Nhà Hồ, mặc dù tồn tại ngắn ngủi hơn 7 năm, đã để lại những thành tựu đáng kể trong lịch sử. Dưới đây là bài viết về chủ đề: Bộ máy Nhà nước, các vị Vua Triều đại nhà Hồ (1400 - 1407), mời bạn đọc theo dõi.
Mục lục bài viết
1. Bộ máy Nhà nước, các vị Vua Triều đại nhà Hồ (1400 – 1407):
1.1. Trung ương:
Từ khi thái thượng hoàng Trần Nghệ Tông qua đời vào năm 1394, tình hình chính trị ở Đại Việt bắt đầu trở nên biến đổi và phức tạp hơn bao giờ hết. Hồ Quý Ly, một trong những nhân vật quan trọng trong giai đoạn này, đã nắm giữ thực quyền và tiến hành những biện pháp cải cách quan trọng, ảnh hưởng tới cả hệ thống chính quyền và cơ cấu hành chính.
Tuy nhiên, cần nhấn mạnh rằng tác động của Hồ Quý Ly chủ yếu tập trung vào việc cải tổ chính quyền địa phương, trong khi chính quyền trung ương vẫn tiếp tục thừa kế cơ cấu cơ bản từ triều đình nhà Trần. Hệ thống quan chức và cơ cấu hành chính tại trung ương vẫn duy trì một số cơ cấu và chức vụ quan trọng từ triều đình Trần, nhưng Hồ Quý Ly cũng đã thực hiện một số điều chỉnh và biến đổi để thể hiện sự độc lập và sự khác biệt.
Chính quyền trung ương trong triều đình của Hồ Quý Ly vẫn duy trì cấu trúc như trước đây, với các chức vụ hàng tướng quốc và tam thái là những vị trí quan trọng nhất. Thái sư, thái phó và thái bảo là những chức vụ cao cấp đang được những thân vương của nhà Hồ nắm giữ. Điều này góp phần đảm bảo tính ổn định và tiếp tục sự liên kết với triều đình cũ.
Cấp dưới là các chức vụ tam thiếu và tam tư, mỗi chức vụ đều có nhiệm vụ cụ thể trong việc quản lý hành chính và thực hiện các nhiệm vụ khác nhau. Tuy nhiên, quan trọng hơn cả là sự thay đổi trong cách thức mũ áo của các quan chức. Hồ Quý Ly đã thiết lập quy tắc mới về màu sắc của áo và mũ dựa trên các vị trí và cấp bậc của các quan chức. Như vậy, không chỉ tạo nên sự thẩm mỹ mà còn thể hiện sự phân biệt rõ ràng về cấp bậc và vị trí trong triều đình.
Nhưng cần nhấn mạnh rằng tác động của Hồ Quý Ly vẫn chưa thể thay đổi hoàn toàn cơ cấu hành chính tại trung ương. Nhiều yếu tố và chức vụ quan trọng vẫn được giữ lại để duy trì tính ổn định và sự liên kết với các triều đình trước đó. Điều này thể hiện sự cân nhắc và thận trọng của Hồ Quý Ly trong việc thực hiện cải cách.
1.2. Địa phương:
Trong quá trình thực hiện cải cách hệ thống hành chính và quản lý địa phương, Hồ Quý Ly đã thực hiện một loạt biện pháp cụ thể tại cấp chính quyền địa phương. Các biện pháp này không chỉ tạo ra sự thay đổi về cơ cấu quản lý mà còn ảnh hưởng sâu sắc tới tổ chức xã hội và hành chính trong giai đoạn này.
– Thay đổi trong tên gọi và chức năng:
Từ tháng 4 năm 1397, Hồ Quý Ly đã quyết định thay đổi cách gọi các đơn vị hành chính từ trước đây. Cụ thể, các đơn vị phủ và lộ được chuyển thành trấn. Đồng thời, ông thực hiện việc đặt thêm các chức quan quản lý trong các đơn vị này. Điều này đã tạo ra một cơ cấu quản lý mới tại cấp địa phương, thể hiện sự quyết tâm của Hồ Quý Ly trong việc thực hiện cải cách.
– Bãi bỏ chức đại tiểu tư xã và thay đổi trong quản lý:
Một biện pháp quan trọng mà Hồ Quý Ly thực hiện là bãi bỏ chức vụ đại tiểu tư xã, mà từng là một vị trí quan trọng trong hệ thống quản lý địa phương. Thay vào đó, ông chỉ để lại chức vụ quản giáp như trước đây. Điều này thể hiện sự tập trung vào việc thay đổi cơ cấu chính quyền và cách thức quản lý địa phương một cách tập trung và hiệu quả hơn.
– Thành lập đô Thanh Hóa và thay đổi tên gọi Thăng Long:
Trong năm 1397, Hồ Quý Ly đã thực hiện một biện pháp cực kỳ quan trọng khi ép vua Trần Thuận Tông dời đô vào Thanh Hóa. Điều này là một bước quan trọng trong việc thay đổi trụ sở chính quyền và tạo điều kiện cho việc thực hiện các biện pháp cải cách. Thăng Long, nơi từng là thủ đô của nước Đại Ngu, sau đó được đổi tên thành lộ Đông Đô.
– Phủ và lộ trong hệ thống hành chính:
Phủ và lộ là các đơn vị hành chính địa phương quan trọng trong hệ thống quản lý của nước Đại Ngu. Từng có 24 đơn vị phủ và lộ trải dọc khắp lãnh thổ. Những biện pháp thay đổi tên gọi và chức năng mà Hồ Quý Ly thực hiện đã tạo ra một cơ cấu quản lý mới tại các đơn vị này, góp phần cải thiện hiệu quả quản lý và thúc đẩy sự phát triển kinh tế và xã hội.
Tóm lại, trong giai đoạn cải cách hệ thống chính quyền và hành chính, Hồ Quý Ly đã thực hiện một loạt biện pháp cụ thể tại cấp chính quyền địa phương. Từ việc thay đổi tên gọi và chức năng của các đơn vị phủ và lộ, cho đến việc dời đô và thay đổi tên gọi của Thăng Long, tất cả đều góp phần tạo ra một bức tranh mới về cơ cấu chính quyền và hành chính trong thời kỳ này.
2. Các vị Vua Triều đại nhà Hồ (1400 – 1407):
Hồ Quý Ly:
Hồ Quý Ly, còn được biết đến với tên húy là Hồ Nhất Nguyên, sinh năm 1336 và qua đời năm 1407, là người đứng đầu nhà nước Đại Ngu trong giai đoạn quan trọng của lịch sử Việt Nam. Ông đảm nhiệm vị trí Hoàng đế từ năm 1400 đến năm 1401, tự xưng là Quốc Tổ Chương Hoàng, sau đó ông giữ chức vụ Thái thượng hoàng từ năm 1401 đến năm 1407.
Hồ Quý Ly được coi là một nhà cải cách quan trọng trong lịch sử Việt Nam, song đồng thời cũng là một nhân vật gây ra nhiều tranh cãi và phân định ý kiến. Các nhà sử học hiện đại đã đánh giá ông là người có tư duy táo bạo, dám thay đổi thời cuộc nhưng cũng đã mắc nhiều sai lầm chính trị, dẫn đến sự phản đối của dân chúng và gây ra thất bại cho nước nhà. Hồ Quý Ly để lại cho lịch sử một bài học quý giá hơn là chỉ về những việc ông đã làm.
Trong giai đoạn thanh niên, Hồ Quý Ly tham gia học võ và sau đó gia nhập vào thế lực triều đình Trần sau khi đỗ thi Hương, khoa Hoành từ. Ông có mối quan hệ đặc biệt với gia đình vua Trần Minh Tông thông qua việc có hai người chị em cùng mẹ với vua này. Ông đã thể hiện sự tận tụy và sự tín nhiệm khi vua Trần Nghệ Tông lên ngôi. Trong thời gian đó, ông giữ các vị trí quan trọng như Tham mưu quân sự và Thống lĩnh quân Đại Việt, tham gia chống lại sự xâm lược của Chiêm Thành và giữ vững quyền lực.
Năm 1400, Hồ Quý Ly lật đổ triều đình Trần và đưa nhà nước vào thời kỳ mới, đặt tên gọi quốc hiệu là Đại Ngu. Ông thực hiện một loạt biện pháp cải cách quan trọng về hành chính, giáo dục, kinh tế và quân sự. Trong đó, ông đã thực hiện việc phát hành tiền giấy, chuyển kinh đô từ Thăng Long về Thanh Hóa, và thực hiện nhiều thay đổi quan trọng khác.
Tuy nhiên, triều đại của Hồ Quý Ly không kéo dài lâu và năm 1407, triều đại nhà Hồ bị lật đổ bởi quân Minh của Trung Quốc. Hồ Quý Ly để lại cho lịch sử một cuộc hành trình đầy biến đổi và cải cách, nhưng cũng để lại nhiều bài học từ những sai lầm chính trị và tình hình không ổn định trong thời kỳ ông cai trị.
Hồ Hán Thương:
Hồ Hán Thương, tên cũ Hỏa (火), là con thứ của Hồ Quý Ly và Huy Ninh công chúa Trần thị, một con gái của vua Trần Minh Tông. Ban đầu, công chúa Trần thị đã lấy một người tông thất là Trần Nhân Vinh làm chồng, nhưng sau khi anh em của công chúa muốn củng cố mối quan hệ với gia đình Hồ Quý Ly, công chúa được gả cho ông và từ đó sinh ra Hán Thương cùng một con gái khác tên là Hồ Thánh Ngâu.
Trong thời kỳ Hồ Quý Ly nắm quyền, Hán Thương được bổ nhiệm vào vị trí Thái phó. Năm 1400, Hồ Quý Ly lật đổ cháu ngoại của mình là Trần Thiếu Đế để thành lập nhà nước Đại Ngu. Trong năm tiếp theo, năm 1401, Hán Thương được bổ nhiệm chính thức làm người kế vị, với tư cách là Hoàng đế, trong khi Hồ Quý Ly trở thành Thái thượng hoàng và vẫn tiếp tục giữ vai trò quan trọng trong việc quyết định các vấn đề quốc gia.
Hồ Hán Thương được Hồ Quý Ly ưa thích và từ lâu đã có ý định truyền ngôi cho con trai. Tuy nhiên, ông còn một người anh khác là Hồ Nguyên Trừng, là con cùng mẹ khác cha với Hán Thương. Hồ Quý Ly lo lắng rằng việc lựa chọn một trong hai con trưởng sẽ gây ra mâu thuẫn và xung đột trong gia đình và chính quyền đang còn yếu thế của ông. Tuy nhiên, Hồ Nguyên Trừng đã khẳng định ý định không cạnh tranh với em trai mình, điều này giúp ông quyết định truyền ngôi cho Hán Thương. Ngoài ra, sự có mặt của một công chúa nhà Trần trong dòng họ Hồ cũng có thể tạo điều kiện thuận lợi hơn cho Hán Thương khi lên ngôi, so với Hồ Nguyên Trừng.
3. Thành tựu triều đại nhà Hồ (1400 – 1407):
Nhà Hồ, mặc dù tồn tại ngắn ngủi hơn 7 năm, đã để lại những thành tựu đáng tự hào:
– Mở rộng lãnh thổ và cải thiện giao thông, thủy lợi:
+ Nhà Hồ tiến hành chiến dịch chống Champa ở phía Nam, đạt được chiến thắng và buộc Champa phải nộp đất đai.
+ Xây dựng đường Thiên Lý từ Thanh Hóa đến Hóa Châu, mở rộng hệ thống giao thông.
+ Xây dựng hệ thống thủy lợi, bao gồm đào đường sông từ Tân Bình đến Thuận Hóa.
– Phát triển kỹ thuật và quân sự:
+ Hồ Nguyên Trừng, tướng quân nhà Hồ, thành công trong việc chế tạo súng thần cơ và thuyền 2 tầng.
– Thành lũy độc đáo – Thành nhà Hồ:
+ Xây dựng Thành nhà Hồ (còn gọi là thành Tây Đô), là kinh đô của nhà nước Đại Ngu, tại vùng Thanh Hóa.
+ Thành nhà Hồ có kiến trúc độc đáo với các công trình xây dựng bằng đá, là một trong số ít thành lũy bằng đá còn tồn tại trên thế giới.
+ Xây dựng thành nhà Hồ trong khoảng 3 tháng, từ tháng Giêng đến tháng 3 năm 1397, với một số phần vẫn còn nguyên vẹn sau hơn 6 thế kỷ.
Mặc dù thời gian tồn tại ngắn ngủi, triều đại nhà Hồ đã để lại những thành tựu quan trọng trong việc mở rộng lãnh thổ, phát triển kỹ thuật và kiến trúc, tạo nền móng cho sự phát triển sau này của đất nước.
