Dàn ý phân tích, cảm nhận về bài thơ Nhàn sơ lược và chi tiết

1. Dàn ý phân tích, cảm nhận về bài thơ Nhàn sơ lược:

1.1. Giới thiệu:

Giới thiệu tác giả và bài thơ.

1.2. Thân bài Phân tích:

 A. Khái quát bài thơ “Nhàn”

– Hoàn cảnh sáng tác của bài thơ.

– Giá trị nội dung: bài thơ thể hiện niềm tin của tác giả rằng sống ung dung, hài hòa với thiên nhiên, không màng danh lợi là con đường dẫn đến cuộc sống thanh cao, an lạc.

B. Luận điểm 1: Hoàn cảnh sống của Nguyễn Bỉnh Khiêm

– Ý nghĩa của từ “một” (một) ở dòng mở đầu.

– Những công cụ của người nông dân như cuốc, thuổng, cần câu.

– Hình ảnh người nông dân vui vẻ chăm sóc công cụ của mình, mặc dù chỉ có một mình.

– Cụm từ “Thơ thẩn” (thơ thiền) và “dầu ai” (bất kể ai).

C. Luận điểm 2: Triết lý sống của Nguyễn Bỉnh Khiêm

– Sự đối lập giữa “ta” (ta) và “người” (người), “khôn” (khôn) và “đại” (dại), “vắng vẻ” (hoang vắng) và “lao xao” (lao xao).

– “Nơi vắng vẻ” như một chốn bình yên giữa thiên nhiên, nơi tâm hồn có thể yên nghỉ.

– “Chốn lao xao” như một đấu trường chính trị, xã hội đầy cạnh tranh, vật chất và hỗn loạn.

– Việc tác giả tự cho mình là ngu còn người khác cho là khôn như một cách nói ngược, ngụ ý sống ở quê khôn hơn sống ở thành phố.

1.3. Phần kết luận:

– Tóm tắt những điểm chính của bài phân tích.

– Nhấn mạnh thông điệp của bài thơ về lối sống cao thượng, thanh cao, hài hòa với thiên nhiên.

2. Dàn ý phân tích, cảm nhận về bài thơ Nhàn chi tiết:

a) Mở bài

– Tác giả Nguyễn Bỉnh Khiêm được xem là một trong những nhà thơ lớn nhất Việt Nam thế kỉ XVI, với những tác phẩm nổi bật trong lịch sử văn học.

– Bài thơ Nhàn thuộc tập Bạch Vân quốc ngữ thi tập của Nguyễn Bỉnh Khiêm, được viết khi ông sống ẩn dật và nói về cuộc sống thanh nhàn trong làng quê, cũng như triết lý sống của tác giả.

b) Thân bài

Hai câu đề: Cuộc sống của Nguyễn Bỉnh Khiêm.

– Mai, cuốc, cần câu: Những công cụ lao động quen thuộc của người nông dân.

– Phép liệt kê với từ “một”: Tạo hình ảnh người nông dân chuẩn bị cho công việc với sự tỉ mỉ và quen thuộc.

– Nhịp thơ 2-2-3 đều đặn và thong thả.

→ Bài thơ miêu tả cuộc sống của Nguyễn Bỉnh Khiêm với những công việc nặng nhọc, lam lũ của một người nông dân. Tuy nhiên, tác giả vẫn yêu thích công việc của mình và cảm thấy tự hào về nó.

– Trạng thái “thơ thẩn”: Chăm chú vào công việc, tỉ mỉ và tập trung. -> Tình trạng hài lòng, sảng khoái, và sự tự tại của tác giả được thể hiện qua những thước phim cảnh quan tĩnh lặng.

– Cụm từ phủ định “dầu ai vui thú nào”: Từ chối những thú vui phổ biến của xã hội. => Những câu thơ này tóm tắt cuộc sống vất vả của Nguyễn Bỉnh Khiêm ở quê nhà và tâm hồn bình an, thanh thản của ông. Tác giả sống vui vẻ và hài lòng với công việc của mình, đồng thời phủ nhận những thú vui phổ biến trong xã hội.

Hai câu thực:

Quan niệm sống của Nguyễn Bỉnh Khiêm được thể hiện qua hai nghệ thuật đối, nhấn mạnh tính triết lí và thâm trầm của nhà thơ:

+ nghệ thuật đối ta-người, dại-khôn và nghệ thuật ẩn dụ sử dụng các biểu tượng “nơi vắng vẻ” và “chốn lao xao”, tượng trưng cho chốn quê và chốn quan trường.

Hai câu luận:

– Cuộc sống của Nguyễn Bỉnh Khiêm ở chốn quê nhà được mô tả qua nhiều khía cạnh, bao gồm sự xuất hiện của bốn mùa, cuộc sống gắn bó và hài hòa với tự nhiên, việc ăn uống các món ăn thôn quê dân giã và có nguồn gốc tự nhiên, thói quen sinh hoạt tự nhiên và thoải mái, cách ngắt nhịp 4/3 nhịp nhàng và kết hợp với cách điệp cấu trúc câu, gợi sự tuần hoàn, nhịp nhàng thư thái, thong thả.

– Bức tranh bốn mùa và cảnh sinh hoạt của con người được miêu tả qua hai câu thơ, thể hiện vẻ đẹp và sự hài lòng của Nguyễn Bỉnh Khiêm về cuộc sống đạm bạc, giản dị, hòa hợp với tự thiên mà vẫn thanh cao, tự do thoải mái.

Hai câu kết:

– Triết lí sống nhàn được thể hiện bằng cách sử dụng điển tích giấc mộng đêm hòe, khiến người đọc nhận ra sự quan trọng của việc tự thức tỉnh và nhìn nhận đời sống một cách sáng suốt. Bài thơ khuyên mọi người nên tạm gác đi những vinh hoa phù phiếm, vì chúng chỉ là một giấc mộng và chỉ có tâm hồn và nhân cách mới đem lại giá trị lâu dài.

– Nguyễn Bỉnh Khiêm được miêu tả là một người đầy tự tin, đứng cao hơn người với cách suy nghĩ sáng suốt và tinh thần quyết tâm. Triết lí sống nhàn được thể hiện qua cách coi thường danh lợi, giữ gìn cốt cách thanh cao và tâm hồn trong sáng.

Về nghệ thuật:

– Bài thơ Nhàn sử dụng ngôn ngữ trong sáng, dễ hiểu và dễ cảm, cách kể chuyện tự nhiên và gần gũi. Các biện pháp tu từ được sử dụng như liệt kê, đối lập và điển tích điển cố. Nhịp thơ chậm, nhẹ nhàng và hóm hỉnh, tạo ra một tác phẩm thơ đầy tinh thần và sức sống.

c) Kết bài:

– Tóm tắt nội dung và nghệ thuật của bài thơ Nhàn, với sự thể hiện rõ ràng của triết lí sống nhàn và tinh thần trong sáng của nhân vật Nguyễn Bỉnh Khiêm.

– Bài thơ được viết bằng ngôn ngữ trong sáng và dễ cảm, với cách kể tự nhiên và gần gũi, sử dụng các biện pháp tu từ và nhịp thơ chậm, nhẹ nhàng và hóm hỉnh. Tác phẩm này đầy ý nghĩa và tinh thần, đáng được đọc và suy ngẫm.

3. Dàn ý phân tích, cảm nhận về bài thơ Nhàn chi tiết hay nhất:

Mở bài

Giới thiệu tác giả Nguyễn Bỉnh Khiêm và tác phẩm “Nhàn”.

Nhấn mạnh quan niệm sống của tác giả về cuộc sống đơn giản, an nhàn và hòa hợp với thiên nhiên.

Thân bài

– Phân tích hai câu đề của bài thơ:

“Một mai/một cuốc/một cần câu, thơ thẩn dầu ai/vui thú nào”: Điểm tô những hình ảnh quen thuộc của cuộc sống đơn giản, tạo ra một không gian thư thái, ung dung và thanh bình.

“Thu ăn măng trúc, đông ăn giá, xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao”: Tác giả khẳng định cuộc sống đơn giản không cần những thứ giàu sang hào nhoáng, mà chỉ cần những sản vật từ thiên nhiên để có thể sống an nhàn, đạm bạc, thanh cao.

– Câu thực:

Trong phần này, tác giả sử dụng phép đối để so sánh hai trạng thái sống khác nhau: dại và khôn, nơi vắng vẻ và chốn lao xao. Tác giả cho rằng nơi vắng vẻ là nơi thôn quê yên bình ở đó không còn bon chen chốn quan trường, đây mới thực sự là cuộc sống. Bằng cách này, Nguyễn Bỉnh Khiêm muốn nhấn mạnh rằng cách sống của một kẻ sĩ như ông là khác biệt so với đa số người dân trong xã hội bất công. Ông coi thường danh lợi và chỉ tìm kiếm thú vui của ẩn sĩ.

Ngoài ra, cách xưng hô của tác giả cũng mang tính tương phản. Ông sử dụng cách xưng hô “ta” và “người” để tạo ra sự khác biệt giữa bản thân và người đời. Điều này giúp Nguyễn Bỉnh Khiêm tăng cường ý nghĩa của bài thơ và phê phán thói đời, thói người, đồng thời thể hiện sự cao ngạo của một kẻ sĩ.

– Hai câu luận:

Ở phần này, tác giả sử dụng hai câu thơ để miêu tả cuộc sống đơn giản nhưng hạnh phúc của mình. Tác giả cho rằng cuộc sống giản dị không cần những thứ giàu sang hào nhoáng, chỉ cần những sản vật từ nhiên như “măng trúc” và “giá” là đủ để tạo ra sự hài lòng và thư thái. Cuộc sống an nhàn, đạm bạc thanh cao, lối sống hòa nhập với thiên nhiên là những giá trị mà tác giả muốn khẳng định trong bài thơ.

Đồng thời, tác giả cũng muốn nhấn mạnh rằng chỉ có những con người có nhân cách cao đẹp khi sống trong thời loạn lạc mới có thể giữ được phẩm giá cốt cách của mình. Để giữ được phẩm giá cốt cách của mình, họ phải ẩn dật, an lòng với cảnh nghèo khó, sống chan hòa với thiên nhiên và vũ trụ.

– Phân tích hai câu kết của bài thơ và thấy được sự nhẹ nhàng, thanh cao của tác giả trong cách nhìn nhận lẽ đời sống sa hoa phú quý.

– Nhận xét:

+ Bài thơ Nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm là một tác phẩm thơ nổi tiếng trong văn học Việt Nam, tác giả đã thể hiện rõ quan niệm sống của mình qua bài thơ này.

+ Quan niệm sống của Nguyễn Bỉnh Khiêm được thể hiện qua lối sống giản dị, thanh cao, hòa hợp với thiên nhiên và xa lánh vòng danh lợi. Ông không theo đuổi những thứ giàu sang, hào nhoáng, mà tìm thấy niềm vui thú trong lao động và sống an nhàn, đạm bạc trong cảnh nghèo khó.

+ Tác giả đã sử dụng các phép tu từ, phép đối, cách xưng hô… để tạo nên những tác động đến người đọc. Bài thơ Nhàn được xem là một lời khẳng định về sự thanh cao, ẩn dật, cùng với những giá trị cao đẹp của cuộc sống.

+ Bài thơ còn mang một ý nghĩa sâu sắc về cuộc sống và giá trị của nó. Tác giả muốn khuyến khích con người tìm thấy niềm vui và hạnh phúc trong cuộc sống giản dị, hòa hợp với thiên nhiên, đạt được cảm giác thanh tịnh và bình yên trong lòng.

Kết luận

Tóm tắt lại quan niệm sống của Nguyễn Bỉnh Khiêm thông qua bài thơ Nhàn, với việc sống hòa hợp với thiên nhiên, giữ cốt cách thanh cao và xa lánh vòng danh lợi.