Diễn biến của hệ tuần hoàn kín diễn ra như thế nào?

1. Diễn biến của hệ tuần hoàn kín diễn ra như thế nào?

Hệ tuần hoàn kín là hệ tuần hoàn có máu lưu thông liên tục trong mạng lưới mạch máu. Máu được tim bơm và lưu thông dưới áp lực cao, từ động mạch qua mao mạch, tĩnh mạch và sau đó về lại tim. Ở mao mạch, máu trao đổi chất với tế bào qua thành mao mạch. 

Diễn biến của hệ tuần hoàn kín diễn ra như sau :

– Máu được tim bơm đi từ tâm nhĩ phải qua van ba lá vào tâm thất phải.

– Từ tâm thất phải, máu được bơm qua van xoắn phổi vào động mạch phổi. Đây là vòng tuần hoàn nhỏ.

– Ở động mạch phổi, máu chia nhỏ thành nhiều nhánh để đi vào các mao mạch phổi. Ở đây, máu bị oxy hóa (nhận oxy và nhả carbon dioxide).

– Sau khi oxy hóa, máu đi vào các tĩnh mạch phổi để về lại tim qua tâm nhĩ trái.

– Từ tâm nhĩ trái, máu được bơm qua van xoắn hai lá vào tâm thất trái.

– Từ tâm thất trái, máu được bơm qua van xoắn đại vào động mạch chủ. Đây là vòng tuần hoàn lớn.

– Ở động mạch chủ, máu chia thành nhiều nhánh để cung cấp cho các cơ quan khác nhau trong cơ thể. Mỗi nhánh động mạch lại chia thành nhiều nhánh nhỏ hơn để đi vào các mao mạch cơ quan. Ở đây, máu trao đổi chất với các tế bào (nhả oxy và nhận carbon dioxide).

– Sau khi trao đổi chất, máu đi vào các tĩnh mạch cơ quan để hợp lại thành các tĩnh mạch lớn hơn. Các tĩnh mạch này cuối cùng sẽ hợp lại thành hai tĩnh mạch lớn là tĩnh mạch dưới xương ức và tĩnh mạch trên xương ức, đưa máu về lại tim qua tâm nhĩ phải.

Quá trình này lặp đi lặp lại liên tục để duy trì sự sống của cơ thể.

2. Hệ tuần hoàn kín có ở động vật nào?

Hệ tuần hoàn kín là hệ tuần hoàn có máu lưu thông liên tục trong mạch kín, từ tim qua động mạch, mao mạch, tĩnh mạch và về tim, có khả năng điều hòa phân phối máu nhanh và hiệu quả, phù hợp với các loài động vật có nhu cầu trao đổi chất cao. Hệ tuần hoàn kín có ở mực ống, bạch tuộc, giun đốt và động vật có xương sống.

Một số loài động vật có xương sống có hệ tuần hoàn kín đơn, chỉ có một vòng tuần hoàn duy nhất từ tim đến các cơ quan và trở lại tim. Ví dụ như cá mập. Các loài động vật có xương sống khác có hệ tuần hoàn kín kép, gồm hai vòng tuần hoàn: vòng tuần hoàn lớn từ tim đến các cơ quan và vòng tuần hoàn nhỏ từ tim đến phổi. Ví dụ như cá voi, cá sấu, cá cóc. Các loài đẳng nhiệt thường có tim bốn ngăn để ngăn cản sự trộn lẫn của máu giàu oxy và máu thiếu oxy.

3. Phân loại hệ tuần hoàn kín:

Hệ tuần hoàn kín có 2 loại gồm hệ tuần hoàn đơn và hệ tuần hoàn kép.

Hệ tuần hoàn đơn là hệ tuần hoàn có 1 vòng tuần hoàn, máu chỉ đi qua tim 1 lần trong mỗi chu kỳ. Hệ tuần hoàn đơn thường có ở cá. Tim của cá có 2 ngăn: tâm nhĩ và tâm thất. Máu từ cơ thể chảy vào tâm nhĩ, rồi từ tâm nhĩ chảy vào tâm thất, rồi từ tâm thất chảy vào động mạch mang. Động mạch mang phân nhánh thành các mạch máu nhỏ hơn dẫn máu đến mang cá để trao đổi khí. Sau khi trao đổi khí, máu giàu oxy chảy vào các mạch máu lớn hơn dẫn máu về cơ thể. Máu đi nuôi cơ thể của cá là máu giàu oxy.

Hệ tuần hoàn kép là hệ tuần hoàn có 2 vòng tuần hoàn, máu đi qua tim 2 lần trong mỗi chu kỳ. Hệ tuần hoàn kép có ở nhóm động vật có phổi như lưỡng cư, bò sát, chim và thú. Tim của các loài này có 4 ngăn: 2 tâm nhĩ và 2 tâm thất. Có 2 vòng tuần hoàn là vòng tuần hoàn lớn và vòng tuần hoàn nhỏ. Vòng tuần hoàn lớn là vòng tuần hoàn giữa tim và cơ thể, vận chuyển máu giàu oxy từ tim đến cơ thể và máu nghèo oxy từ cơ thể về tim. Vòng tuần hoàn nhỏ là vòng tuần hoàn giữa tim và phổi, vận chuyển máu nghèo oxy từ tim đến phổi để trao đổi khí và máu giàu oxy từ phổi về tim. Máu đi nuôi cơ thể của các loài này là máu giàu oxy.

4. Sự giống nhau và khác nhau giữa hệ tuần hoàn kín và hệ tuần hoàn hở:

Hệ tuần hoàn kín và hệ tuần hoàn hở là hai loại hệ tuần hoàn phổ biến ở các động vật. Hệ tuần hoàn kín là hệ thống tuần hoàn trong cơ thể, ở đó máu lưu thông liên tục trong mạng lưới mạch máu. Hệ tuần hoàn hở là hệ thống tuần hoàn trong cơ thể, tại hệ tuần hoàn hở không có mao mạch. Sau đây là một số sự giống nhau và khác nhau giữa hai loại hệ tuần hoàn này:

Sự giống nhau:

– Cả hai loại hệ tuần hoàn đều có tim và máu.

– Cả hai loại hệ tuần hoàn đều có chức năng vận chuyển các chất dinh dưỡng, oxy, hormon và các sản phẩm bài tiết cho các tế bào và mô của cơ thể.

Sự khác nhau:

– Hệ tuần hoàn kín có mao mạch, là những mạch máu nhỏ nhất nằm ở giữa động mạch và tĩnh mạch. Mao mạch giúp trao đổi chất giữa máu và dịch mô. Hệ tuần hoàn hở không có mao mạch, máu được bơm từ tim vào xoang cơ thể và tiếp xúc trực tiếp với các tế bào để trao đổi chất.

– Hệ tuần hoàn kín có áp suất máu cao, do đó tốc độ chảy của máu nhanh hơn. Hệ tuần hoàn hở có áp suất máu thấp, do đó tốc độ chảy của máu chậm hơn.

– Hệ tuần hoàn kín có thể phân thành hai vòng tuần hoàn: vòng tuần hoàn lớn và vòng tuần hoàn nhỏ (hoặc phổi). Vòng tuần hoàn lớn vận chuyển máu đi khắp cơ thể, vòng tuần hoàn nhỏ vận chuyển máu đi phổi để trao đổi khí. Còn hệ tuần hoàn hở chỉ có một vòng tuần hoàn duy nhất.

– Hệ tuần hoàn kín có ở các động vật có xương sống và một số loài thân mềm như mực ống và bạch tuộc. Hệ tuần hoàn hở có ở đa số các loài thân mềm (trừ mực ống và bạch tuộc) và chân khớp.

– Hệ tuần hoàn kín khác với hệ tuần hoàn hở ở chỗ máu không tiếp xúc trực tiếp với các tế bào mà thông qua dịch mô. Dịch mô được hình thành từ máu do sự thấm lọc qua các thành mao mạch. Hệ tuần hoàn kín cho phép máu lưu thông dưới áp suất cao, và do đó, tốc độ chảy của máu sẽ nhanh hơn.

5. Ưu, nhược điểm của hệ tuần hoàn kín:

Hệ tuần hoàn kín có ưu điểm và nhược điểm như sau:

– Ưu điểm: 

+ Máu chảy trong động mạch dưới áp lực cao, tốc độ máu chảy nhanh, máu đi được xa, điều hoà và phân phối máu đến các cơ quan nhanh. Nhờ vậy đáp ứng được nhu cầu trao đổi khí và trao đổi chất cao của cơ thể.

+ Máu có chứa sắc tố hô hấp (ví dụ: hê-mô-glô-bin) giúp vận chuyển oxy hiệu quả hơn.

+ Máu không tiếp xúc trực tiếp với các tế bào, giảm nguy cơ nhiễm trùng và tổn thương mô.

– Nhược điểm:

+ Cần có tim có cấu tạo phức tạp để bơm máu chảy trong mạch kín.

+ Cần có nhiều máu hơn để duy trì áp lực và lưu lượng máu trong mạch kín.

+ Có thể xảy ra các bệnh lý liên quan đến mạch máu như đau tim, đột quỵ, cao huyết áp…

6. Vai trò của hệ tuần hoàn kín:

– Vận chuyển oxy và chất dinh dưỡng đến các cơ quan trong cơ thể.

– Vận chuyển các chất sản phẩm bài tiết ra khỏi tế bào.

– Có vai trò trong hệ miễn dịch chống lại sự nhiễm khuẩn.

– Vận chuyển hormone.

Hệ tuần hoàn kín bao gồm tim, động mạch, tĩnh mạch và mao mạch. Tim là cơ quan trung tâm của hệ thống, có chức năng bơm máu dưới áp suất cao qua các mạch máu. Động mạch là những ống dẫn máu giàu oxy từ tim đến các cơ quan khác. Tĩnh mạch là những ống dẫn máu nghèo oxy từ các cơ quan trở lại tim. Mao mạch là những ống máu nhỏ nhất, nối động mạch và tĩnh mạch lại với nhau. Tại đây, sự trao đổi chất giữa máu và dịch mô xảy ra. Dịch mô là dịch lọc từ máu qua thành mao mạch, cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho các tế bào và nhận lại các chất thải từ chúng.