Nguyễn Tuân là một nhà văn tài hoa khi không chỉ phát hiện ra những phẩm chất cao đẹp nhất trong những người anh hùng đầu đội trời chân đạp đất mà ông còn khám phá ra cái đẹp trong cả những nhân vật bình thường nhất như nhân vật viên quản ngục trong Chữ người tử tù. Dưới đây là bài viết tham khảo về Phân tích nhân vật viên quản ngục trong Chữ người tử tù.
Bài mẫu phân tích số 1:
Khi tiếp cận tác phẩm truyện ngắn “Chữ người tử tù” người ta thường hay nhắc tới đến nhân vật Huấn Cao – nhân vật trung tâm với hình tượng là đại diện của cái đẹp mà quên mất rằng có một nhân vật là nhân vật viên quản ngục đã góp phần tô đậm giá trị nhân văn về cái đẹp trong truyện ngắn này.
Thoạt nhìn, người ta có thể nghĩ viên quản ngục là một con người cam chịu và chẳng khác gì với những kẻ cùng thời: “Chuyện triều đình quốc gia chúng ta biết gì mà bàn bạc cho thêm lời”. Nhưng bên trong con người đó là một mầm non của cái đẹp đang chờ đợi để được vươn lên. Và đó chính là thời điểm gặp Huấn Cao, con người với “cái tài viết chữ rất nhanh và rất đẹp”. Quản ngục rơi vào sự đấu tranh nội bộ trong âm thầm, đó cũng là biểu hiện của tính “hướng nội” trong các tác phẩm của Nguyễn Tuân.
Và trong cuộc đấu tranh ấy sự say mê cái đẹp cũng đã chiến thắng mặc dù chưa phải là tuyệt đối nhưng khiến viên quản ngục trở thành một con người khác. “Bấy nhiêu âm thanh phức tạp bay cao lần lên khỏi mặt đất, nâng đỡ lấy một ngôi sao chính vị muốn từ biệt vũ trụ”. Huấn cao là “Ngôi sao chính trị” khiến “thanh âm phức tạp” trong quản ngục. Viên quản ngục là một người có thú vui cao quý là thích chữ đẹp của Huấn Cao. Cái sở thích ấy hoàn toàn vượt xa những cám dỗ tầm thường của vật chất cũng như cái tâm tối, xấu xa của ngục tù. Ông không hề hống hách mà chỉ đang làm tròn nhiệm vụ của viên quản ngục. Với viên quản ngục nếu có một bức tranh chữ do Huấn Cao viết thì quả thật là nhất. Mặc trên mình chiếc áo của một tên quan cai ngục không đánh mất cái thiện lương trong bản thân mình. Khi biết Huấn Cao đến mặc dù sợ sệt luật lê nhưng viên quản ngục vẫn muốn xin chữ . Ta cảm nhận ở con người viên quản ngục những giá trị nâng niu cái đẹp một tâm hồn không bị vấy bẩn. Ngay tại nơi chỉ có bóng tối ấy mà tâm hồn viên quản ngục lại như một viên ngọc cao quý. Và ngay cả khi Huấn Cao không hiểu được tấm lòng của mình nhưng viên quản ngục vẫn giữ sở nguyện cao quý ấy. Viên quản ngục không quan tâm về việc Huấn Cao là tên tử tù mà ước muốn của ông là xin chữ mà thôi. Viên quản ngục thiết đãi Huấn Cao thịt rượu hàng ngày, thể hiện sự kính trọng con người tài hoa. Mặc dù ở chốn ngục tù viên quản ngục là người nắm quyền nhưng quản ngục lại xưng hô như một người bề dưới. Khi bị Huấn Cao quát mắng viên quản ngục buồn nhưng không.
Khi được Huấn Cao cho chữ viên quản ngục như thức tỉnh, kính trọng trước những lời khuyên cuối cùng của một tên tử tù. Hai dòng nước mắt của viên quản ngục khẽ rơi như sự tỉnh giấc của mầm non thiện lượng trong bóng tối. Qua ngòi bút tài hoa của Nguyễn Tuân người đọc cảm nhận được tấm lòng thiên lương và luôn trân quý giá trị văn hóa và cái đẹp của nghệ thuật.
Trong truyện ngắn, tuy không phải nhân vật trung tâm nhưng viên quản ngục tồn tại với một ý nghĩa quan trọng với những đặc điểm chung nhất của những nhân vật trong Vang bóng một thời nhà văn Nguyễn Tuân. Đó là chất lãng mạn mà hiện thực không hề xa rời cuộc sống, là thức tỉnh của thiên lương, của giá trị văn hóa dân tộc, là biểu hiện rõ nhất của tinh thần “yêu mến và than tiếc những cái đã qua và có sức làm sống lại một thời xưa cũ”.
Bài mẫu phân tích số 2:
Chữ người tử tù là tác phẩm nổi bật nhất trong tập Vang bóng một thời của nhà văn Nguyễn Tuân. Trong câu chuyện này, ngoài nhân vật Huấn Cao với vẻ đẹp mạnh mẽ, tài hoa và khí phách kiên cường, viên quản ngục dù không phải là nhân vật chính nhưng cũng tỏa sáng với những phẩm chất đáng trân trọng.
Viên quản ngục là người có quyền lực tại nhà tù, làm việc trong môi trường ngập tràn tội phạm và sự cứng rắn. Tuy nhiên, ông lại mang trong mình những sở thích và ước nguyện cao quý. Từ khi còn trẻ, viên quản ngục đã ấp ủ mong muốn được treo đôi câu đối do Huấn Cao viết trong nhà mình. Ông coi chữ của Huấn Cao là báu vật, thể hiện sự yêu thích văn hóa và cái đẹp: “Chữ ông Huấn Cao đẹp lắm, vuông lắm… Có được chữ ông Huấn Cao mà treo ở nhà là có một thứ vật báu trên đời”. Chính niềm khát khao mãnh liệt với cái đẹp này đã khiến viên quản ngục dũng cảm hành động, thậm chí sẵn sàng đánh đổi mạng sống để biệt đãi Huấn Cao, người tử tù mà ông trân trọng.
Khát khao chơi chữ và yêu thích cái đẹp không phải là điểm duy nhất khiến viên quản ngục nổi bật. Ông còn là người có tâm hồn “biệt nhỡn liên tài”, tức là biết tôn trọng và trân trọng tài năng. Khi nghe tin về Huấn Cao, viên quản ngục không ngần ngại khen ngợi tài viết chữ của Huấn Cao trước mặt người khác: “Huấn Cao? Hay là cái người mà vùng tỉnh Sơn ta vẫn khen cái tài viết chữ nhanh và rất đẹp đó không?”. Trong hoàn cảnh thông thường, một người như Huấn Cao sẽ bị coi thường và khinh bỉ bởi những kẻ có quyền lực nhưng viên quản ngục lại thể hiện thái độ kính trọng đặc biệt đối với tài năng của ông.
Khi Huấn Cao bị giam trong nhà tù của mình, viên quản ngục không chỉ đối xử với ông một cách ân cần mà còn rất tôn trọng. Ông sai người chuẩn bị rượu và thịt cho Huấn Cao và mặc dù bị Huấn Cao trách mắng, ông không tức giận mà vẫn giữ thái độ kính cẩn. Sự đối đãi ân cần và tôn trọng của viên quản ngục với Huấn Cao dù trong hoàn cảnh hiểm nguy, chứng tỏ ông là người có tấm lòng rộng mở, biết trân trọng tài năng và vẻ đẹp nghệ thuật.
Hành động biệt đãi Huấn Cao của viên quản ngục không chỉ là sự thể hiện lòng tôn kính đối với tài năng mà còn là hành động rất dũng cảm. Trong chốn ngục tù, nơi mọi thứ đều bị chi phối bởi sự tàn nhẫn và lừa lọc, hành động của viên quản ngục nếu bị phát hiện có thể khiến ông mất mạng. Tuy nhiên, vì sự yêu mến và kính trọng cái đẹp, ông sẵn sàng đánh đổi tất cả. Việc viên quản ngục làm điều này chỉ có thể xuất phát từ một trái tim biết yêu quý cái đẹp, một người không ngần ngại hy sinh bản thân vì niềm đam mê nghệ thuật.
Bên cạnh đó, viên quản ngục cũng là người giữ được sự trong sáng và thiên lương dù làm việc trong môi trường đen tối của nhà tù. Trong những đêm thức khuya suy nghĩ, ông nhận ra rằng mình đã chọn nhầm nghề và cái vái lạy Huấn Cao cuối cùng cùng với câu nói: “Kẻ ngu muội này xin bái lĩnh” thể hiện sự thức tỉnh và sự tôn trọng đối với người tử tù. Dù đã đạt được ước nguyện của mình khi có được chữ của Huấn Cao, viên quản ngục vẫn giữ vững phẩm hạnh và đón nhận lời khuyên của Huấn Cao một cách chân thành và lễ phép.
Nguyễn Tuân đã khắc họa viên quản ngục như một nhân vật có tâm hồn trong sáng, một tiếng nói ngọt ngào trong môi trường ngục tù đầy tăm tối và tàn nhẫn. Viên quản ngục và Huấn Cao, hai nhân vật này được đặt cạnh nhau, tạo nên sự đối lập rõ nét nhưng cũng đầy hài hòa. Chính sự kết hợp này đã làm nên giá trị nhân văn sâu sắc của tác phẩm. Truyện sử dụng những lời lẽ trang trọng, cổ kính, giúp người đọc cảm nhận được không khí của một thời kỳ xa xưa, đồng thời làm nổi bật tính chân thực và sự tinh tế trong tác phẩm.
Bài mẫu phân tích số 3:
Nguyễn Tuân viết truyện “Chữ người tử tù” năm 1939 đăng trên tạp chí “Tao Đàn”, năm 1940, in trong tác phẩm “Vang bóng một thời”. Đoản thiên tiểu thuyết này có khoảng 2800 chữ, xứng đáng là một tờ hoa, trang hoa đích thực. Bên cạnh nhân vật Huấn Cao – tử tù cho chữ, là nhân vật quản ngục – người xin chữ, nhân vật ấy đã được Nguyễn Tuân miêu tả một cách đặc sắc, đầy ấn tượng, góp phần tạo nên thành công của tác phẩm.
Quả thật không sai khi nói rằng sản phẩm văn học chỉ được khai sinh ra khi nó là kết quả nhào nặn từ đời sống, nếu sáng tác của văn học chỉ hoàn toàn là sản phẩm của sự hư cấu và tưởng tượng mà không mang hơi thở đời sống thì sẽ truyền được cảm xúc đến với bạn đọc. Văn học bao giờ cũng là chuyện cuộc đời, mang trong mình sứ mệnh cao cả của một nhà văn. Khi sáng tạo nghệ thuật, Nguyễn Tuân đã không ngừng tìm tòi sáng tạo và ông đã khẳng định được vị trí của mình trong nền văn học Việt Nam hiện đại, đồng thời tìm ra cho mình một phong cách hoàn toàn khác với những nhà văn cùng thời. Ông luôn khao khát đi tìm cái đẹp dù đó là những nơi bóng tối phủ đầy, chỉ có cái xấu và cái ác ngự trị. Ông luôn tin rằng dù sống trong hoàn cảnh nào thì ẩn sâu trong họ vẫn luôn là những cái đẹp rất đáng trân trọng, đọc Chữ người tử tù ta sẽ thấy rõ được điều đó. Đây là một trong 11 chuyện in trong tập “Vang bóng một thời”, lúc đầu tác phẩm có tên “Dòng chữ cuối cùng” in trong tạp chí Tao Đàn năm 1938, sau đó đổi thành “Chữ người tử tù” in trong tập “Vang bóng một thời” xuất bản năm 1940.
Tuy không phải là nhân vật chính trong tác phẩm, nhưng viên quản ngục đóng vai trò quan trọng trong việc làm nổi bật vẻ đẹp của Huấn Cao và ở viên quản ngục cũng toát lên những nét đẹp đáng quý. Nói về nhân vật này trong mở đầu của truyện ngắn, nhà văn Nguyễn Tuân từng viết, “trong hoàn cảnh đề lao người ta sống bằng tàn nhẫn, lừa lọc, tính cách dịu dàng và lòng biết trọng giá trị của người biết trọng người ngay của viên quản ngục là một thanh âm trong trẻo chen vào giữa một bản đàn mà nhạc luật đều hỗn loạn, xô bồ”.
Có lẽ ai cũng nghĩ rằng sống trong chốn đề lao trông coi những kẻ tù tội, hoàn cảnh ấy dễ đẩy con người vào lọc lừa, tàn nhẫn, tuy nhiên trái ngược với những con người nơi đây viên quản ngục lại là người có tính cách dịu dàng, biết trọng người ngay, biết được giá trị của con người dù làm việc cho triều đình nhưng viên quản ngục lại mến mộ khí phách của Huấn Cao khi biết Huấn Cao là một anh hùng vị nghĩa, dám lãnh đạo nhân dân chống lại triều đình. Viên quản ngục hiểu rằng với Huấn Cao mình chỉ là một kẻ tiểu nhân giữ tù, bởi vậy y đã lường trước được rằng mình sẽ bị Huấn Cao khinh bạc, coi thường thế nhưng ông vẫn rất mực cung kính, lễ độ khi đối diện với Huấn Cao.
Huấn Cao bị bắt giam, ngày nào viên quản ngục cũng đích thân đem cơm rượu tới, hành động này của viên quản ngục không phải vì ông muốn có được chữ của Huấn Cao mà nó xuất phát từ tấm lòng biệt nhỡn liên tài của ông dành cho vị anh hùng với khát khao vùng vẫy khắp năm châu bốn bể, mong muốn lật đổ triều đình để nhân dân có cuộc sống tốt đẹp hơn. Câu hỏi của viên quản ngục “Xin cho biết ngài cần gì? để tôi cố gắng chu tất” và câu trả lời khẳng khái của Huấn Cao “ta chỉ muốn một điều là nhà ngươi đừng bước chân vào đây nữa” cùng với thái độ “xin lĩnh ý” lui ra của viên quản ngục một lần nữa đã tôn lên vẻ đẹp bất khuất của Huấn Cao và tấm lòng biệt nhỡn liên tài của viên quản ngục.
Không chỉ có tấm lòng biệt nhỡn liên tài, viên quản ngục còn là người rất yêu cái đẹp. Khi nghe tin trại giam tỉnh Sơn sắp tiếp nhận thêm 6 tội nhân nữa trong đó có Huấn Cao người nổi tiếng viết chữ nhanh và đẹp, viên quản ngục đã khao khát có được chữ Huấn Cao để treo trong nhà. Và để đạt được sở nguyện, ông đã bất chấp mọi nguy hiểm dám biệt đãi Huấn Cao và 5 đồng chí của Huấn Cao để đạt được sở nguyện của mình. Dù lo sợ không xin được chữ của Huấn Cao sẽ hối hận nhưng ông vẫn không dám mở miệng để nói với Huấn cao ước muốn của mình. Với tấm lòng chân thành của viên quản ngục đã khiến Huấn Cao cảm động, chấp nhận dành cho y vào lúc nửa đêm, khi trại giam tỉnh Sơn chỉ còn vọng lại tiếng mõ trên vọng canh. Trong không gian là một buổi tối chật hẹp, ẩm ướt đã diễn ra một cảnh tượng xưa nay chưa từng có. Người cho chữ là kẻ tử tù, cổ đeo gông, chân vướng xiềng, còn người nhận chữ là viên quản ngục đang khúm núm cất từng đồng kẽm đánh dấu ô. Sự khúm núm của viên quản ngục không làm cho nhân cách bị hạ thấp mà trái lại càng nâng cao giá trị con người ông, đó là sự hạ mình trước cái tài, cái thiên lương. Sau khi nhận chữ, được Huấn Cao khuyên bảo “nên thay đổi chỗ ở để giữ thiên lương cho lành vững, lúc ấy viên quản ngục đã vái người tử tù một vái chắp tay nói một câu mà dòng nước mắt rỉ vào kẽ miệng làm cho nghẹn ngào “kẻ mê muội này xin bái lĩnh”, đến đây cái đẹp, cái thiện đã chiến thắng cái xấu, cái ác và ta thấy có những người dù phải sống trong cái xấu và cái ác vẫn hướng về thiên lương, đó là niềm tin sắt đá của Nguyễn Tuân về giá trị của con người. Thực sự viên quản ngục đã là một thanh âm trong trẻo giữa bản đàn mà nhạc luật đều xô bồ hỗn loạn.
Tác phẩm đã kết thúc nhưng vẫn còn có trong tâm trí bạn đọc những nét chữ vuông vắn, tươi tắn của Huấn Cao, cùng với sự khúm núm vái lạy của viên quản ngục. Thông qua nhân vật viên quản ngục Nguyễn Tuân một lần nữa khẳng định, dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào cái đẹp cũng luôn có sức cảm hóa con người và để giữ được thiên lương cho lành những con người cần phải tránh xa cái xấu và cái ác.
THAM KHẢO THÊM:
