Bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh là một tác phẩm, một bài học quan trọng của môn Ngữ văn lớp 12. Dưới đây là bài viết về Giáo án bài Sóng của Xuân Quỳnh tiết 37, 38 theo chương trình Ngữ văn lớp 12 tập 1. Mời các bạn tải file giáo án đầy đủ tại file đính kèm bài viết.
Mục lục bài viết
1. Mục tiêu bài học:
- Kiến thức: Bài học giúp học sinh cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn và niềm khát khao của người phụ nữ về một tình yêu thuỷ chung và bất diệt. Học sinh sẽ hiểu được đặc sắc về nghệ thuật kết cấu, xây dựng hình ảnh, nhịp diệu và ngôn từ của bài thơ.
- Kỹ năng: Học sinh sẽ phát triển kỹ năng trình bày, trao đổi về mạch cảm xúc của bài thơ, về sự thể hiện hình tượng sóng và em trong bài thơ. Họ cũng sẽ phân tích, so sánh, và bình luận về vẻ đẹp của tình yêu trong thơ ca, về vẻ đẹp của gương mặt thơ Xuân Quỳnh.
- Thái độ, tư tưởng: Bài học giúp học sinh tự nhận thức về vẻ đẹp tình yêu trong cuộc sống.
2. Phương tiện thực hiện:
- Giáo viên: Giáo viên sẽ soạn bài, chuẩn bị tư liệu giảng dạy, SGK, SGV, Thiết kế bài học.
- Học sinh: Học sinh sẽ đọc kĩ SGK và trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn học bài.
3. Phương pháp:
- Giáo viên sẽ hướng dẫn học sinh tiếp cận và khám phá TP qua phát vấn, đàm thoại về các hình ảnh, từ ngữ, âm điệu của bài thơ.
- Kết hợp việc đọc diễn cảm với các hình thức nêu vấn đề, phát vấn, đàm thoại, thảo luận nhóm để giúp học sinh hiểu rõ hơn về bài thơ.
4. Hoạt động dạy và học:
- Tổ chức lớp ổn định với sĩ số là: ………
- Kiểm tra bài cũ:
+ Trong bài thơ Đò Lèn, tác giả thể hiện cái tôi của mình thời thơ ấu như thế nào?
+ Tình cảm sâu nặng của tác giả đối với bà được thể hiện như thế nào trong bài thơ?
+ Cách tác giả thể hiện tình cảm đối với bà có gì đặc biệt?
- Bài học mới:
4.1 Hoạt động 1:
Trải nghiệm Một cuộc đời đa đoan, một trái tim đa cảm của Xuân Quỳnh luôn coi tình yêu là cứu cánh nhưng cũng luôn day dứt về giới hạn của tình yêu.
4.2 Hoạt động 2:
Hoạt động hình thành kiến thức mới
- Hãy đề cập vài điểm tiểu sử của Xuân Quỳnh ảnh hưởng đến sự nghiệp văn học và phong cách thơ của bà.
- Bài thơ “Sóng” được viết vào thời gian nào?
- Hãy phân tích hình tượng sóng, một hình ảnh bao trùm, xuyên suốt bài thơ.
- Sự liên kết giữa hình tượng sóng và hình ảnh của em trong bài thơ là gì? Nhận xét về cách kết cấu nghệ thuật của bài thơ.
- Hãy chỉ ra sự tương đồng giữa trạng thái tâm hồn của người phụ nữ đang yêu với những con sóng.
- Nhận xét của bạn về hai câu đầu của bài thơ “Sóng”?
- Hãy cho biết cảm nhận của bạn về khổ thơ thứ ba và thứ tư của bài thơ “Sóng”.
Tìm hiểu chung:
- Xuân Quỳnh (1942-1988) là một trong số ít những nhà thơ trẻ thời kỳ chống Mĩ, sống khao khát tình yêu thương sau khi mồ côi mẹ từ nhỏ và được nuôi dưỡng bởi bà nội. Thơ của Xuân Quỳnh phản ánh tâm hồn phụ nữ đầy trắc ẩn, đa cảm, vừa hồn nhiên, tươi tắn, vừa chân thành, đằm thắm và luôn da diết trong khát vọng hạnh phúc đời thường.
- Bài thơ “Sóng” của Xuân Quỳnh được sáng tác năm 1967 trong chuyến đi thực tế ở vùng biển Diêm Điền (Thái Bình) và được in trong tập Hoa dọc chiến hào (1968). Sóng là một bài thơ đặc sắc viết về tình yêu, rất tiêu biểu cho phong cách thơ Xuân Quỳnh. Hình ảnh “sóng” trong bài thơ được sử dụng như một ẩn dụ của tâm trạng người con gái đang yêu, là sự hoá thân, phân thân của nhân vật trữ tình.
Phần đọc hiểu:
Câu 1: Những biểu hiện cụ thể của tình yêu:
a. Bài thơ “Sóng” của nhà thơ Xuân Quỳnh là một tác phẩm thơ đầy cảm xúc và tình cảm. Trong đó, hai khổ đầu của bài thơ miêu tả hai trạng thái tâm lí của người phụ nữ đang yêu, bao gồm sự nồng nàn, mãnh liệt và đắm say, cũng như sự dịu dàng, e ấp và đầy nữ tính. Tình yêu của người phụ nữ được tả qua những từ ngữ dịu dàng, nhẹ nhàng nhưng đầy sức mạnh và tình yêu.
Bên cạnh đó, hành trình của con sóng từ sông ra bể cũng đại diện cho khát vọng tự nhận thức và tìm kiếm hạnh phúc của con người. Con sóng như một thế lực tự nhiên, luôn chuyển động và thay đổi, đại diện cho những thăng trầm của cuộc đời và tình yêu. Tuy nhiên, dao động của sóng trên bể biển mang ý nghĩa vĩnh hằng của tình yêu, luôn làm bồi hồi trái tim con người.
Tình yêu được miêu tả trong bài thơ không chỉ là tình yêu giữa hai người, mà còn là tình yêu chan hòa vào tất cả mọi thứ. Bài thơ mong muốn một tình yêu chung thủy, không ích kỉ, không chỉ riêng anh và em, mà phải chan hòa vào tình yêu của mọi người. Chỉ có tình yêu như thế, mới có thể vĩnh hằng “nghìn năm còn vỗ”. Đó là một khát vọng đẹp đẽ và đầy cảm động. Tình yêu không chỉ đơn thuần là cảm giác của hai người, mà còn là tình yêu đại diện cho tất cả những điều tốt đẹp trong cuộc sống.
b. Tình yêu cũng đồng thời đem lại suy tư và trăn trở về người mình yêu, bản thân và cuộc đời. Tuy nhiên, tình yêu không thể được cắt nghĩa hoàn toàn, chỉ có thể cảm nhận được. Cách nói của nhà thơ Xuân Quỳnh hồn nhiên và chân thành, phản ánh tâm trạng thực của người con gái đang yêu.
c. Khổ 5,6: Trình bày các mức độ khác nhau của tình yêu, từ tình yêu đơn giản đến tình yêu sắc son.
Tình yêu đến cùng với nỗi nhớ, nỗi nhớ đo lường độ sâu của tình yêu: Nỗi nhớ không nguôi cả ngày lẫn đêm, em nhớ anh khi thức và cả khi mơ ⇒ Nỗi nhớ sâu thẳm và to lớn, lấn át tâm trí và tình cảm (lòng sâu, mặt nước), làm đau lòng suốt thời gian (ngày đêm, mơ thức), bao trùm không gian rộng lớn (phương Bắc, phương Nam) và gây ấn tượng mạnh.
Tâm hồn mong muốn tình yêu đó luôn hướng về sự trung thành (Hướng về anh một phương) như sóng biển dẫn đường đến bờ. Trong tình yêu, chỉ có một hướng đi duy nhất, đó là hướng tới người mình yêu ″Như chiếc kim la bàn chỉ hướng về một phương″.
⇒ Một người phụ nữ yêu thật sâu sắc và thành thật khi bày tỏ tình cảm của mình.
d. Khổ 7: Miêu tả tình yêu bền vững.
Sóng biển vượt qua nhiều chướng ngại vật để đến được bờ xa ⇒ Sử dụng quy luật tự nhiên để khẳng định niềm tin vững chắc vào tình yêu và đưa ra sự an ủi cho bản thân và người mình yêu: ″Tình yêu đẹp là tình yêu có khả năng vượt qua mọi thử thách″.
Câu 2: Niềm khát vọng trong tình yêu:
Trong bài thơ, Xuân Quỳnh sử dụng nghệ thuật đối lập giữa vô hạn và hữu hạn để thể hiện tình yêu nồng nhiệt của mình. Cô yêu hết mình, quên mình, nhưng đồng thời yêu đòi hỏi sự duy nhất, tuyệt đối và thủy chung. Nghệ thuật này giúp tăng cường tính toàn diện của tình yêu, từ sự nồng nhiệt, mãnh liệt đến sự gắn bó thủy chung và lâu dài.
Trong khổ cuối của bài thơ, nhà thơ mong muốn một tình yêu chung thủy, không ích kỉ, không chỉ riêng anh và em, mà phải chan hòa vào tình yêu của mọi người. Chỉ có tình yêu như thế, mới có thể vĩnh hằng “nghìn năm còn vỗ”. Điều này cho thấy sự đồng cảm và nhân ái của Xuân Quỳnh, khi cô hiểu rằng tình yêu không chỉ đơn thuần là của hai người mà còn là của mọi người. Tình yêu như thế, tuy thủy chung, nhưng lại rộng lượng và đẹp đẽ.
Về Nghệ thuật:
Xuân Quỳnh sử dụng âm hưởng nhịp nhàng để tạo ra nhịp điệu của sóng biển trong thơ của mình. Thể thơ năm chữ và cách ngắt nhịp linh hoạt tạo ra nhịp điệu sóng biển dào dạt, sôi nổi và lúc sâu lắng, dịu êm chạy suốt bài thơ.
Hình tượng sóng được miêu tả một cách rõ ràng, diễn tả được tâm hồn của người phụ nữ. Sóng được miêu tả trôi đi và trở lại mà không lặp lại, tạo ra sự độc đáo và sáng tạo trong nghệ thuật của Xuân Quỳnh.
Tổng kết:
Bằng hình tượng “Sóng”, Xuân Quỳnh đã thể hiện khát vọng về một tình yêu sâu sắc, nồng nàn, thủy chung và bất diệt, một tình yêu gắn với hạnh phúc đời thường. Nhờ đó, chúng ta có thể cảm nhận được sức sống và vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ trong tình yêu.
4.3 Hoạt động 3:
- Củng cố
Trong hoạt động này, chúng ta đã học thuộc bài thơ và khám phá hình tượng Sóng được miêu tả trong bài thơ. Bên cạnh đó, chúng ta cũng cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ đang yêu trong bài thơ. Điều đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ được thể hiện qua cách sử dụng âm điệu, ngôn ngữ và thể thơ để tạo ra một hình tượng sống động và cảm xúc.
- Dặn dò
Để củng cố thêm kiến thức, chúng ta cần đọc thuộc bài thơ và phân tích kỹ hơn về hình tượng Sóng. Bằng cách này, chúng ta sẽ hiểu được tâm trạng trữ tình của chủ thể và cảm nhận được sức sống và vẻ đẹp của tình yêu trong bài thơ.
THAM KHẢO THÊM:
