Giáo án bài Mùa xuân nho nhỏ tiết 1, 2 dành cho giáo viên

Hoạt động của GV và HS

Kiến thức cần đạt

HĐ1. HDHS đọc và tìm hiểu chú thích:

– GV hướng dẫn đọc

– HS đọc bài thơ

– Gọi HS đọc chú thích*.

H: Nêu những nét khái quát về tác giả?

H: Bài thơ được sáng tác vào thời điểm nào?

– Yêu cầu hs giải nghĩa một số từ khó SKG

I. Đọc và tìm hiểu chú thích

1. Đọc:

a. Tác giả: Thanh Hải (1930- 1980)

– Quê: Phong Điền- Thừa Thiên Huế.

– Hoạt động v/nghệ từ cuối k/chiến chống Pháp. Trong k/chiến chống Mĩ ông ở lại quê hương h/động.

b. Tác phẩm:

– Tháng 11- 1980- không bao lâu trước khi tác giả qua đời.

c. Từ khó:

HĐ2. HDHS đọc và tìm hiểu chú thích:

H: Bài thơ có thể chia làm mấy phần? Nội dung của từng phần?

II. Đọc hiểu văn bản:

1. Thể thơ, phương thức biểu đạt:

– Thơ 5 chữ

– Phương thức biểu đạt: Biểu cảm- tự sự miêu tả- nghị luận

2. Bố cục: 4 phần.

– P1: Khổ thơ đầu: C/xúc trước mùa xuân của t/nhiên, đất trời.

– P2: 2 khổ tiếp theo: Cảm xúc về mùa xuân đất nước.

– P3: 2 khổ tiếp theo: Suy nghĩ và ước nguyện của nhà thơ trước mùa xuân đất nước.

– P4: Khổ cuối: Lời ca ngợi quê hương, đất nước qua làn điệu dân ca Huế.

H: H/ảnh mùa xuân của t/nhiên được t/giả phác họa ntn?

3. Phân tích:

1. Cảm xúc trước mùa xuân của thiên nhiên, đất nước:

* Mùa xuân của thiên nhiên:

– Mọc…xanh

Bông hoa tím biếc

Chim chiền chiện hót

→ Đảo ngữ, tính từ chỉ màu sắc, động từ → gợi lên vẻ đẹp, sức sống rộn rã, âm thanh náo nức của đất trời khi vào xuân.

* Cảm xúc của tác giả:

– Ơi, hót chi

– Từng giọt…rơi

… đưa tay hứng

→ tiếng gọi thân thương, trìu mến.

→ ẩn dụ cảm giác → sự trân trọng, say mê, náo nức, ngất ngây của t/giả khi thấy đ/trời khi vào xuân.

Hoạt động của GV và HS

Kiến thức cần đạt

HĐ1. HDHS đọc hiểu văn bản(tiếp)

– Gọi học sinh đọc khổ thơ 2 – 3

H: Hình ảnh đ/nước khi vào xuân được m/tả ntn?

H: Mối quan hệ giữa mùa xuân và người cầm súng, người ra đồng ntn?

b. Cảm xúc trước mùa xuân của thiên nhiên, đất nước (khổ 2,3)

* Mùa xuân của đất nước:

– Người cầm súng – lộc

→ ẩn dụ- chồi non, sức sống

Người ra đồng – lộc

– Hai l/lượng tiêu biểu cho đất nước với 2 n/vụ s/xuất và chiến đấu, xây dựng và bảo vệ tổ quốc.

– Mùa xuân theo bước chân người cầm súng ra trận, che chở cho họ. Với người ra đồng, lộc trải dài nương mạ mùa xuân sinh thành, nảy nở, p/triển theo bước chân người ra đồng.

H: Nhịp điệu của mùa xuân được tác giả miêu tả như thế nào?

H: Tác giả suy nghĩ gì về mùa xuân của đất nước ?

H: Tác giả sử dụng các biện pháp nghệ thuật nào trong hai khổ thơ 2,3? Tác dụng của nó?

– Tất cả như hối hả

Tất cả như xôn xao

– Đất nước…vất vả

đất nước như vì sao

→ Điệp ngữ, láy,so sánh → K/khí khẩn trương,náo nức, rạo rực.

→ Nhân hóa- đất nước vất vả, gian lao, h/ảnh so sánh – ca ngợi vẻ đẹp diễm lệ, trường tồn, biểu thị niềm tin vào tương lai của đất nước.

H: Trước mùa xuân của TN, đất nước, nhà thơ có tâm niệm gì?

H: Tâm niệm ấy t/hiện qua những h/ảnh nào?

2. Suy nghĩ và ước nguyện của nhà thơ (khổ 5,6)

– Ta làm con chim hót

… Một cành hoa

… một nốt trầm

→ điệp, ẩn dụ → xin góp mình như 1 nét, 1 chi tiết nhỏ trong cái mênh mông của t/nhiên, 1 nốt trầm trong bản ḥòa ca của dân tộc → khát vọng ḥòa nhập vào c/sống của đất nước, cống hiến phần tốt đẹp dù nhỏ bé của mình cho c/đời chung, cho đ/nước.

H: N/xét về cách dùng từ “ta”?

– Ta: vừa là chỉ số ít mang sắc thái t/trọng, kiêu hãnh. Ta vừa là từ chỉ số ít, vì vậy vừa nói lên được niềm riêng, vừa nói được cái chung.

H: Khát vọng làm một mùa xuân nho nhỏ của tác giả có ý nghĩa như thế nào?

H: Em hiểu t/nào về nhan đề bài thơ? Thể hiện trong bài thơ ra sao?

H: Nhận xét hiệu quả diễn đạt của điệp từ: dù là?

– Một mùa xuân nho nhỏ

Lặng lẽ dâng cho đời

→ Ẩn dụ – thể hiện k/vọng sống đẹp, sống với tất cả sức sống tươi trẻ của mình nhưng rất khiêm nhường là 1 mùa xuân nhỏ góp vào mùa xuân lớn của đất nước, của cuộc đời chung.

– Dù là… → điệp từ- như 1 lời k/định để dặn dò mình: cần kiên trì, vượt qua t/thách của t/gian, tuổi già,bệnh tật

H: Suy nghĩ của em về khổ thơ cuối?

* Khổ thơ cuối:

   + Kết thúc bằng 1 âm điệu mênh mang, tha thiết, biểu lộ niềm tin yêu của t/giả vào c/đời, vào đất nước qua những giá trị bền vững.

HĐ2. HDHS tổng kết:

H: Cảm nhận của em về nội dung và nghệ thuật của bài thơ ?

III. Tổng kết:

1. ND: Bài thơ t/hiện ước nguyện chân thành, tha thiết muốn được gắn bó dâng hiến cho cuộc đời, cho đất nước.

2. NT: Thể thơ 5 chữ, nhịp điệu trong sáng, thiết tha, gần gũi với dân ca, giàu hình ảnh.