Giáo án bài Chiếc lược ngà Tiết 1, 2 (Giáo án Ngữ văn 9)

– Giáo viên hướng dẫn học sinh đọc bài

– Gọi học sinh tóm tắt văn bản

H: Nêu những hiểu biết của em về nhà văn Nguyễn Quang Sáng?

1. Đọc, kể tóm tắt:

2. Tìm hiểu chú thích:

a. Tác giả:

– Nguyễn Quang Sáng sinh năm 1932, quê ở An Giang

– Ông là nhà văn quân đội trưởng thành trong quân ngũ từ 2 cuộc k/c của dân tộc

– Từ sau 1954 tập kết ra Bắc, viết văn

– Đề tài: Thường viết về cuộc sống và con người Nam Bộ

– Giải thích từ khó trong SGK

– Viết năm 1966 khi tác giả hoạt động ở chiến trường Nam Bộ được đưa vào tập truyện cùng tên. Văn bản trong SGK là đoạn trích phần giữa truyện

c. Từ khó: 15 từ ở SGK

H: Xác định thể loại?

H: Đoạn trích chia làm mấy phần? Nêu nội dung mỗi phần?

1. Thể loại: Truyện ngắn.

2. Bố cục:

– Gồm 2 phần

+ Cuộc gặp gỡ sau tám năm của cha con ông Sáu

+ Tình cha con sâu nặng- Hình ảnh chiếc lược ngà

– Ngôi thứ nhất,đặt vào nhân vật anh Ba.

– Tác dụng: tạo được 1 giọng điệu kể chuyên thủ thỉ gợi cảm giác chân thực gần gũi → tăng độ tin cậy và tính trữ tình của câu truyện.

a. Tình huống truyện :

– Cuộc gặp gỡ của 2 cha con ông Sáu sau 8 năm xa cách nhưng trớ trêu là bé Thu ko chịu nhận cha, đến lúc em nhận và biểu lộ tình cảm thắm thiết thì lại phảii chia tay (đây là tình huống cơ bản của truyện)

– Ở khu căn cứ, ông Sáu dồn tất cả tình thương yêu và mong nhhớ đứa con vào việc làm cây lược ngà để tặng con nhưng chưa kịp tặng thì ông đã hi sinh

⇒ Tình phụ tử sâu sắc của hai cha con ông Sáu

* Thái độ và hành động của bé Thu trước khi nhận ông Sáu là cha

– Nghe gọi: con bé giật mình, tròn xoe mắt nhìn → Nó ngơ ngác , lạnh lùng.

– Thấy lạ: mặt nó bỗng tái đi, vụt chạy và kêu thét: “má, má”

H: Bé Thu đã vụt chạy và kêu thét lên “Má Má”. Đó là những cử chỉ ntn? Những cử chỉ và tiếng kêu ấy biểu hiện cảm xúc gì của bé Thu tronglúc này?)

⇒ Cử chỉ nhanh, mạnh, biểu lộ ý định cầu cứu ⇒ Lo lắng, sợ hãi

+ Nói trống không

+ Hất miếng trứng cá ra khỏi bát cơm.

+ Bỏ sang nhà ngoại khi bị ông Sáu đánh

– Không phải là đứa bé hư vì bé Thu không chấp nhận một người khác với cha mình trong tấm ảnh =>Chứng tỏ tình cảm thương yêu của Thu với cha.

H: Ánh mắt bé Thu ngày ông Sáu đi như thế nào?

H: Điều đó biểu lộ một nội tâm như thế nào?

H: Bé Thu phản ứng như thế nào khi nghe ông Sáu nói “Thôi, ba đi nghe con”?

H: Nhận xét của em về tình cảm của bé thu đối với cha lúc ấy?

H: Nhận xét gì về nghệ thuật khắc hoạ nhân vật bé Thu trong đoạn trích trên? Từ đó bé Thu hiện lên với tính cách gì trong cảm nhận của em?

– Cái nhìn không ngơ ngác, không lạnh lùng ,nó nhìn với vẻ nghĩ ngợi sâu xa

⇒ Tâm lí thăng bằng, không còn lo lắng sợ hãi nữa.

– Nó bỗng kêu thét lên : “Ba..a..ba..a”, nhanh như sóc, nó thót lên và dang tay ôm chặt lấy cổ ba nó, nói trong tiếng khóc.

– Nó hôn ba nó…

– Ôm chầm lấy ba nó, mếu máo…

⇒ Tình yêu nỗi nhớ, niềm ân hận, nuối tiếc của bé Thu bị dồn nén lâu nay bùng ra mạnh mẽ, hối hả ,cuống quýt, mãnh liệt ào ạt.

* Nhà văn miêu tả dáng vẻ, lời nói cử chỉ. để bộc lộ nội tâm kết hợp bình luận về nhân vật =>Bé Thu: hồn nhiên chân thật trong tình cảm, mãnh liệt trong tình yêu thương.

H: Tìm chi tiết miêu tả cảnh ông Sáu lần đầu trông thấy con-lúc ấy tâm trạng của ông như thế nào?

H: Hình ảnh ông Sáu khi bị con khước từ được miêu tả như thế nào?Tâm trạng của ông ra sao?

H: Ông Sáu đã có những biểu hiện gì khi bé Thu phản ứng trước và trong bữa cơm?

H: Từ những biểu hiện đó nỗi lòng nào của ông được bộc lộ?

– Từ tám năm nay ông chưa một lần gặp mặt đứa con gái đầu lòng mà ông vô cùng thương nhớ.

* Vừa gặp con:

– ông gọi “Thu! con.”, vừa bước, vừa khom người đưa tay chờ đón con.

⇒ ông rất vui và tin đứa con sẽ chạy ào đến với mình.

– Bị con từ chối tình cảm ông đứng sững, nỗi đau đớn khiến mặt anh sầm lại, hai tay buông xuống như bị gãy->Buồn bã ,thất vọng.

– Trong bữa cơm: ông Sáu nhìn con, khe khẽ lắc đầu cười. Khi con hất miếng trứng cá, anh vung tay đánh, hét lên.

⇒ Tình yêu thương của người cha trở nên bất lực.Ông buồn vì tình yêu thương của người cha chưa được con đền đáp.

H: Hành động của ông sáu trước khi xa con?

H: Em nghĩ gì về đôi mắt anh Sáu nhìn con và nước mắt của người cha lúc chia tay?

H: hành động của ông sáu khi be Thu bất ngờ gọi cha?

H: Khi ở chiến khu ông Sáu có những suy nghĩ và việc làm như thế nào?

H: Cây lược có ý nghĩa như thế nào?

H: Những suy nghĩ và việc làm ấy thể hiện tình cảm của ông đối với con như thế nào?

– Trước khi đi ông chỉ dám nhìn con trìu mến lẫn buồn rầu, chào con ” ba đi nghe con”-> Sự lưu luyến xen nỗi tiếc nuối, ân hận vì lỡ đánh con.

– Khi bé thu bất ngờ nhận cha: ông Sáu một tay ôm con ,một tay lau nước mắt rồi hôn lên mái tóc con.

⇒ Đó là đôi mắt giàu tình yêu thương và độ lượng, đó là nước mắt sung sướng, hạnh phúc của người cha cảm nhận được tình ruột thịt từ con mình.

– Ở chiến khu: ân hận vì đã đánh con, tự mình làm chiếc lược ngà: tỉ mỉ và cố công như người thợ bạc , tẩn mẩn khắc từng nét “Yêu nhớ tặng Thu con của ba”. Lúc sắp qua đời móc cây lược, nhìn bác Ba hồi lâu.

– Cây lược trở thành kỉ vật thiêng liêng mà người cha để lại cho con. ông luôn nhớ con, giữ lời hứa với con.

⇒ Ông Sáu là người cha có tình yêu thương con sâu nặng.

H: Nêu giả trị nghệ thuật và nội dung của truyện?

H: Để thể hiện các nhân vật và thái độ của mình nhà văn đã có cách kể chuyện như thế nào?

H: Đọc đoạn trích em cảm nhận được vẻ đẹp nào của tình cha con bé Thu?Từ đó giá trị tình cảm nào của con người được khẳng định trong chiến tranh?

1. Nghệ thuật:

– Tạo tình huống truyện éo le.

– Có cốt truyện mang yếu tố bất ngờ.

– Lựa chọn người kể chuyện là bạn ônng Sáu (ngôi thứ nhất) chứng kiến toàn bộ câu chuyện, thấu hiểu cảnh ngộ và tâm trạng của n/v trong truyện.

– Cách kể tự nhiên, giản dị, kết hợp nhiều phương thức biểu đạt.

2. Nội dung: Là câu huyện cảm động về tình cha con sâu nặng, Chiếc lược ngà cho ta hiểu thêm về những mất mát to lớn của chiến tranh mà ND ta đã trải qua trong cuộc k/c chống Mĩ cứu nước.

H: Giải thích nhan đề: “Chiếc lược ngà”?

Truyện được đặt tên là “ Chiếc lược ngà” bởi lẽ chiếc lược ngà là chiếc cầu nối, là biểu hiện thiêng liêng của tình cha con, là kỉ vật cuối cùng ông Sáu để lại cho con. Nó làm dịu đi nỗi ân hận, chứa đựng TY vô bờ của người cha.