Giải thích ý nghĩa: Nhất canh trì, nhị canh viên, tam canh điền

1. Giải thích ý nghĩa Nhất canh trì, nhị canh viên, tam canh điền ngắn gọn:

Câu tục ngữ Nhất canh trì, nhị canh viên, tam canh điền là một câu nói được lưu truyền trong dân gian như một bài học kinh nghiệm của người xưa trong lĩnh vực nông nghiệp. Câu này có văn tự chữ Hán, có nghĩa là: Thứ nhất là làm ao, thứ hai là làm vườn, thứ ba là làm ruộng. Các thứ tự canh tác được sắp xếp theo thứ tự ưu tiên dựa theo kinh nghiệm của người xưa trong lao động sản xuất để nền nông nghiệp có thể vận hành hợp lý và bền vững. Câu này còn thể hiện sự quan trọng của ba yếu tố Trì – Viên – Điền (Ao – Vườn – Ruộng) trong đời sống của mỗi nông dân, ba yếu tố này bổ trợ và cùng phát triển. Câu tục ngữ này được truyền miệng qua nhiều thế hệ và là bài học quý báo cho thế hệ sau

2. Giải thích ý nghĩa Nhất canh trì, nhị canh viên, tam canh điền súc tích:

Câu tục ngữ Nhất canh trì, nhị canh viên, tam canh điền là một câu nói được lưu truyền trong dân gian để đúc kết kinh nghiệm. Câu tục ngữ này có văn tự chữ Hán, có nghĩa là: Thứ nhất làm ao, thứ hai làm vườn, thứ ba làm ruộng. Các thứ tự canh tác được sắp xếp theo thứ tự ưu tiên dựa theo kinh nghiệm của người xưa trong lao động sản xuất để nền nông nghiệp có thể vận hành hợp lý và bền vững/ Theo câu tục ngữ này, nghề nuôi cá (canh trì) được coi là có hiệu quả nhất, vì không tốn nhiều công sức, lợi nhuận cao hơn so với trồng trọt, không phụ thuộc vào mùa vụ và ít bị cạnh tranh. Nghề trồng cây ăn quả (canh viên) được xếp ở vị trí thứ hai, vì có thể thu hoạch theo mùa vụ, kể cả xen canh để tăng lợi nhuận hơn so với làm ruộng thông thường. Nghề làm ruộng (canh điền) được xếp ở vị trí thứ ba, vì phải đối mặt với nhiều khó khăn như thiên tai, sâu bệnh, giá cả biến động và cạnh tranh cao. Câu tục ngữ này chứa đựng bài học kinh nghiệm quý báu cho thế hệ sau, là một minh chứng cho sự phát triển của nông nghiệp Việt Nam qua các thời kỳ.

3. Giải thích ý nghĩa Nhất canh trì, nhị canh viên, tam canh điền ấn tượng nhất:

Câu tục ngữ Nhất canh trì, nhị canh viên, tam canh điền là một câu nói phản ánh kinh nghiệm của người nông dân Việt Nam trong việc chọn nghề và canh tác. Câu tục ngữ này có văn tự chữ Hán, trong đó:

– Nhất, nhị, tam là thứ nhất, thứ hai, thứ ba.

– Canh là làm (canh tác).

– Trì là ao.

– Viên là vườn.

– Điền là ruộng.

Theo câu tục ngữ này, nghề nuôi cá (canh trì) được xem là nghề mang lại lợi nhuận cao nhất, vì không tốn nhiều công sức, không phụ thuộc vào mùa vụ và ít bị cạnh tranh. Nghề trồng vườn (canh viên) được xếp ở vị trí thứ hai, vì có thể thu hoạch theo mùa và xen canh để tăng lợi nhuận. Nghề làm ruộng (canh điền) được xếp ở vị trí thứ ba, vì tốn nhiều công sức, phụ thuộc vào thời tiết và bị cạnh tranh nhiều.

Câu tục ngữ này được truyền miệng qua nhiều thế hệ và là bài học quý báu cho người nông dân. Nguồn gốc của câu tục ngữ này không rõ ràng, nhưng có thể liên quan đến sự phân hóa trong nông nghiệp và sự khác biệt về sản lượng và lợi nhuận giữa các nhóm ngành.

4. Giải thích ý nghĩa Nhất canh trì, nhị canh viên, tam canh điền đặc sắc nhất:

Câu tục ngữ “Nhất canh trì nhị canh viên tam canh điền” là kinh nghiệm về những nghề phổ biến ở nước ta, nghề nào mang lại lợi nhuận cao nhất. Với người nông dân, đây thực sự là một bài học quý giá. Câu tục ngữ này được đúc kết bằng văn tự chữ Hán, có sử dụng yếu tố Hán Việt; cho nên để hiểu rõ ý nghĩa của câu nói này, chúng ta sẽ đi phân tích rõ từng cụm từ cụ thể.

Theo đó:

– Canh trì có nghĩa là canh tác trên ao hồ, phát triển các nghề liên quan đến ao hồ: chăn bèo, nuôi cá, nuôi tôm,…

– Canh viên nghĩa là canh tác ở vườn tược, đó là lên nương làm rẫy, trồng cây ăn quả, trồng rau…

– Canh điền có nghĩa là canh tác trên đồng ruộng.

– Nhất, nhị, tam nghĩa lần lượt là thứ nhất, thứ hai, thứ ba

Như vậy câu “Nhất canh trì nhị canh viên tam canh điền” có nghĩa là: Thứ nhất làm ao, thứ hai làm vườn, thứ ba làm ruộng. Các thứ tự canh tác được sắp xếp theo thứ tự ưu tiên dựa theo kinh nghiệm của người xưa trong lao động sản xuất để nền nông nghiệp có thể vận hành hợp lý và bền vững. Bên cạnh đó, Trì – Viên – Điền (Ao – Vườn – Ruộng) còn là những yếu tố rất quan trọng trong đời sống làm nông của mỗi nông dân, đó là 3 yếu tố giúp bổ trợ và phát triển trong nông nghiệp.

Nguồn gốc của câu tục ngữ này không rõ ràng, nhưng có thể được suy ra từ những kinh nghiệm trong lao động sản xuất của người Việt Nam qua các thời kỳ. Nông nghiệp ở Việt Nam luôn chiếm vai trò quan trọng trong hoạt động kinh tế. Khi đó, Trì – Viên – Điền là 3 đại diện trụ cột chính của ngành nông nghiệp là Nuôi cá – Trồng vườn – Làm ruộng.

Trong đó, “Trì” (nuôi cá) được xếp vào vị trí cao nhất vì nuôi cá không tốn nhiều công sức, nhưng lại đem đến lợi nhuận cao hơn so với trồng trọt. Ngoài ra, người nông dân khi trồng trọt còn bị phụ thuộc vào mùa vụ. Trong khi nuôi cá là nhóm ngành “sinh sau đẻ muộn” nên người nông dân sẽ ít bị cạnh tranh hơn, dẫn đến lợi nhuận cao hơn.

Tiếp theo, “Viên” (trồng cây ăn quả) được xếp vào vị trí thứ hai trong 3 ngành. Sở dĩ ngành trồng cây ăn quả giúp người dân có thể thu hoạch theo mùa vụ, xen lẫn canh để tăng lợi nhuận cao hơn so với làm ruộng thông thường.

Và cuối cùng là “Canh điền” ra đời sớm nhất nhưng người nông dân sẽ phải bỏ ra khá nhiều công sức và bị phụ thuộc nhiều vào điều kiện khí hậu, thời tiết bên ngoài.

Câu tục ngữ “Nhất canh trì nhị canh viên tam canh điền” là một bài học kinh nghiệm quý báu của dân gian Việt Nam trong lĩnh vực lao động sản xuất. Câu tục ngữ này không chỉ phản ánh được tinh thần lao động chăm chỉ, sáng tạo của người Việt Nam mà còn giúp người nông dân có thể lựa chọn được nghề phù hợp, mang lại hiệu quả kinh tế cao nhất.

5. Những câu ca dao, tục ngữ đúc kết về kinh nghiệm nông nghiệp và giải thích:

– Nhất nước nhì phân tam cần tứ giống: thể hiện sự quan trọng của nước, phân, cần và giống trong nông nghiệp. Nước là điều kiện cần thiết để tưới tiêu cho cây trồng, phân là chất dinh dưỡng giúp cây sinh trưởng tốt, cần là công sức lao động của nông dân, và giống là loại hạt giống chọn lọc có năng suất cao. Câu tục ngữ này nhắc nhở người nông dân phải biết tận dụng và bảo vệ những yếu tố này để có được mùa màng bội thu.

– Lúa chiêm ăn nhánh. Lúa mùa ăn cây: Câu tục ngữ có nghĩa là loại lúa chiêm (hay còn gọi là lúa nước) chỉ cần chăm sóc nhánh lá để cho năng suất cao, còn loại lúa mùa (hay còn gọi là lúa khô) phải chăm sóc cả thân cây để cho năng suất cao. Câu tục ngữ này dùng để ám chỉ sự khác biệt giữa hai loại lúa, cũng như sự khác biệt giữa hai cách làm việc hay hai phong cách sống của con người. 

– Nhất sĩ nhì nông. Hết gạo chạy rông, nhất nông nhì sĩ: Câu tục ngữ có nghĩa là trong xã hội cổ truyền, người làm nghề sĩ (học vấn, quan lại) được coi là cao quý nhất, tiếp theo là người làm nghề nông (nông dân). Tuy nhiên, khi gặp khó khăn về kinh tế, người sĩ phải bỏ nghề để đi làm ruộng, còn người nông thì có thể trở thành sĩ bằng cách học hành và thi đỗ. Câu tục ngữ này phản ánh sự thay đổi vị trí xã hội của hai nghề sĩ và nông trong lịch sử Việt Nam.

– Đất thiếu trồng dừa, đất thừa trồng cau: Câu tục ngữ này chỉ ra sự khéo léo và linh hoạt của người nông dân trong việc lựa chọn cây trồng phù hợp với điều kiện đất đai. Dừa thích hợp với đất cằn cỗi, cau thích hợp với đất màu mỡ.

– Hòn đất nỏ là một giỏ phân: có nghĩa là khi đất tiếp xúc với một lượng lớn phân bón, nước trong đất bốc hơi, tạo không gian cho không khí, giúp rễ cây thở tốt hơn và hút được nhiều muối khoáng. Đồng thời, phơi đất loại bỏ nhiều trứng sâu bệnh và chồi cỏ dại, tạo điều kiện cho cây sinh trưởng tốt.

– Muốn no thì phải chăm làm. Một hạt thóc vàng, chín giọt mồ hôi: Câu ca dao này nhắc nhở người ta phải biết cần cù lao động để có được bữa ăn no đủ. Câu ca dao cũng diễn tả sự khổ cực và vất vả của người làm ruộng để tạo ra một hạt thóc vàng.