Đình chỉ điều tra vụ việc cạnh tranh là gì? Ý nghĩa của việc quy định đình chỉ điều tra vụ việc cạnh tranh? Các điều kiện để tiến hành đình chỉ điều tra?
Tố tụng cạnh tranh mở đầu bằng giai đoạn điều tra. Trong giai đoạn này, các điều tra viên có nhiệm vụ thu thập các chứng cứ về hành vi vi phạm của doanh nghiệp, làm cơ sở để ra quyết định xử lý. Tùy theo tính chất, mức độ vi phạm của mỗi vụ việc mà cơ quan tiến hành tố tụng cạnh tranh sẽ quyết định mở cuộc điều tra sơ bộ hay điều tra chính thức. Tuy nhiên, có những trường hợp mà khi tiến hành điều tra không thể tiếp tục tiến hành điều tra, hoặc các trường hợp khác mà bắt buộc phải đình chỉ điều tra. Bài viết dưới đây Luật Dương Gia sẽ cung cấp các thông tin về đình chỉ điều tra vụ việc cạnh tra vụ việc cạnh tranh theo
Luật sư
1. Đình chỉ điều tra vụ việc cạnh tranh là gì?
Theo Từ điển tiếng Việt, đình chỉ có nghĩa là “ngừng lại hoặc làm cho phải ngừng lại trong một thời gian hay vĩnh viễn”. Đình chỉ điều tra là việc quyết định của cơ quan về việc chấm dứt điều tra đối với vụ việc hoặc vụ án nhất định.
Tại Khoản 9 Điều 3
“9. Vụ việc cạnh tranh là vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật về cạnh tranh bị điều tra, xử lý theo quy định của Luật này, bao gồm vụ việc hạn chế cạnh tranh, vụ việc vi phạm quy định về tập trung kinh tế và vụ việc cạnh tranh không lành mạnh.”
Từ quy định này thì có thể hiểu là đình chỉ điều tra vụ việc cạnh tranh là việc chấm dứt các hoạt động tiến hành điều tra vụ việc hạn chế cạnh tranh, vụ việc vi phạm quy định về tập trung kinh tế và vụ việc cạnh tranh không lành mạnh.
2. Ý nghĩa của việc quy định đình chỉ điều tra vụ việc cạnh tranh
Theo tinh thần pháp luật cạnh tranh, khi có hành vi vi phạm thì cần phải phát hiện kịp thời, xử lý nhanh chóng, công minh theo đúng pháp luật. Thực hiện tinh thần thành, các cơ quan tiến hành tố tụng cạnh tranh, cụ thể là cơ quan điều tra phải có một quá trình để thu thập các chứng cứ để là rõ hành vi vi phạm pháp luật cạnh tranh, cũng như các biện pháp cần thiết để ngăn chặn không cho tội phạm tiếp tục xảy ra. Giai đoạn điều tra là một giai đoạn vô cùng quan trọng, cơ quan điều tra sẽ tiếp nhận các khiếu nại về hành vi vi phạm pháp luật cạnh tranh, xác minh các thông tin đó để kiểm tra tính hợp pháp của các lý do và căn cứ để tiếp tục tiến hành quá trình tố tụng cạnh tranh.
Giai đoạn điều tra bắt đầu từ khi ban hành Thủ trưởng Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh ban hành Quyết định điều tra vụ việc cạnh tranh và kết thúc khi hoàn thành bản kết luận điều tra. Điều tra vụ việc cạnh tranh chính là một giai đoạn của tố tụng cạnh tranh, cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh áp dụng các quy định của pháp luật cạnh tranh để thu thập các chứng cứ chứng minh có hành vi hạn chế cạnh tranh, vi phạm quy định về tập trung kinh tế và cạnh tranh không lành mạnh và các vấn đề khác có liên quan như hậu quả,… làm cơ sở để giải quyết vụ việc cạnh tranh. Đồng thời thông qua hoạt động điều tra xác định nguyên nhân vi phạm đối với từng vụ án cụ thể và kiến nghị các biện pháp phòng ngừa với các cơ quan, tổ chức hữu quan. Điều tra vụ việc cạnh tranh có ý nghĩa sau:
Đình chỉ điều tra đã thiết lập sự công bằng giữa lợi ích công và lợi ích riêng của người khiếu nại. Về phía người khiếu nại là cơ sở quan trọng để khẳng định và chứng minh rằng có hay không có hành vi phạm tội đã diễn ra đối với họ, hành vi đó có phải xử lý và chịu trách nhiệm về hậu quả pháp lý hay không. Còn đối với người bị khiếu nại, thì việc đình chỉ điều tra vụ việc cạnh tranh như để đưa họ ra khỏi quá tình tố tụng.
Đình chỉ điều tra vụ việc cạnh tranh đảm bảo được tính khách quan của vụ việc, khắc phục được sự định kiến của các cơ quan tiến hành tố tụng cạnh tranh đối với người bị khiếu nại cho rằng họ là những người vi phạm nên trong quá trình giải quyết vụ việc cạnh tranh chỉ thu thập chứng cứ cáo buộc họ có hành vi vi phạm mà bỏ qua chứng cứ cho rằng họ không có hành vi vi vi phạm. Quá trình chứng minh, thu thập, kiểm tra và đánh giá tài liệu, chứng cứ là cơ sở pháp lý để rút ra kết luận về việc giải quyết vụ việc cạnh tranh. Nếu kết quả cho thấy không có đủ căn cứ để tiếp tục tiến hành mọi hoạt động tố tụng cạnh tranh tiếp theo đối với vụ việc cạnh tranh thì đình chỉ điều tra vụ việc cạnh tranh là một hệ quả tất yếu chứng minh cho việc xác định sự thật khách quan là nguyên tắc cơ bản xuyên xuyên suốt quá trình giải quyết, đảm bảo được sự công bằng, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức kinh doanh.
Đình chỉ điều tra vụ việc cạnh tranh giúp tăng cường nhận thức pháp luật đối với các tổ chức kinh doanh. Việc đình chỉ điều tra cho thấy rằng họ luôn được pháp luật bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của họ. Nếu có hành vi vi phạm thì đương nhiên sẽ được pháp luật xử lý nghiêm minh, và nếu hành vi đó không vi phạm pháp luật cạnh tranh thì pháp luật sẽ lấy lại sự công bằng.
Về mặt pháp lý, thì quy định đình chỉ điều tra còn là mốc thời gian xác lập một trong những giới hạn cần thiết của quá trình điều tra. Đến một thời điểm nào đó, mà cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh không thể điều tra, làm rõ được hành vi vi phạm pháp luật cạnh tranh thì giải pháp là chấm dứt mọi hoạt động điều tra, giải quyết đối với vụ việc đó. Điều này tránh được sự làm quyền của cơ quan điều tra.
3. Các điều kiện để tiến hành đình chỉ điều tra
Tại Điều 86 Luật Cạnh tranh năm 2018 quy định về ba trường hợp cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh tiến hành đình chỉ điều tra, cụ thể trong các trường hợp sau:
Thứ nhất, trong quá trình điều tra không thể thu thập chứng cứ để chứng minh được hành vi vi phạm theo quy định. Trong trường hợp khi điều tra mà thông qua việc xác minh, thu thập chứng cứ không đủ cơ sở để khẳng định có hành vi hạn chế cạnh tranh, vi phạm quy định về tập trung kinh tế và cạnh tranh không lành mạnh. Hiểu đơn giản trong trường hợp này là khi điều tra cơ quan điều tra có đủ căn cứ để xác định người bị khiếu nại không thực hiện hành vi vi phạm pháp luật cạnh tranh.
Thứ hai, bên khiếu nại rút hồ sơ khiếu nại và bên bị điều tra cam kết chấm dứt hành vi bị điều tra, cam kết thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả và được Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh chấp thuận.
Vụ việc cạnh tranh được giải quyết theo thủ tục tố tụng cạnh tranh bắt đầu khi khiếu nại về vụ việc cạnh tranh của người khiếu nại được cơ quan giải quyết vụ việc cạnh tranh chấp nhận, tức yêu cầu khiếu nại này thỏa mãn các điều kiện hình thành vụ việc cạnh tranh theo quy định.
Xuất phát từ việc người khiếu nại có quyền khiếu nại nên chính các chủ thể có quyền rút khiếu nại mà mình đã yêu cầu. Việc rút yêu cầu này có thể được thể hiện bằng đơn rút yêu cầu. Rút khiếu nại phải dựa trên cơ sở tự nguyện, không bị đe dọa, cưỡng bức và ép buộc.
Tuy nhiên, việc rút khiếu nại vụ việc cạnh tranh mới chỉ là yếu tố cần để đình chỉ vụ việc cạnh tranh. Việc rút khiếu nại phải đi kèm với việc bên bị điều tra cam kết chấm dứt hành vi bị điều tra, cam kết thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả. Chỉ khi thỏa mãn hai điều kiện này thì cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh mới ra quyết định đình chỉ điều tra vụ việc cạnh tranh.
Thứ ba , trường hợp thực hiện điều tra khi Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia phát hiện hành vi có dấu hiệu vi phạm pháp luật về cạnh tranh nhưng bên bị điều tra cam kết chấm dứt hành vi bị điều tra, cam kết thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả và được Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh chấp thuận.
Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh quyết định điều tra vụ việc canh tranh khi khiếu nại của người khiếu nại đáp ứng với yêu cầu của Luật và khi hành vi hạn chế cạnh tranh, vi phạm quy định về tập trung kinh tế và cạnh tranh không lành mạnh. Nếu như đối với trường hợp trên, việc người khiếu nại rút khiếu nại là điều kiện để tiến hành đình chỉ điều tra vụ việc cạnh tranh thì trong trường hợp này, không có chủ thể nào là người khiếu nại mà người phát hiện là cơ quan nhà nước, nên khi bên bị điều tra cam kết chấm dứt hành vi điều tra, cam kết thực hiện hành vi chính là căn cứ để đình chỉ điều tra vụ việc cạnh tranh
Cơ quan có thẩm quyền đình chỉ điều tra vụ việc cạnh tranh ở đây chính là cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh- cơ quan thuộc Ủy ban cạnh tranh quốc gia. Đây chính là cơ quan quyết định việc điều tra vụ việc cạnh tranh nên chính cơ quan này sẽ tiến hành đình chỉ điều tra vụ việc cạnh tranh khi thỏa mãn các điều kiện luật đình. Việc đình chỉ điều tra vụ việc cạnh tranh sẽ được thể hiện thông qua Quyết định đình chỉ vụ việc cạnh tranh.
