Nếu chúng ta có sự đồng cảm cao với người khác, mối quan hệ và sự thân thiết, gần gũi sẽ được tăng lên. Nhờ đó, cuộc sống sẽ dễ chịu và thoải mái hơn mỗi ngày. Vậy đồng cảm là gì và bắt chước cảm xúc tạo ra sự đồng cảm hay không? Hãy tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây.
Mục lục bài viết
1. Đồng cảm là gì?
Đồng cảm là hiểu được trải nghiệm của người khác, bao gồm cả ý tưởng rằng bạn đang trải qua trải nghiệm tương tự. Khi đồng cảm, chúng ta cảm nhận được những cảm xúc mà người khác đang trải qua, chẳng hạn như niềm vui, nỗi buồn và nỗi đau.
Vậy lợi ích của sự đồng cảm là gì? Điều này được coi là cơ sở của lòng tốt và sự đồng cảm. Nó giúp chúng ta trở nên gắn kết, thân thiết và thấu hiểu hơn trong mối quan hệ giữa con người với nhau. Ngoài ra, sự đồng cảm còn là cách giúp người tự kỷ hòa nhập tốt hơn với cộng đồng. Mặt khác, đây cũng là cơ sở khoa học cho việc học cách kiểm soát cảm xúc và phục hồi thể chất do chấn thương sọ não, bệnh tật hoặc lão hóa.
Thật ra, đồng cảm khác với cảm thông, được hiểu sâu hơn vì sự thông cảm chỉ tập trung vào phản ứng và phản hồi đối với trải nghiệm của người khác. Mặt khác, sự đồng cảm tồn tại trong cảm xúc của người khác.
2. Bắt chước cảm xúc có tạo ra sự đồng cảm?
Sự đồng cảm là khả năng hiểu và chia sẻ cảm xúc của người khác, trong khi bắt chước cảm xúc là hành vi thể hiện cùng một biểu cảm khuôn mặt, giọng nói hay thái độ với người khác. Một số nghiên cứu cho thấy rằng bắt chước cảm xúc có thể tăng cường sự đồng cảm, bởi vì nó giúp chúng ta nhận ra và liên kết với trạng thái tâm lý của người khác.
Bắt chước cảm xúc là một kỹ năng giao tiếp quan trọng, giúp tạo ra sự đồng cảm và chứng minh chi tiết cho người nghe. Khi bắt chước cảm xúc, không chỉ lặp lại những gì người khác nói, mà còn thể hiện sự quan tâm và hiểu được tâm trạng của họ. Bạn có thể bắt chước cảm xúc bằng cách sử dụng ngôn ngữ cơ thể, giọng nói và từ ngữ phù hợp. Ví dụ, nếu đang nói chuyện với một người bạn đang buồn, bạn có thể bắt chước cảm xúc bằng cách:
– Cúi đầu gật gù và nhìn vào mắt họ để thể hiện sự tập trung và quan tâm.
– Sử dụng giọng nói nhẹ nhàng và chậm rãi để thể hiện sự an ủi và động viên.
– Sử dụng từ ngữ như “Tôi hiểu”, “Tôi thấy tiếc cho bạn” hoặc “Tôi ở đây nếu bạn cần” để thể hiện sự thông cảm và hỗ trợ.
– Tránh những từ ngữ như “Đừng buồn”, “Đó là điều tốt” hoặc “Bạn nên làm gì đó” để tránh làm tổn thương hoặc chỉ trích họ.
Bắt chước cảm xúc có thể giúp xây dựng mối quan hệ tốt hơn với người khác, tăng cường lòng tin và sự gắn kết. Không chỉ vây, bạn cũng có thể học hỏi được nhiều điều từ cách người khác cảm nhận và ứng xử với các tình huống khác nhau. Như vậy, việc bắt chước cảm xúc của người khác là một kỹ năng có thể rèn luyện được, bạn chỉ cần lắng nghe, quan sát và phản ứng một cách chân thành và tự nhiên.
3. Những trường hợp bắt chước cảm xúc không hiệu quả:
Tuy nhiên, bắt chước cảm xúc không phải lúc nào cũng có hiệu quả, bởi vì nó có thể bị coi là giả tạo, thiếu chân thành hay xâm phạm. Do đó, kĩ năng này cần phải được điều chỉnh theo ngữ cảnh, mối quan hệ và mức độ thích hợp. Bắt chước cảm xúc là một kỹ năng xã hội quan trọng, nhưng không phải là điều duy nhất để tạo ra sự đồng cảm.
Khi bắt chước cảm xúc của người khác không cẩn thận dễ dẫn đến hậu quả là những trường hợp mà người bắt chước không thể hiểu được hoặc không quan tâm đến cảm xúc thực sự của người khác. Ví dụ, khi một người đang buồn vì mất người thân, người bắt chước có thể cười để thể hiện sự an ủi, nhưng điều này lại làm cho người buồn cảm thấy bị xúc phạm hoặc bị coi thường. Hoặc khi một người đang tức giận vì bị lừa đảo, người bắt chước có thể khóc để thể hiện sự thông cảm, nhưng điều này lại làm cho người tức giận cảm thấy bị chế nhạo hoặc bị xem nhẹ. Những trường hợp bắt chước cảm xúc để tạo ra sự đồng cảm không hiệu quả không chỉ làm tổn thương người khác, mà còn làm mất đi sự tin tưởng và gần gũi giữa các mối quan hệ.
Đôi khi, chúng ta có thể bắt chước cảm xúc của họ để tạo ra sự đồng cảm không hiệu quả, khiến cho họ cảm thấy bị bỏ qua, không được tôn trọng hoặc không được lắng nghe. Để khắc phục những trường hợp này, cần phải thực hiện một số bước sau:
– Nhận diện cảm xúc của bản thân và người đối diện. Hãyi ý thức được rằng mỗi người có một cách biểu lộ cảm xúc khác nhau, và không nên áp đặt cảm xúc của mình lên người khác. Chúng ta cũng cần phải quan sát kỹ những dấu hiệu về cảm xúc của người đối diện, như ngôn ngữ cơ thể, giọng nói, nét mặt, v.v.
– Lắng nghe chủ động và tôn trọng. Cần tập trung vào những gì người đối diện nói, và không nên gián đoạn, phán xét hoặc đưa ra những lời khuyên không được yêu cầu. Bên cạnh đó, tôn trọng quyền riêng tư và ranh giới của họ, và không nên ép buộc họ chia sẻ những điều họ không muốn.
– Phản ánh lại cảm xúc của người đối diện. Nên dùng những từ ngữ thể hiện sự quan tâm và thông cảm, và xác nhận lại cảm xúc của họ. Ví dụ: “Tôi hiểu bạn đang rất buồn vì mất việc”, “Tôi thấy bạn rất tức giận khi bị sếp chỉ trích”, “Tôi biết bạn đang lo lắng cho con cái”, v.v.
– Hỗ trợ và khuyến khích. Dùng những lời khen, động viên và an ủi để giúp người đối diện vượt qua khó khăn và tìm ra giải pháp cho vấn đề của họ. Ví dụ: “Tôi tin bạn sẽ tìm được một công việc mới tốt hơn”, “Tôi luôn ủng hộ bạn trong mọi quyết định”, “Tôi mong bạn sớm hạnh phúc lại”, v.v.
Bằng cách thực hiện những bước trên, chúng ta có thể tạo ra sự đồng cảm hiệu quả với người khác, và duy trì một mối quan hệ tốt đẹp và hài hòa.
4. Đồng cảm có mấy loại:
4.1. Đồng cảm nhận thức:
Đồng cảm nhận thức là một khía cạnh của sự đồng cảm, là khả năng hiểu được cảm xúc, suy nghĩ và hành vi của người khác. Để có được sự đồng cảm nhận thức, chúng ta cần có khả năng đặt mình vào vị trí của người khác và tưởng tượng những gì họ đang trải qua. Sự đồng cảm này giúp chúng ta có thể giao tiếp, hợp tác và giải quyết xung đột với người khác một cách hiệu quả. Đồng cảm nhận thức cũng liên quan đến việc điều chỉnh và kiểm soát cảm xúc của bản thân, để không bị ảnh hưởng quá mức bởi cảm xúc của người khác và là một kỹ năng có thể được rèn luyện và phát triển qua các hoạt động như: lắng nghe, quan sát, hỏi han, chia sẻ, phản ánh và đánh giá.
4.2. Đồng cảm cảm xúc:
Đồng cảm về mặt cảm xúc là trạng thái có thể cảm nhận được những cảm xúc giống như người khác. Nếu người đó đau khổ thì bạn cũng đau khổ với những khó khăn của họ, và sự cảm thông được sinh ra. Tuy nhiên, cảm giác buồn bã mà bạn cảm thấy không cùng mức độ cảm xúc với người kia mà đơn giản chỉ là cảm giác buồn bã do chính cá nhân bạn cảm nhận được khi người kia đang trải qua điều gì đó đau đớn mà thôi.
5. Cơ chế hoạt động não bộ tạo sự đồng cảm:
Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến khả năng cảm thông của con người, bao gồm cả những hành động bắt chước cảm xúc của người khác. Dưới đây là một số thông tin về cơ chế của não bộ khi tạo sự đồng cảm:
– Não bộ con người có nhiều vùng chịu trách nhiệm cho các cảm xúc và hành vi khác nhau. Một trong những vùng quan trọng là hệ thống limbic, bao gồm các cấu trúc như thùy đảo (insula), thùy trung tâm (amygdala), vùng trước thùy (prefrontal cortex), vùng dưới thùy (subcortical region) và vùng bán cầu não (hippocampus). Hệ thống limbic được coi là nguồn gốc của các cảm xúc và sự đồng cảm của con người.
– Khi chúng ta quan sát biểu cảm khuôn mặt và giọng nói của người khác, não bộ của chúng ta sẽ xác định cảm xúc của người đó bằng cách phân tích các tín hiệu xã hội. Thùy trung tâm có vai trò quan trọng trong việc nhận biết và phản ứng với các tình huống đe dọa hoặc thân thiện. Vùng trước thùy có nhiệm vụ điều tiết các cảm xúc và hỗ trợ quá trình ra quyết định.
– Khi bắt chước cảm xúc của người khác, ví dụ như mỉm cười khi người khác mỉm cười, não bộ sẽ kích hoạt trung tâm cảm xúc của não bộ hơn nhiều so với việc chỉ quan sát nét mặt của người đó. Đây là một trong những cơ chế giúp chúng ta tạo ra sự đồng cảm với người khác. Thùy đảo có vai trò then chốt trong việc bắt chước và hiểu được cảm xúc của người khác. Thùy đảo cũng liên quan đến việc nhận thức được cảm xúc của bản thân.
– Không chỉ có biểu cảm khuôn mặt và giọng nói, mà cả các yếu tố khác như ngôn ngữ, văn hóa, giới tính, tuổi tác, kinh nghiệm cá nhân… cũng ảnh hưởng đến khả năng cảm thông của con người. Não bộ con người có tính linh hoạt và có thể thích nghi với các hoàn cảnh khác nhau để tăng cường sự đồng cảm. Một số hoạt động có thể giúp não bộ phát triển khả năng này, ví dụ như âm nhạc, thiền, hay tự học.
Tóm lại, não bộ con người hoạt động theo nhiều cơ chế khác nhau để tạo ra sự đồng cảm với người khác. Đây là một kỹ năng quan trọng trong giao tiếp và xã hội hóa. Chúng ta có thể cải thiện khả năng này bằng cách tăng cường sự hiểu biết và bắt chước cảm xúc của người khác, cũng như tham gia vào các hoạt động có lợi cho não bộ.
