Khi chấm dứt quan hệ hôn nhân, vấn đề xác định quyền trực tiếp nuôi con khi ly hôn luôn luôn được các bên quan tâm, thậm chí có tranh chấp, "giành giật" với nhau. Vậy, giành quyền nuôi cả 02 con hoặc tất cả các con có được không?
Mục lục bài viết
1. Giành quyền nuôi cả 2 con, tất cả các con được không?
Ly hôn là việc chấm dứt quan hệ vợ chồng theo bản án hoặc quyết định đã có hiệu lực của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Toà án được xem là cơ quan duy nhất có trách nhiệm ra phán quyết chấm dứt quan hệ hôn nhân của hai vợ chồng. Một trong những yếu tố quan trọng mà gia đình nào cũng mong muốn có được khi tiến hành thủ tục ly hôn đó là giành quyền nuôi con cái. Căn cứ theo quy định tại Điều 81 của Luật hôn nhân gia đình năm 2014 có ghi nhận về việc, vợ chồng có quyền thỏa thuận về việc trực tiếp ai sẽ là người nuôi con, thỏa thuận về quyền và nghĩa vụ của mỗi bên sau khi ly hôn đối với con, về vấn đề chăm sóc và nuôi dưỡng con cái, giáo dục con cái dưới nhiều hình thức khác nhau, trong trường hợp hai vợ chồng không thỏa thuận hoặc không thỏa thuận được thì tòa án sẽ ra quyết định giao con cho một bên trực tiếp nuôi, căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của đứa trẻ. Theo điều luật trên, thì có thể thấy, việc giành quyền nuôi con sẽ được thực hiện khi các bên không thỏa thuận được với nhau về việc ai sẽ là người có quyền nuôi con khi ly hôn. Khi đó thì ít nhất một bên trong quan hệ hôn nhân có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền đó là tòa án tiến hành giải quyết tranh chấp quyền nuôi con khi ly hôn. Như vậy, giành quyền nuôi con khi ly hôn là việc một bên hoặc hai bên vợ chồng có quyền yêu cầu tòa án ra quyết định giao con cho mình trực tiếp chăm sóc và nuôi dưỡng khi ly hôn. Theo đó, các bên sẽ đưa ra những bằng chứng và chứng cứ cho thấy mình là người có thể đảm bảo tốt nhất quyền lợi phát triển của con.
Pháp luật hôn nhân và gia đình luôn luôn ưu tiên sự thỏa thuận của cha mẹ giành cho con, nhưng thực tế không phải vợ chồng nào cũng có thể đạt được sự thỏa thuận đó. Điều 81 Luật hôn nhân gia đình năm 2014 quy định cụ thể như sau:
– Sau khi ly hôn thì cha mẹ vẫn có quyền và nghĩa vụ chăm nom, nuôi dưỡng và giáo dục đối với con chưa thành niên, các đối tượng được xác định là con đã thành niên nhưng mất năng lực hành vi dân sự hoặc con đã thành niên nhưng không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi lấy chính bản thân mình phù hợp với quy định của pháp luật có liên quan;
– Vợ chồng có thể thỏa thuận về người trực tiếp nuôi con, thỏa thuận về nghĩa vụ và quyền của mỗi bên giành cho con sau khi ly hôn, trường hợp hai bên vợ chồng không thể thỏa thuận được thì có quyền yêu cầu tòa án ra quyết định giao con cho một bên trực tiếp nuôi, việc tòa án giao con cho bên nào trực tiếp nuôi cần phải căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của đứa trẻ, nếu như đứa trẻ được xác định từ đủ 07 tuổi trở lên thì sẽ phải xem xét nguyện vọng của con;
– Con dưới 36 tháng tuổi sẽ được giao cho mẹ trực tiếp nuôi, vì độ tuổi của con khi đó còn quá nhỏ, nếu tách ra vòng tay của mẹ thì có thể ảnh hưởng đến quá trình phát triển của trẻ, trừ trường hợp người mẹ không đủ điều kiện để chăm nom và nuôi dưỡng, không đủ điều kiện giáo dục con, hoặc cha mẹ có thỏa thuận khác phù hợp với lợi ích của con.
Theo đó thì có thể nói, trường hợp vợ chồng không thể tự thỏa thuận được về người trực tiếp nuôi con thì có quyền yêu cầu tòa án ra quyết định giao con cho một người trực tiếp nuôi, quyết định này cần phải căn cứ vào những yếu tố đảm bảo điều kiện cho sự phát triển của trẻ cả về vật chất và tinh thần. Đối với những cặp vợ chồng đã có con chung thì pháp luật luôn luôn tôn trọng và tạo điều kiện cho một bên có quyền chăm sóc nuôi dưỡng tất cả các con nếu như hai vợ chồng đã có thỏa thuận riêng. Còn nếu như có tranh chấp về việc giành quyền nuôi con khi ly hôn thì tòa án sẽ giải quyết theo quy định của pháp luật, nếu như người giành quyền nuôi con chứng minh bản thân có đầy đủ điều kiện để cung cấp mọi quyền lợi tốt nhất cho những đứa trẻ thì sẽ được tòa án chấp nhận giao con để được trực tiếp nuôi.
Như vậy, trong bất kỳ vụ án ly hôn nào thì một trong hai bên vợ chồng đều hoàn toàn có quyền giành quyền nuôi 02 con (trong trường hợp gia đình có hai con), hoặc giành quyền nuôi tất cả các con (trong trường hợp có nhiều con). Vấn đề có giành được quyền nuôi con hay không còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau và phụ thuộc vào quyết định của tòa án.
2. Điều kiện giành quyền nuôi cả 2 con, tất cả các con:
Theo phân tích ở trên thì trong quá trình ly hôn, cả hai vợ chồng đều có quyền giành quyền nuôi con. Tuy nhiên, để được tòa án giao quyền trực tiếp nuôi con khi ly hôn thì cần phải đáp ứng được những điều kiện nhất định, cụ thể như sau:
Thứ nhất, cần phải đáp ứng điều kiện về chủ thể. Người trực tiếp nuôi con phải là người có đầy đủ năng lực hành vi dân sự, có tư cách và phẩm chất đạo đức tốt để không ảnh hưởng đến quá trình phát triển của đứa trẻ. Người trực tiếp nuôi con sẽ phải là những đối tượng không thuộc vào các trường hợp bị hạn chế quyền nuôi con căn cứ theo quy định tại Điều 85 của Luật hôn nhân gia đình năm 2014, bao gồm: Người bị kết án về các tội xâm phạm đến tính mạng hoặc sức khỏe, danh dự nhân phẩm của người con với lỗi cố ý hoặc có hành vi khác vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ trong quá trình nuôi dưỡng và giáo dục con, phá tán tài sản của con trái quy định của pháp luật, có lối sống đồi trụy hoặc ép buộc con làm những hành vi trái pháp luật trái đạo đức xã hội.
Thứ hai, cần phải đáp ứng điều kiện về vật chất kinh tế. Đây là một trong những yếu tố quan trọng mà tòa án sẽ xem xét đến khi đưa ra quyết định người có quyền trực tiếp nuôi con. Việc bố hoặc mẹ không có thu nhập ổn định rất khó có thể giành quyền nuôi con và đáp ứng cho nhu cầu phát triển tối thiểu của con cái. Do đó người trực tiếp nuôi con phải là người có điều kiện vật chất kinh tế ổn định. Cha mẹ muốn giành quyền nuôi con thì phải chứng minh được thu nhập ổn định về tài chính thông qua bảng lương, sổ đóng bảo hiểm xã hội, doanh thu bán hàng, sao kê tài khoản ngân hàng … Việc chứng minh được những yếu tố này sẽ vô cùng có lợi cho việc giành quyền nuôi con.
Thứ ba, cần phải đáp ứng điều kiện về tinh thần. Tức là người trực tiếp nuôi con không được thực hiện các hành vi bạo lực gia đình đối với con cái và không được để con tiếp xúc với các tệ nạn xã hội. Gọi trực tiếp nuôi con phải luôn luôn tạo ra một môi trường học tập và vui chơi cho con phát triển lành mạnh, hình thành cho đứa trẻ môi trường phát triển nhân cách bình thường. Phải đảm bảo về thời gian chăm sóc và giáo dục con, tình cảm giành cho con từ trước đến nay đứa trẻ phải cảm nhận được, và phải luôn luôn tạo điều kiện cho con vui chơi giải trí hữu ích và lành mạnh.
3. Phương hướng giành quyền nuôi 2 con khi ly hôn:
Khi ly hôn thì hai vợ chồng đều mong muốn có quyền nuôi con, đó là nhu cầu của bất cứ gia đình nào. Trong trường hợp gia đình có nhiều con thì sẽ làm phát sinh tư tưởng giành quyền nuôi tất cả đứa trẻ. Giành quyền nuôi con khi ly hôn có thể được thực hiện theo những phương hướng sau:
Thứ nhất, vợ chồng thỏa thuận. Căn cứ theo quy định tại Điều 71 của Luật hôn nhân gia đình năm 2014, cha mẹ có quyền và nghĩa vụ ngang nhau trong quá trình chăm sóc và nuôi dưỡng con cái. Khi ly hôn thì vợ chồng cũng hoàn toàn có quyền thỏa thuận về người trực tiếp nuôi con, thỏa thuận về quyền và nghĩa vụ của mỗi bên khi ly hôn đối với con. Do đó, hai vợ chồng khi ly hôn đã thỏa thuận về người trực tiếp nuôi con thì tòa án sẽ công nhận thỏa thuận đó, hai bên sẽ cần phải tuân thủ thỏa thuận. Đây là nguyên tắc được pháp luật ưu tiên và tôn trọng.
Thứ hai, khởi kiện tranh chấp quyền nuôi con tại tòa. Mặc dù ưu tiên sự thỏa thuận tuy nhiên không phải lúc nào cũng đạt được sự thỏa thuận ấy. Trong trường hợp hai bên không thỏa thuận được thì tòa án sẽ quyết định giao con cho một bên trực tiếp nuôi, khi xem xét về quyền lợi của con cái. Tòa án sẽ căn cứ vào điều kiện thực tế của hai bên vợ chồng để giao con cho một người. Tóm lại, nếu muốn giành quyền nuôi con khi ly hôn thì nhất định phải chứng minh bản thân đầy đủ điều kiện để nuôi con một cách tốt nhất theo các yếu tố như đã phân tích ở trên.
Các văn bản pháp luật được sử dụng trong bài viết:
– Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014.