Bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế là hai chế độ độc lập của người lao động khi tham gia làm việc tại công ty, tham gia chế độ bảo hiểm y tế sẽ hỗ trợ tích cực cho người lao động trong quá trình chi trả chi phí khám bệnh. Vậy theo quy định của pháp luật khi đóng bảo hiểm xã hội nhưng không đóng bảo hiểm y tế có được không?
Mục lục bài viết
1. Đóng BHXH nhưng không đóng BHYT có được không?
Trước hết, người lao động tham gia chế độ bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế là hoàn toàn độc lập với nhau, việc ngưng đóng bảo hiểm xã hội và tiếp tục đóng bảo hiểm y tế hoặc Tham gia chế độ bảo hiểm xã hội tuy nhiên không đóng bảo hiểm y tế cũng sẽ không làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động đối với chế độ còn lại trong quy định của bộ luật lao động, luật y tế và luật bảo hiểm xã hội. Có thể nói, bảo hiểm y tế là sự bảo đảm thay thế và bù đắp một phần thu nhập cho người lao động khi người lao động đó bị giảm thu nhập hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc qua đời dựa trên cơ sở mức đóng bảo hiểm xã hội vào quỹ bảo hiểm xã hội của người lao động. Có hai hình thức đóng bảo hiểm xã hội đó là bảo hiểm xã hội bắt buộc và bảo hiểm xã hội tự nguyện.
Ngược lại, bảo hiểm y tế là hình thức bảo hiểm bắt buộc được áp dụng đối với đối tượng cần phải tham gia chế độ bảo hiểm y tế, bảo hiểm y tế nhằm mục đích chăm sóc sức khỏe của người lao động, không vì mục đích lợi nhuận, bảo hiểm y tế do nhà nước tổ chức thực hiện. Vì vậy, bảo hiểm y tế và bảo hiểm xã hội là hai hình thức bảo hiểm hoàn toàn khác nhau và được quy định bởi hai văn bản quy phạm pháp luật hoàn toàn khác nhau. Khi người lao động tham gia làm việc tại đơn vị và cơ quan có ký hợp đồng lao động, thì sẽ thuộc đối tượng phải tham gia bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế bắt buộc. Theo đó, thời điểm đóng và nộp bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế tại doanh nghiệp sẽ được thực hiện cùng nhau.
Căn cứ theo quy định tại Điều 12 của Văn bản hợp nhất luật bảo hiểm y tế năm 2023 có quy định về các trường hợp người lao động lao động tại doanh nghiệp bắt buộc phải tham gia chế độ bảo hiểm y tế, bao gồm:
– Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn;
– Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động có xác định thời hạn trong khoảng thời gian từ đủ ba tháng đến dưới 36 tháng.
Theo đó thì có thể nói, các trường hợp trên đây là những trường hợp người lao động làm việc tại doanh nghiệp bắt buộc phải tham gia chế độ bảo hiểm y tế.
Tiếp tục căn cứ theo quy định tại Điều 168 của Bộ luật lao động năm 2019, người sử dụng lao động và người lao động cần phải có nghĩa vụ tham gia chế độ bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm y tế bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp, người lao động được hưởng các chế độ theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội, pháp luật về bảo hiểm y tế và pháp luật Việt Nam. Điều 168 của Bộ luật lao động năm 2019 có quy định cụ thể như sau:
– Người sử dụng lao động và người lao động bắt buộc phải có nghĩa vụ tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm y tế bắt buộc và bảo hiểm thất nghiệp, đồng thời người lao động sẽ được hưởng các chế độ liên quan đến các loại bảo hiểm đó. Pháp luật hiện nay khuyến khích người sử dụng lao động và người lao động tham gia vào các hình thức bảo hiểm khác sao cho đảm bảo quyền lợi của người lao động;
– Trong thời gian người lao động nghỉ việc để hưởng chế độ bảo hiểm xã hội, người sử dụng lao động sẽ không cần phải có nghĩa vụ trả lương cho người lao động, ngoại trừ trường hợp người lao động và người sử dụng lao động có thỏa thuận khác;
– Đối với trường hợp người lao động không thuộc đối tượng phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, tham gia bảo hiểm y tế bắt buộc hoặc bảo hiểm thất nghiệp, thì người sử dụng lao động cần phải có trách nhiệm và nghĩa vụ chi trả thêm cùng lúc với kỳ thanh toán lương một khoản tiền cho người lao động tương đương với mức tiền người sử dụng lao động đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động theo quy định của pháp luật.
Theo đó, việc đóng bảo hiểm xã hội haykhôngkhông ảnh hưởng tới quyền lợi bảo hiểm y tế của người lao động. Vì vậy, không bắt buộc phải đóng bảo hiểm y tế cùng lúc với đóng bảo hiểm xã hội, về bản chất đây là hai chế độ bảo hiểm hoàn toàn khác nhau và được quy định trong hai văn bản quy phạm pháp luật khác nhau.
Hay nói cách khác, hoàn toàn có thể đóng bảo hiểm xã hội tự nhiên không đóng bảo hiểm y tế, mà vẫn không ảnh hưởng tới các quyền lợi hưởng bảo hiểm y tế của mình
2. Các trường hợp nào người lao động phải tham gia BHXH bắt buộc tại doanh nghiệp?
Căn cứ theo quy định tại Điều 2 của Văn bản hợp nhất luật bảo hiểm xã hội năm 2019 có quy định về đối tượng áp dụng của luật này. Theo đó, người lao động phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc tại doanh nghiệp bao gồm:
– Người lao động là công dân Việt Nam, thuộc đối tượng phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc khi:
+ Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, người lao động làm việc theo hợp đồng lao động có xác định thời hạn, làm việc theo hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời gian từ đủ ba tháng đến dưới 12 tháng, trong đó bao gồm cả hợp đồng lao động được ký kết giữa người sử dụng lao động với người đại diện theo pháp luật của người lao động khi người lao động là người dưới 15 tuổi theo quy định của pháp luật về lao động;
+ Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn trong khoảng thời gian từ đủ một tháng đến dưới ba tháng;
+ Các đối tượng được xác định là cán bộ, công chức, viên chức theo quy định của pháp luật, công nhân quốc phòng, công nhân công an, những người làm công tác trong các lực lượng cơ yếu;
+ Sĩ quan hoặc quân nhân chuyên nghiệp làm việc và công tác trong lực lượng quân đội nhân dân, sĩ quan/hạ sĩ quan nghiệp vụ/hạ sĩ quan chuyên môn kĩ thuật làm việc và công tác trong lực lượng công an nhân dân, người làm công tác cơ yếu có nguồn lương như lực lượng quân nhân;
+ Hạ sĩ quan hoặc chiến sĩ trong quân đội nhân dân, hạ sĩ quan hoặc chiến sĩ công an nhân dân phục vụ có thời hạn, học viên quân đội, học viên công an, cơ yếu đang theo học và có được hưởng chế độ sinh hoạt phí;
+ Người đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng lao động, người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã có được hưởng lương;
+ Người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, phường.
– Người lao động được xác định là công dân nước ngoài làm việc trên lãnh thổ của nước Việt Nam, có giấy phép lao động được cấp bởi cơ quan có thẩm quyền hoặc có chứng chỉ hành nghề hoặc có giấy phép hành nghề, cũng sẽ được tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc theo quy định cụ thể của Chính phủ.
Theo đó thì có thể nói, các trường hợp người lao động tại doanh nghiệp nêu trên bắt buộc phải tham gia chế độ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc.
3. Đóng bảo hiểm y tế theo diện doanh nghiệp có mức hưởng thế nào?
Căn cứ theo quy định tại Điều 22 của Văn bản hợp nhất luật bảo hiểm y tế năm 2023 có quy định, người lao động làm việc theo hợp đồng lao động tại doanh nghiệp thì sẽ có mức thưởng khi tham gia chế độ bảo hiểm y tế là 80%. Tuy nhiên trên thực tế, nếu người lao động tham gia chế độ bảo hiểm y tế trong khoảng thời gian 05 năm liên tục hoặc đồng thời thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm y tế khác thì người lao động đó sẽ được hưởng tỷ lệ thanh toán cao hơn. Cụ thể như sau:
– Người lao động sẽ được hưởng mức thanh toán 100% trong quá trình khám chữa bệnh đúng tuyến nếu thuộc một trong những trường hợp sau đây: Tham gia bảo hiểm y tế trong khoảng thời gian 05 năm liên tục tuy nhiên đã có số tiền cùng chi trả chi phí khám chữa bệnh trong năm lớn hơn sáu lần tháng lương cơ sở, người lao động thuộc diện hộ nghèo, người lao động thuộc dân tộc thiểu số đang sinh sống và làm việc tại vùng có điều kiện kinh tế xã hội khó khăn, người lao động đang sinh sống tại vùng có điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn, thân nhân của những người có công với cách mạng, đó là cha đẻ/mẹ đẻ/vợ chồng/con của liệt sĩ/những người có công nuôi dưỡng liệt sĩ …;
– Được thanh toán với mức 95% chi phí khám chữa bệnh đúng tuyến nếu thuộc một trong những trường hợp sau đây: Người lao động thuộc hộ cận nghèo, là thân nhân của người có công với cách mạng …
Các văn bản pháp luật được sử dụng trong bài viết:
– Văn bản hợp nhất 19/VBHN-VPQH 2019 Luật Bảo hiểm xã hội;
– Bộ Luật Lao động 2019;
– Văn bản hợp nhất 47/VBHN-VPQH 2023 Luật Bảo hiểm y tế.
THAM KHẢO THÊM:
