ‘Trao duyên’ và chỉ ra các thủ thuật miêu tả nhân vật trong đoạn trích này để so sánh.
Lời giải chi tiết:
– Trong lời bài thơ ‘trao duyên’, Nguyễn Du đã tạo nên không khí của camr xúc và nhịp điệu đau đớn khi trao duyên. Hơn nữa, thông qua việc sử dụng khéo léo phép ẩn dụ, điệp từ và thành ngữ, ông đã xây dựng thành công sự phát triển tâm lý phức tạp, đứt gãy và đau đớn của Thúy kiều thông qua lối độc thoại nội tâm khéo léo.
– Bên cạnh đó, trong đoạn trích ‘Anh hùng tiếng đã gọi rằng’, Nguyễn Du lại sử dụng ngôn ngữ lãng mạn hóa, lý tưởng hóa và đời thường để nhấn mạnh phạm vi phi thường của hình tượng Từ Hải. Nguyễn Du đã thể hiện hình ảnh Từ Hải theo những cách khác nhau, ở những khía cạnh khác nhau.
4. Khái quát văn bản ‘Anh hùng tiếng đã gọi rằng’:
4.1. Cuộc trò chuyện Thúy Kiều và Từ hải:
– Cách Thúy Kiều nói:
+ Cô ấy có cái nhìn khác khi nói về Từ Hải. Kiều tự nhận mình là người khiêm tốn, nhỏ bé và ca ngợi Từ hải là vị cứu tinh sẽ cứu thế giới và xóa bỏ bất công.
-Từ hải xuất hiện trong tâm trí Kiều ở tầm vóc vũ trụ và phi thường. ‘trộm nhờ sấm sét ra tay’, ‘dế đem gan óc đền nghì trời mây’
=> Từ Hải xuất hiện như một anh hùng lý tưởng tuyệt đẹp, dùng “sấm sét” của chính mình để giúp Kiều trả thù và trả ơn như một “việc nhà”, chuyện gia đình, giúp Thúy Kiều trở về với gia đình và đoàn tụ với cha mẹ mình. Tính cách anh hùng của con người nhân vật Từ hải là sự kết hợp tuyệt vời giữa khiêm tốn và xuất sắc, tính cách dân tộc kiêu hãnh và phẩm cách anh hùng, lòng tốt và lòng trung thành, rất kiêu ngạo và mạnh mẽ…
4.2. Vẻ đẹp anh hùng thực sự của Từ Hải trong trận chiến:
– Lý tưởng: Giúp Kiều báo thù, trả ơn là hành động cao cả mà những thiện nhân luôn ấp ủ. Đối với Từ Hải, không thể nào tha thứ hết những tội ác “không cân xứng” trong cuộc đời, và “Đó là cách gọi của các anh hùng nổi tiếng/Cho dù dọc đường có thấy sự bất công bất bằng mà tha”. Lời nói nghe đầy tự tin và anh hùng, thể hiện một lý tưởng anh hùng cao đẹp, như lời tuyên chiến chống lại mọi cái ác, bất công trong cuộc sống.
– Lời nói: sắc bén, dũng cảm, công khai thách thức, tự coi mình là “người lính của nhân dân”, nghĩa sĩ tầm quốc gia, tự xưng là “anh hùng”.
– Việc làm, chiến công: Di chuyển như vũ bão, “tre xẻ mái”, sức mạnh quân sự chấn động, “sấm sét cuồn cuộn trong ngoài”. Từ hải lập triều đình đối địch để chinh phục “góc trời”, có tổ chức kỷ luật “ôm cả văn võ, xẻ núi chia sông đem quân đánh nhau giành thắng lợi” ‘đạp đổ năm tòa cõi Nam’. Trong mắt Từ Hải, nhà vua và các quan trong triều chẳng qua là ”một lũ đàn ông tốn tiền quần áo bao bao lương thực”, những kẻ công khai ”dám tranh giành” tranh giành ngai vàng”. Qua đó, có thể thấy Từ Hải xuất hiện với khí chất chiến đấu, như một vị anh hùng trong thần thoại, vừa uy nghiêm, dũng mãnh, như những chiến binh dũng cảm trong sử thi nổi tiếng về chiến công.
