Bình luận: Có làm thì mới có ăn, không dưng ai dễ mang phần đến cho

1. Dàn ý bình luận về câu tục ngữ: Có làm thì mới có ăn, không dưng ai dễ mang phần đến cho:

* Mở đầu: 

– Giới thiệu vấn đề cần nghị luận: Câu tục ngữ “Có làm thì mới có ăn, không dưng ai dễ mang phần đến cho”.

– Lưu ý: Tùy theo khả năng của mình, học sinh lựa chọn cách dẫn trực tiếp hoặc gián tiếp.

* Nội dung:

a. Giải thích:

– Câu tục ngữ có ý khuyên nhủ con người hãy tích cực phấn đấu, làm việc chăm chỉ để thực hiện ước mơ, mục tiêu của mình. 

– Thông qua lao động, con người có thể tận hưởng niềm vui, phát huy tính sáng tạo và thu được của cải vật chất để nuôi sống bản thân. 

→ phát huy được vai trò và ý nghĩa của công việc.

b. Phân tích:

– Con người không thể sống ngồi yên và không làm gì cả. Chỉ bằng cách làm việc, chúng ta mới có thể tạo ra tiền của để hỗ trợ cuộc sống và nhu cầu của mình.

– Lao động còn giúp cho xã hội trở nên phát triển, trở nên hiện đại hơn và làm cho cuộc sống của con người dễ dàng và nhàn nhã hơn.

– Bằng cách làm việc, lao động, con người rút ra được những bài học cho bản thân, giúp tăng tính sáng tạo, tư duy mới mẻ và mở rộng hiểu biết.

– Làm việc tích cực tạo ra những kết quả riêng biệt cho mỗi người và cũng là thước đo con người rất chính xác.

c. Chứng minh:

– Học sinh sử dụng những ví dụ, dẫn chứng về sự chăm chỉ để minh họa cho bài viết của mình.

– Lưu ý: Dẫn chứng phải tiêu biểu, điển hình và chân thực, được nhiều người biết đến. 

d. Phản đề:

Trong xã hội vẫn có những người lười biếng, chỉ biết dựa dẫm vào người khác mà không tích cực làm việc, hoặc có người quá hài lòng với công việc của mình mà không biết cải thiện bản thân,… Những người này đáng bị chỉ trích và phê phán.

* Kết luận:

– Khái quát lại vấn đề cần nghị luận: câu tục ngữ “Có làm thì mới có ăn, không dưng ai dễ mang phần đến cho”, đồng thời rút ra bài học, liên hệ đến bản thân mình.

2. Bình luận siêu hay về câu tục ngữ: Có làm thì mới có ăn, không dưng ai dễ mang phần đến cho:

Cũng như hai chữ học – hành, học – hỏi, hai chữ làm và ăn mà nhân dân ta nói đến trong ca dao, tục ngữ đều thật sâu sắc và nhiều ý nghĩa. “Có làm thì mới có ăn/Không dưng ai dễ đem phần đến cho” là câu tục ngữ tiêu biểu nhất nêu lên bài học làm người và thể hiện triết lý sống tích cực cho mọi người trong xã hội về mối quan hệ giữa làm và ăn. 

Câu tục ngữ được viết bằng hình thức thơ lục bát. “Có làm thì mới có ăn” lời diễn đạt thật mộc mạc, giản dị như câu nói thường ngày của những người dân lao động về một chân lý hiển nhiên của cuộc sống: Nhân dân ta đã dùng cách nói điều kiện – hệ quả để chỉ ra một chân lý. “Có làm” là điều kiện; “có ăn” là hệ quả. Có làm thì mới có ăn; muốn có ăn thì phải làm việc. 

Hai chữ “không dưng” ở câu bát có nghĩa là không tự nhiên, không dưng mà có. Từ “phần” có nghĩa là miếng ăn, của cải vật chất. Ý nghĩa của câu bát hoàn thiện ý nghĩa của câu lục. Cha ông ta nhắc nhở người đời nên biết và ghi nhớ rằng không dưng, không tự nhiên mà thiên hạ đem đồ ăn, của cải vật chất đến cho không mình. Tóm lại, câu tục ngữ đã nói rất rõ: Muốn sống, tồn tại và ấm no thì phải làm việc, lao động, không thể sống phụ thuộc vào mọi người.

Câu tục ngữ đã nói lên giá trị to lớn của lao động, ca ngợi sức lao động và người lao động. Trên hết, lao động chính là làm việc để nuôi sống bản thân và gia đình. Lao động cũng mục đích phục vụ đất nước với tư cách là công dân. Chỉ thông qua lao động chúng ta mới có thể sản xuất ra của cải vật chất và tạo ra các giá trị tinh thần để làm cho đất nước ngày càng giàu đẹp hơn. Lao động có thể nói là nguồn sống, của cải và hạnh phúc cho gia đình và xã hội. Thông câu tục ngữ này, nhân dân ta phê phán những kẻ lười biếng, ăn bám, chỉ biết sống dựa dẫm vào người khác. Muốn ấm no, hạnh phúc và được mọi người kính trọng thì phải lao động, siêng năng và chịu khó.

Lao động chính là thước đo giá trị và phẩm giá của con người, mỗi thành viên trong gia đình và mỗi công dân trong xã hội. Siêng năng, kiên nhẫn, cần cù, dũng cảm, sáng tạo… là những phẩm chất tốt được hình thành, phát triển trong quá trình lao động và tạo nên nhân cách của một người công dân. Và chính vì thế những thói xấu, tật xấu như lười biếng, nghiện ngập, ngại khó ngại khổ, tham lam, thích ăn ngon, mặc đẹp, tiêu tiền nhưng lại lười biếng, bóc lột, tham nhũng, xa hoa, hoang phí, v.v., đều bị cộng đồng chê cười và lên án. Câu tục ngữ nêu bật lên nguyên tắc, quan niệm đúng đắn mối quan hệ giữa làm và ăn: có làm thì có hưởng, làm tốt hưởng nhiều, làm ít thì hưởng ít, không làm không hưởng,…. Lao động thủ công thật đáng quý. Một giọt mồ hôi, một hạt cơm vàng. Nhưng lao động kỹ thuật, lao động sáng tạo, tài năng kinh doanh, quản lý là những phẩm chất cần thiết mà mọi người dân sống trong nền kinh tế, xã hội tri thức cần có.

Nếu làm mà không tiết kiệm, sống hoang phí thì có thể nói là chưa hiểu hết câu tục ngữ “Có làm thì có ăn…”. Qua câu tục ngữ nói trên, nhân dân ta đề cao sức lao động, nêu lên bài học trau dồi tinh thần lao động và nhắc nhở mọi người hãy yêu lao động và biết sống bằng lao động. Mọi người đều phải sống bằng lao động, biết làm giàu chính đáng bằng vốn liếng, trí tuệ và tài năng của mình. Lao động vì sự ấm ho hạnh phúc của toàn thể cộng đồng, vì sự phú cường của đất nước,…. Ông cha ta cũng đã nhắc nhở rằng: “Miệng ăn núi lở”, nên cần kiệm phải là quốc sách. 

Học tập đi đôi với thực hành. Học tập phải là niềm đam mê của thanh thiếu niên. Sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước giúp chúng ta hiểu sâu sắc hơn câu tục ngữ “Có làm thì mới có ăn…”. Vì thế, học giỏi, lao động giỏi, được sống trong khoa học và giàu có là chí hướng, là ước vọng của mỗi chúng ta.

3. Bình luận ngắn gọn về câu tục ngữ: Có làm thì mới có ăn, không dưng ai dễ mang phần đến cho:

Thật vô cùng may mắn khi mỗi người trẻ chúng ta được sống trong nền hòa bình, tự do như bây giờ. Nhưng điều này không có nghĩa là chúng ta thờ ơ với cuộc sống và xã hội. Ngay cả trong thời bình cũng phải phấn đấu cố gắng vươn lên, bởi lẽ: “Có làm thì mới có ăn, không dưng ai dễ mang phần đến cho”.

Câu tục ngữ nhằm khuyên mọi người hãy tích cực làm việc, phấn đấu để đạt được ước mơ, mục tiêu của mình. Lao động giúp con người có niềm vui, nuôi dưỡng khả năng sáng tạo và thu được của cải cũng như vật chất để duy trì cuộc sống. Người ta không thể sống bằng cách ngồi yên và không làm gì cả. Chỉ bằng cách làm việc, lao động, chúng ta mới có thể tạo ra tiền của để hỗ trợ cho cuộc sống và nhu cầu của chính bản thân mình. Lao động còn giúp cho xã hội phát triển hơn, hiện đại hơn và khiến cuộc sống của con người trở nên dễ dàng hơn. Bằng cách lao động, mọi người tự rút ra những bài học và kinh nghiệm cho chính mình, tăng cường khả năng sáng tạo và mở rộng tri thức. Tích cực làm việc tạo ra những kết quả riêng biệt cho mỗi người và cũng là thước đo phán đoán rất chính xác về con người. 

Tuy nhiên, trong cuộc sống vẫn có nhiều người lười biếng, chỉ muốn dựa dẫm vào người khác, không cố gắng hoàn thiện hay làm việc chăm chỉ mà chỉ tập trung vào những thú vui, đam mê của bản thân. Có nhiều người làm được một nửa công việc rồi lại bỏ cuộc trước khó khăn. Những người đó quả thực sẽ khó thành công trong cuộc sống. 

Mỗi người có một ước mơ, hoài bão khác nhau nhưng nếu tất cả chúng ta cùng nhau cố gắng thì sẽ xây dựng được đất nước vững mạnh. Không ai là hoàn hảo, nhưng nếu chúng ta biết cố gắng hoàn thiện và tiến về phía trước thì chúng ta sẽ đạt được kết quả xứng đáng với nỗ lực của mình.