Giáo án bài Sang Thu của Hữu Thỉnh (Giáo án Ngữ văn 9)

HDD1. HDHS đọc và tìm hiểu chú thích:

– Gv hướng dẫn đọc và đọc mẫu, gọi hs đọc.

– Đọc chú thích (*) và nêu những nét chính về tác giả?

I. Đọc và tìm hiểu chú thích:

1. Đọc:

2. Chú thích:

Tác giả của bài thơ “Sang thu” là Hữu Thỉnh. Ông sinh vào năm 1942 tại Tam Dương, Vĩnh Phúc. Năm 1963, sau khi nhập ngũ, ông bắt đầu sáng tác thơ. Ông cũng tham gia Ban Chấp hành Hội Nhà văn khóa III, IV, V. Từ năm 2000, ông là Tổng thư kí của Hội Nhà văn Việt Nam

H: Em hãy nêu cảm nhận của mình khi nhắc đến bài thơ “Sang thu” của nhà thơ Hữu Thỉnh?

b. Tác phẩm:

Bài thơ “Sang thu” là một trong những tác phẩm nổi bật của nhà thơ, được chọn lọc từ tập thơ “Từ chiến hào về thành phố”

Bài thơ được viết theo thể thơ nào ?

+ Cảm nhận tinh tế của nhà thơ trước sự biến đổi của thiên nhiên từ cuối hạ sang thu

Phương thức biểu đạt nào được tác gỉa sử dụng trong bài thơ ?

Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là gì ?

– HS trả lời, GV nhận xét và bổ sung

+ Những quan sát, cảm nhận của tác giả về thiên nhiên mùa thu (cảm hứng về thiên nhiên vào thu).

* GV đặt câu hỏi:

Xác định bố cục của văn bản, nêu nội dung của từng phần?

II. Đọc – hiểu văn bản:

1. Thể thơ:

– Thể thờ là Thơ năm chữ

2. Bố cục: 2 phần

– Khổ 1, khổ cuối: Sự biến đổi của đất trời sang thu.

– Khổ 2: Cảm nhận của nhà thơ về những biến chuyển về không gian lúc sang thu.

H: Qua cảm nhận của tác giả từ cuối hạ sang đầu thu, t/nhiên đất trời có những biến đổi gì? Những h/ảnh thơ nào nói lên điều đó?

3. Phân tích:

a. Dấu hiệu giao mùa từ hạ sang thu:

– Không khí tràn ngập hương ổi, lan tỏa đều trong không gian.

– Cơn gió mùa hè đã dần chuyển sang man mác se lạnh.

– Sương nhẹ nhàng mắc trên cỏ, di chuyển chầm chậm trên đường thôn và những con ngõ xóm.

– Nước trên sông không còn đục ngầu, không còn cuồn cuộn chảy mà lững lờ trôi.

– Những đàn chim bắt đầu vội vàng xuất hiện vào những buổi hoàng hôn.

– Nắng cuối hạ còn sáng rực vàng, nhưng đã nhạt dần và cũng ít đi những cơn mưa rào ào ạt bất ngờ.

– Bớt đi những tiếng sấm bất ngờ rền vang làm lay động những hàng cây cổ thụ.

H: Em cảm nhận như thế nào về dấu hiệu mùa thu thiên nhiên đất trời mà tác giả miêu tả?

→ Mỗi biểu hiện của sự chuyển đổi từ mùa hạ sang mùa thu đều mang lại cảm giác quen thuộc, gần gũi, mà ai cũng có thể nhận biết. Tuy nhiên, qua sự miêu tả của nhà thơ, chúng ta có thể cảm nhận được đầy đủ vẻ đẹp êm đềm, thanh bình của những thay đổi đó.Tác giả đã miêu tả dấu hiệu của mùa thu với sự tinh tế và sâu sắc, tạo ra một bức tranh sống động về sự chuyển đổi của thiên nhiên. Từ hương sắc của cây ổi lan tỏa, cảm giác của những cơn gió mùa hè dần chuyển sang se lạnh, đến sự hiện diện của sương mù nhẹ nhàng và sự lững lờ của dòng sông, tất cả đều tạo nên một không khí yên bình và thanh mát của mùa thu.

⇒ Dấu hiệu mùa thu rất riêng của vùng đồng bằng, trung du Bắc Bộ.

H: Có những từ ngữ nào trong bài thơ mà thể hiện được sự nhạy cảm và tinh tế của nhà thơ về sự chuyển đổi mùa thu?

b. Cảm nhận của nhà thơ trước cảnh giao mùa:

– Tác giả đã sử dụng những từ ngữ và hình ảnh mô tả để tạo ra một bức tranh chân thực về mùa thu. Việc sử dụng “Bỗng” và “Phả vào” giúp tạo ra một cảm giác ngạc nhiên và thấm đạm về sự thay đổi của mùa thu. Hình ảnh của “Chùng chình” như nhân hóa, vừa nhẹ nhàng và chậm chạp, tạo ra một cảm giác của sự chậm rãi và yên bình. Cuối cùng, việc sử dụng “Hình như” tạo ra một sự mơ hồ và lơ đãng, tăng thêm vẻ mê hoặc và lãng mạn của mùa thu.

=> Tất cả những điều này kết hợp lại tạo nên một không khí thoải mái và thú vị cho bức tranh tự nhiên của mùa thu

– Từ “Dềnh dàng” được sử dụng để mô tả sự chậm rãi và nhẹ nhàng của sự thay đổi trong mùa thu. Điều này tạo ra một cảm giác êm ả và tĩnh lặng khi nhìn ngắm cảnh vật. Điều này tạo ra một bức tranh về sự chuyển đổi của mùa thu, từ sự tươi sáng của mùa hè sang vẻ nhẹ nhàng và dịu dàng của mùa thu 

– Đám mây/ vắt nửa mình sang thu→ nắng vẫn trải vàng nhưng đã nhạt dần

H: Nhận xét về sự cảm nhận của tác giả?

→ Hữu Thỉnh truyền đạt cảm nhận về sự trở về của mùa thu qua nhiều giác quan khác nhau. Tất cả những điều này được kết hợp với sự cảm thông và rung động từ trái tim yêu thiên nhiên, tạo nên một bức tranh tinh tế và sâu sắc về sự trở về của mùa thu.

H: 2 dòng thơ cuối của bài thơ em cảm nhận được gì?

– Sấm cũng bớt bất ngờ

Trên hàng cây đứng tuổi.

   + Nghĩa thực: tả về hiện tượng sấm và hàng cây lúc thu sang.

   + Nghĩa ẩn dụ: sấm- những vang động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời -> đã bớt đi sự bất ngờ đối với những người từng trải- hàng cây. Đây là sự suy ngẫm của tác giả về nhân sinh, về quy luật của cuộc sống, nhân lúc nói về cảnh t/nhiên, đất trời sang thu.

HĐ3. HDHS tổng kết:

III. Tổng kết:

1. ND: Cảm nhận tinh tế trước mùa thu vào thời điểm giao mùa. Suy ngẫm sâu lắng về con người và cuộc đời => Bài thơ thể hiện những cảm nhận tinh tế của nhà thơ trước vẻ đẹp của thiên nhiên trong khoảng khắc giao mùa
2. NT: Thể thơ 5 chữ, Khắc hoạ được hình ảnh thơ đẹp, gợi cảm, đặc sắc về thời điểm giao mùa hạ-thu ở nông thôn vùng đồng bằng Bắc Bộ. Bài thơ giàu hình ảnh, các biện pháp nhân hóa, ẩn dụ.