Đoạn văn là gì? Đặc điểm, cấu trúc và cách viết đoạn văn?

1. Đoạn văn là gì? 

Đoạn văn là một đơn vị văn bản, bao gồm một hoặc nhiều câu, thể hiện một ý chính và các ý phụ liên quan. Đoạn văn có thể được viết theo nhiều cách khác nhau, tùy thuộc vào mục đích và đối tượng của người viết. Một số loại đoạn văn phổ biến là: đoạn văn nghị luận, đoạn văn miêu tả, đoạn văn kể chuyện, đoạn văn giải thích, đoạn văn phản biện, đoạn văn trình bày sự kiện, đoạn văn biểu cảm… Mỗi loại đoạn văn có những đặc điểm riêng, nhưng chung quy lại đều cần tuân theo các nguyên tắc cơ bản sau: rõ ràng, súc tích, logic, mạch lạc và hấp dẫn. Đoạn văn có thể được xem là một bức tranh nhỏ, một khung cảnh, một tình huống, một suy nghĩ hay một cảm xúc của tác giả, có vai trò quan trọng trong việc sắp xếp và trình bày ý tưởng, giúp cho văn bản có sự liên kết, mạch lạc và sinh động.

2. Đặc điểm của đoạn văn:

Có bốn đặc điểm mà một đoạn văn hiệu quả nhất định phải có, đó là: tính nhất quán, tính mạch lạc, câu chủ đề, và sự phát triển đầy đủ.

– Tính nhất quán: Để một đoạn văn duy trì được sự thống nhất, đoạn văn đó phải chỉ tập trung vào một ý tưởng hoặc luận điểm đang được thảo luận. Vì vậy, việc bắt đầu một đoạn văn không nên lạc đề để có thể thuận tiện phát triển những ý tưởng mới tiếp theo. Nếu như bạn viết câu mở đầu đi chệch khỏi ý chính của đoạn văn, tốt nhất bạn nên viết một đoạn văn mới.

– Tính mạch lạc: Sự mạch lạc thường được gọi là dòng chảy trong bài viết của bạn. Khi một đoạn văn trôi chảy, người đọc sẽ có thể hiểu được ý chính mà bạn đã trình bày. Làm thế nào bạn có thể đảm bảo rằng đoạn văn của mình duy trì được tính mạch lạc? Sau khi trình bày ý chính trong câu chủ đề, mỗi câu tiếp theo phải được xây dựng với nhau một cách có tổ chức. Sau khi viết xong đoạn văn, hãy quay lại và đọc to những gì đã viết để đảm bảo ý tưởng của bạn được trình bày rõ ràng.

– Câu chủ đề: Câu chủ đề là phần quan trọng nhất, giúp cung cấp một “tóm tắt chung” cho đoạn văn; nó cho người đọc biết ý chính chung trong đoạn văn của bạn và về cơ bản sẽ “thu hút” họ muốn đọc thêm!

– Phát triển đầy đủ: Bây giờ đoạn văn của bạn đã có chủ đề, điều quan trọng là chủ đề này phải được phát triển đầy đủ. Đừng giới hạn bản thân trong một số lượng câu nhất định. Đoạn văn không nên quá ngắn hoặc quá dài, nhưng nó phải đủ độ dài thích hợp để thể hiện toàn bộ ý tưởng, để người đọc không phải thắc mắc hay chưa hiểu hết ý bạn muốn diễn tả. Để đạt được điều này, bạn có thể cung cấp ví dụ, trích dẫn tác phẩm, hay các định nghĩa cần thiết, các mô tả, phân tích và sắp xếp các ý tưởng của mình.

3. Cấu trúc của đoạn văn:

Giống như các hình thức viết khác, đoạn văn tuân theo cấu trúc ba phần tiêu chuẩn với phần mở đầu, phần thân và phần kết. Những phần này là câu chủ đề, câu phát triển và hỗ trợ, câu kết luận.

Câu chủ đề, còn được gọi là “câu dẫn dắt đoạn văn”, giới thiệu ý chính mà đoạn văn nói đến. Ngay từ câu mở đầu, không nên tiết lộ quá nhiều mà nên chuẩn bị cho người đọc phần còn lại của đoạn văn bằng cách nêu rõ chủ đề sẽ được thảo luận.

Các câu phát triển và hỗ trợ đóng vai trò là phần thân của đoạn văn. Các câu phát triển xây dựng và giải thích ý tưởng với các chi tiết cụ thể đối với câu chủ đề, trong khi các câu hỗ trợ cung cấp bằng chứng, ý kiến ​​hoặc các trích dẫn khác để hỗ trợ hoặc xác nhận ý chính của đoạn văn.

Cuối cùng, phần kết tóm tắt ý được triển khai trong đoạn văn, đôi khi tóm tắt những gì đã được trình bày hoặc để chuyển sang đoạn tiếp theo.

Hầu hết các đoạn văn đều có từ ba đến năm câu, nhưng cũng có rất nhiều trường hợp ngoại lệ. Các loại đoạn văn khác nhau có số lượng câu khác nhau.

Tương tự như vậy, số lượng câu trong một đoạn văn có thể thay đổi tùy theo phong cách của người viết. Một số tác giả thích những đoạn văn dài hơn, mang tính mô tả hơn, trong khi những tác giả khác lại thích những đoạn văn ngắn hơn, nhịp độ nhanh hơn.

Khi nói đến các văn bản như tài liệu nghiên cứu hoặc báo cáo, hầu hết các đoạn văn đều có ít nhất ba câu: câu chủ đề, câu phát triển/hỗ trợ và câu kết luận.

4. Cách viết đoạn văn:

4.1. Cách lên kế hoạch cho một đoạn văn:

Trước khi bạn bắt đầu viết một đoạn văn, hãy xem đoạn văn đó phù hợp như thế nào với toàn bộ bài viết. Các loại văn bản khác nhau sử dụng các loại đoạn văn khác nhau, vì vậy hãy đảm bảo loại đoạn văn bạn dự định sử dụng phù hợp với ngữ cảnh toàn bài.

Tốt nhất là lập trước dàn ý cho nội dung đang viết, điều này sẽ cho bạn biết đoạn văn đó nói về cái gì và nên bao gồm những gì. Bước đầu tiên là quyết định chủ đề của đoạn văn và những ý nào cần đưa vào để phát triển đoạn văn đó.

Ghi nhớ những ý sẽ được triển khai trước và sau đoạn văn để có thể lập kế hoạch chủ đề phù hợp cho mạch văn của mình. Người đọc sẽ cảm thấy khó chịu khi tác giả nhảy lung tung từ chủ đề này sang chủ đề khác, vì vậy hãy cố gắng giữ tất cả các đoạn liên quan lại với nhau và theo một trình tự hợp lý. Có thể sắp xếp câu chủ đề như một mối nối hay sử dụng một từ chuyển tiếp.

4.2. Cách bắt đầu một đoạn văn:

Trừ khi bạn đang viết tường thuật hay kể chuyện, phần giới thiệu đoạn văn của bạn phải luôn là câu chủ đề. Tránh giải thích quá mức và chỉ nói những gì cần thiết. Mục tiêu của câu chủ đề là thông báo cho người đọc nội dung của đoạn văn; mọi ý bổ sung nên được để lại cho các câu sau.

Hơn nữa, khi bắt đầu một đoạn văn mới, hãy tuân theo các quy tắc thụt lề đoạn văn cho bất kỳ văn phong nào bạn sử dụng.

4.3. Cách chuyển tiếp trong một đoạn văn:

Để thuận tiện cho người đọc, tốt nhất bạn nên kết nối các câu một cách mạch lạc, logic và hợp lý để giúp người đọc chuyển từ ý này sang ý khác mà không bị nhầm lẫn.

Mặc dù một số câu trong đoạn văn sẽ luôn gắn liền với nhau nhưng đôi khi bạn cần các câu chuyển tiếp để hỗ trợ mạch truyện. Các câu chuyển tiếp sử dụng các từ chuyển tiếp như “tuy nhiên”, “do đó” hoặc “tương tự” hoặc đôi khi trích dẫn trực tiếp đến câu trước đó.

Ví dụ: “Đây là lý do tại sao trái tim cũng quan trọng như cái đầu”. Nếu chỉ nói “Trái tim cũng quan trọng như cái đầu”, thì nó sẽ tạo ra một giọng điệu đột ngột. Nhưng vì đã thêm cụm từ “đây là lý do tại sao” nên ý được dễ dàng chuyển đổi và giúp cho giọng văn mượt mà hơn.

Nếu các câu tạo thành một danh sách, chẳng hạn như hướng dẫn, bạn có thể chuyển từ mục này sang mục khác bằng cách sử dụng các từ như “thứ nhất”, “thứ hai”, “thứ ba”, v.v.

4.4. Cách kết thúc một đoạn văn:

Khi đã nói hết những gì cần nói về một chủ đề, đã đến lúc cần kết thúc đoạn văn. Nếu đoạn văn quá dài, hãy cân nhắc việc chia nó thành các chủ đề và đoạn văn riêng biệt để người đọc có thể đọc một cách thoải mái hơn.

Cách tốt nhất để kết thúc một đoạn văn là tóm tắt chủ đề với tất cả thông tin được nêu ra từ các câu hỗ trợ.

Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng cần thiết phải trình bày lại chủ đề. Bạn có thể kết luận bằng cách trích dẫn một câu văn hay chuyển tiếp sang nội dung ở đoạn văn tiếp theo.