Với giáo án bài Những ngôi sao xa xôi này, việc soạn bài của các thầy cô sẽ dễ dàng hơn. Tác phẩm kể về cuộc sống chiến đấu nhiều gian khổ, hi sinh nhưng vẫn lạc quan của những cô gái thanh niên xung phong dũng cảm, gan dạ, làm nhiệm vụ quan sát địch ném bom – đo khối lượng đất đá phải san lấp do bom địch gây ra – đánh dấu những vị trí bom chưa nổ và phá bom.
Mục lục bài viết
1. Giáo án bài Những ngôi sao xa xôi (Tiết 1):
I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức
– Giúp HS nắm được nét lớn về tác giả, tác phẩm, tóm tắt được cốt truyện, bước đầu cảm nhận về c/sống của các nữ t/niên xung phong.
2. Kĩ năng
– Rèn kĩ năng đọc, t/tắt t/phẩm tự sự, nêu tình huống truyện.
3. Thái độ
– Giáo dục tình yêu quê hương đất nước và niềm tự hào về truyền thống của dân tộc.
II. Chuẩn bị tài liệu
1. Giáo viên
SGK, Sgv đọc các tài liệu tham khảo liên quan,chuẩn kiến thức kĩ năng, soạn bài.
2. Học sinh
Chuẩn bị bài, đọc và trả lời cỏc cõu hỏi đọc hiểu SGK.
III. Tiến trình tổ chức dạy học
1. Ổn định tổ chức
2. Kiểm tra đầu giờ
H: Nêu tên các bài thơ đã học trong chương trình kì II ? Nêu mạch cảm xúc của một các bài thơ đã học ?
3. Bài mới: GV giới thiệu bài.
– Trong cuộc kháng chiến chống Mĩ, bên cạnh h/ảnh các anh bộ đội thì chúng ta cũng không thể không kể đến lực lượng t/niên xung phong, mà hầu hết ở đó là nữ. Các chị đã cống hiến tuổi t/xuân cho đất nước, đêm ngày giáp mặt với cái chết. Để hiểu rõ hơn c/sống và công việc thầm lặng ấy của họ chúng ta cùng tìm hiểu qua bài học hôm nay.
| Hoạt động của GV và HS | Kiến thức cần đạt |
|---|---|
| HĐ1. HDHS đọc và tìm hiểu chú thích:
– GV hướng dẫn đọc – Gv đọc mẫu. – GV hướng dẫn hs tóm tắt văn bản. | I. Đọc và tìm hiểu chú thích:
1. Đọc và tóm tắt: *Tóm tắt: – Truyện kể về 3 nữ t/niên xung phong- 1tổ trinh sát- trên tuyến đường Trường Sơn: Định, Nho, chị Thao. – Nhiệm vụ của họ là q/sát máy bay địch ném bom, đo k/lượng đất đá phải xan lấp, đánh dấu vị trí các trái bom chưa nổ. Công việc nguy hiểm, nhưng họ vẫn có niềm vui hồn nhiên của tuổi trẻ, họ rất gắn bó yêu thương nhau trong tình đồng đội, mặc dù mỗi người có 1 cá tính. – P.Định là n/vật chính, 1 cô gái giàu cảm xúc, hay mơ mộng, hồn nhiên, luôn nhớ về những kỉ niệm thời thiếu nữ với gia đình và TP yêu thương. – 1 lần, máy bay Mĩ ném bom trúng vào cao điểm, có 4 quả bom nổ chậm, 3 người phân công nhau đi phá bom nổ chậm. Nho bị thương, 2 người đến cứu và đưa Nho về chăm sóc, Nho dần bình phục. – Một cơn mưa đá đến đột ngột. P.Định thích thú. Chị Thao lúi húi xúc đá, Định mang mấy viên đá vào cho Nho. |
| H: Nêu những hiểu biết của em về tác giả? | 2. Chú thích:
a. Tác giả: – Lê Minh Khuê – sinh 1949. – Quê: Tĩnh Gia – Thanh Hóa. – Trong kháng chiến chống Mĩ, ra nhập t/niên x/phong và bắt đầu viết văn từ 1970. – Là cây bút nữ chuyên viết truyện ngắn. Trong c/tranh viết về c/sống chiến đấu của t/trẻ TSơn. Sau 1975 viết về đ/sống, XH và con người trên t/thần đổi mới. |
| H: Tác phẩm ra đời trong hoàn cảnh nào ? | b. Tác phẩm:
– Truyện “Những ngôi sao xa xôi” viết 1971 , là 1 trong những truyện ngắn đầu tay của Lê Minh Khuê.Truyện ra đời trong lúc cuộc kháng chiến chống Mĩ đang diễn ra ác liệt. c. Từ khó: |
| HĐ2. HDHS đọc hiểu văn bản:
H: Xác định thể loại? H: Chia bố cục của bài thơ ? | II. Đọc hiểu văn bản:
1. Thể loại: Truyện ngắn. 2. Bố cục: Truyện chia làm 3 phần . + Phần 1: Hoàn cảnh sống chiến đấu. – Từ đầu đến “điện thoại trong hang” + Phần 2: tiếp theo đến “tự bịa ra nữa” ⇒ Một lần phá bom – Nho bị thương cả tổ chăm sóc Nho. + Phần 3: ⇒ Phần còn lại: Cảm xúc của Phương Định sau cơn mưa đá. |
| H: Nêu tình huống truyện? | – Tình huống: Tổ trinh sát mặt đường trong một lần phá bom. |
| H: H/c sống của các cô gái như thế nào?
H: Nhiệm vụ của các cô là làm gì ? | 3. Phân tích:
a. Hoàn cảnh sống và chiến đấu của các cô gái TNXP: – Ở trong hang sâu dưới chân 1 cao điểm. – N/vụ: khi có bom nổ thì chạy lên đo khối lượng đất lấp vào hố bom, đếm bom chưa nổ, nếu cần thì phải phá bom. |
| H: Tính chất công việc như thế nào? | – C/việc hàng ngày: chạy lên cao điểm giữa b/ngày, phơi mình ra giữa vùng trọng điểm đánh phá của máy bay địch.
– Mỗi lần phá bom là mỗi lần đối mặt với thần chết: thần kinh căng như chão, tim đập không nhịp điệu… xong việc, quay lại nhìn đoạn đường 1 lần nữa rồi chạy về hang. |
| H: Tính chất công việc đòi hỏi các cô phải có phẩm chất gì? | → Công việc phải mạo hiểm với cái chết, luôn căng thẳng thần kinh, đ̣òi hỏi sự dũng cảm và sự b/tĩnh. |
4. Củng cố, luyện tập:
– Hãy tóm tắt lại phần trích ?
– Em có nhận xét gì về c/sống và công việc của 3 nữ t/niên xung phong ?
5. Hướng dẫn HS về nhà:
– Tìm đọc các bài thơ: “Khoảng trời hố bom”- Lâm Thị Mỹ Dạ và “ Gửi em… xung phong”- P.T.Duật.
– Soạn tiếp bài: trả lời câu hỏi còn lại-> giờ sau học tiếp.
2. Giáo án bài Những ngôi sao xa xôi (Tiết 2):
I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức
– Giúp HS cảm nhận được t/hồn trong sáng, t/cách dũng cảm, h/nhiên trong cuộc c/đấu gian khổ, hy sinh nhưng vẫn l/quan của các n/vật nữ t/niên xung phong.
2. Kĩ năng
– Rèn kĩ năng đọc, t/tắt t/phẩm tự sự, phân tích truyện.
3. Thái độ
– Giáo dục tình yêu quê hương đất nước và niềm tự hào về truyền thống của dân tộc, hiểu được những năm tháng gian lao của thế hệ đi trước vì đất nước.
II. Chuẩn bị tài liệu
1. Giáo viên
SGK, Sgv đọc các tài liệu tham khảo liên quan,chuẩn kiến thức kĩ năng, soạn bài.
2. Học sinh
Chuẩn bị bài, đọc và trả lời các câu hỏi đọc hiểu SGK.
III. Tiến trình tổ chức dạy học
1. Ổn định tổ chức
2. Kiểm tra đầu giờ
H: Nêu tên các bài thơ đã học trong chương trình kì II ? Nêu mạch cảm xúc của một các bài thơ đã học ?
3. Bài mới: GV giới thiệu bài.
– Đối mặt với cái chết, biết là nguy hiểm, thế nhưng người ta vẫn làm. Đó chính là thái độ, phẩm chất cao đẹp của những cô gái t/niên xung phong trinh sát mặt đường. Để hiểu rõ hơn p/chất tâm hồn và đặc biệt tâm lí của các cô trong những lần đi phá bom ấy, chúng ta cùng học tiếp bài qua tiết học hôm nay.
| Hoạt động của GV và HS | Kiến thức cần đạt |
|---|---|
| HĐ1. HDHS đọc hiểu văn bản (tiếp)
H: Nêu những nétchung của ba cô gái ? | b. Nét chung của 3 cô t/niên xung phong:
– Họ là những con người rất trẻ, tuy cá tính và hoàn cảnh riêng không giống nhau nhưng có những phẩm chất chung đáng quý: tinh thần trách nhiệm cao với công việc, dũng cảm không sợ hi sinh, tình đồng đội gắn bó. – Họ là những cô gái dễ xúc cảm, nhiều ước mơ, hay mơ mộng, dễ vui và cũng dễ trầm tư. – Họ cũng thích làm đẹp cho c/sống của mình: Nho thích thêu thùa, chị thao chăm chỉ chép bài hát, P.Định hát , thích ngắm mình trong gương…. |
| H: Qua lời kể của nhân vật em hình rung gì về nhân vật P.Định?
H: Nét gì đáng yêu nhất của cô ? H: Chị Thao là người như thế nào? | c. Những nét cá tính riêng của mỗi người:
– P.Định là 1 HS t/phố nhạy cảm và hồn nhiên, thích mơ mộng và hay sống với kỉ niệm của tuổi thiếu nữ vô tư giữa g/đ́nh và t/phố. – Chị thao ít nhiều từng trải hơn, dự tính về t/lai có vẻ thiết thực, nhưng vẫn không thiếu những khát khao và rung động của t/trẻ. chị thích thêu thùa. Chị c/đấu dũng cảm, b/tĩnh nhưng lại rất sợ máu. – Nho thích thêu thùa, hay làm nũng, dịu dàng và cũng rất gan góc. |
| H: Hoàn cảnh của nhân vật trước khi là trinh sát?
H: Nhắc lại những nét nổi bật về ngoại hình của PĐ? H: Nét cá tính của PĐ trong cuộc sống và công việc? | * Nhân vật Phương Định:
– Phương Định là hình ảnh tiêu biểu của những người con gái Hà Nội vào chiến trường đánh giặc. + Cô rất trẻ, ngoại hình khá, có thời học sinh hồn nhiên vô tư bên người mẹ trong những ngày thanh bình của thành phố. + Ngay giữa chiến trường ác liệt, Phương Định vẫn không mất đi sự hồn nhiên, trong sáng: cô hiện lên rất đời thường, rất thực với những nét đẹp tâm hồn: nhạy cảm, hay mơ mộng và thích hát (cảm xúc của Định trước cơn mưa đá). + Là cô gái kín đáo trong tình cảm và tự trọng về bản thân mình (hay ngắm nhìn mình qua gương, biết mình đẹp và được các anh bộ đội để ý nhưng không tỏ ra săn sóc, vồn vã… nét kiêu kỳ của những cô gái Hà Thành). |
| H: Tình cảm của cô với đồng đội? | + Tình cảm đồng đội sâu sắc: yêu mến hai cô bạn cùng tổ, yêu mến và cảm phục tất cả những chiến sĩ mà cô gặp trên tuyến đường Trường Sơn. (chăm sóc Nho khi Nho bị thương…).
+ Ngời lên những phẩm chất đáng quý: có trách nhiệm với công việc, dũng cảm, bình tĩnh, tự tin…(thể hiện tâm trạng suy nghĩ của nhân vật trong một lần phá bom). |
| H: T/giả đã m/tả t/lí P.Định trong 1 lần đánh phá bom ntn ?
H: Nhận xét NT miêu tả? | – Tâm lí P.Định trong lần đi phá bom:
+ Cảm thấy có ánh mắt dõi theo mình không sợ nữa, đàng hoàng bước tới. + Luôn kề sát với cái chết: t/thoảng lưỡi xẻng chạm vào quả bom, một tiếng động sắc gai người, cứa vào da thịt, rùng mình và bỗng thấy tại sao ḿnh lên quá chậm. + Tiếp cảm giác căng thẳng, chờ đợi tiếng bom nổ, lo lắng mìn có nổ k , bom có nổ k , nếu k nổ thì làm sao châm ngòi lần thứ hai, cô hiểu rằng lần sau sẽ nguy hiểm hơn rất nhiều. → M/tả cụ thể, t/tế đến từng cảm giác, ý nghĩ dù chỉ là thoáng qua -> Mặc dù rất quen với công việc này nhưng mỗi lần phá bom là một lần thử thách với căng thẳng thần kinh cho đến từng cảm giác…-> rất cần sự sự bình tĩnh, gan dạ ,kiên trì ,dũng cảm. |
| H: Phân tích cảm xúc nhân vật trước trận mưa đá? | – Cảm xúc trước trận mưa đá:
+ Khi thấy mưa :vui sướng reo lên. + Vui thích cuống cuồng, chia đá cho các bạn… + Nhớ nhà , kí ức sống dậy những kỉ niệm ngọt ngào tuổi ấu thơ -> mơ mộng. ⇒ Miêu tả nhân vật PĐ,tác giả rất am hiểu và miêu tả sinh động nét tâm lý của những nữ thanh niên xung phong. |
| H: Cảm nhận chung của em về n/vật PĐ ? | ⇒ Nhân vật Phương Định đã để lại trong lòng người đọc nỗi niềm đồng cảm, yêu mến và sự kính phục về phẩm chất tốt đẹp của thế hệ trẻ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. |
| HĐ2. HDHS tổng kết:
H: Cảm nhận về ND của đoạn trích? H: Đặc sắc NT của truyện? | III. Tổng kết:
1. ND: Ca ngợi tâm hồn trong sáng, mơ mộng, tinh thần dũng cảm trong c/sống c/đấu đầy gian khổ hi sinh của những cô gái t/niên x/phong trên tuyến đường TS. 2. NT: Truyện được kể theo ngôi thứ nhất, người kể là n/vật chính, chọn ngôi kể như vậy phù hợp với ND t/phẩm, tạo ĐK để t/giả m/tả, t/hiện TG t/hồn, cảm xúc của nhân vật. Lời kể linh hoạt: dùng câu ngắn, nhịp nhàng tạo k/khí khẩn trương trong h/cảnh c/trường, ở đoạn hồi tưởng nhịp kể chậm, gợi kỉ niệm ấu thơ hồn nhiên, trong sáng. |
4. Củng cố, luyện tập:
– Cảm nhận về cuộc sống, chiến đấu của tổ trinh sát được m/tả trong truyện?
– Tìm đọc thêm các t/phẩm cùng đề tài.
5. Hướng dẫn HS về nhà:
– VN học bài, nắm ND bài học, Đọc tóm tắt, phân tích nhân vật.
– Xem trước bài: CT địa phương phần TLV.
3. Nội dung tác phẩm Những ngôi sao xa xôi:
Truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi được viết năm 1971, được nhà văn sáng tác dựa trên trải nghiệm cá nhân về chiến tranh tại chiến trường Trường Sơn. Tác phẩm viết về ba cô gái xung phong là Phương Định, Nho, Thao. Họ làm việc tại một cứ điểm quan trọng trên tuyến Trường Sơn, nhiện vụ chính là thực hiện công việc trinh sát, xác định vị trí ném bom, tìm kiếm quả bom chưa nổ để phá bom. Dù công việc nguy hiểm là vậy, phải đối mặt với nguy cơ tử thần bất cứ lúc nào, nhưng cuộc sống của họ lại tràn ngập sự hồn nhiên, nữ tính và đáng yêu. Mỗi người một tính cách, nhưng cùng xung phong làm cô gái mở đường, họ sống và trở thành những đồng đội, những người chị em thân thiết của nhau.
