Dầu mỏ là gì? Thành phần, khai thác, ứng dụng của dầu mỏ?

1. Dầu mỏ là gì?

Dầu mỏ hay còn gọi là dầu thô, là một chất lỏng sánh, đặc có màu nâu hoặc màu ngả sang đục. Dầu mỏ tồn tại trong các lớp đá ở một số nơi trong lớp vỏ Trái đất, chủ yếu là các hợp chất hidrocacbon có thành phần cực kỳ đa dạng.

Dầu mỏ là một nguyên liệu thô quan trọng trong nền kinh tế toàn cầu và được sử dụng rộng rãi trong các lĩnh vực như năng lượng, công nghiệp hóa chất, vận tải và nhiều ứng dụng khác. Nguyên liệu thô này được hình thành từ các hợp chất hữu cơ, chủ yếu là các chất diệp lục và các chất hữu cơ khác, đã bị phân hủy chậm dưới nhiệt độ và áp suất cao dưới lòng đất trong hàng triệu năm.

2. Thành phần dầu mỏ:

Trong tự nhiên, dầu mỏ tập trung thành những vùng rộng lớn nằm sâu dưới lòng đất, gọi là mỏ dầu. Một mỏ dầu thường có ba lớp:

Lớp khí: Lớp khí trên cùng, gọi là khí dầu mỏ hoặc khí đồng hành. Lớp khí chủ yếu có thành phần chính là khí metan.

Lớp dầu lỏng: Lớp dầu mỏ có khí hòa tan ở giữa, tạo thành hỗn hợp phức tạp gồm nhiều loại hiđrocacbon và một lượng nhỏ các hợp chất khác.

Lớp nước mặn: Ở dưới cùng của mỏ dầu.

Dầu mỏ là một thành phần hóa học phức tạp bao gồm hàng trăm hydrocarbon thuộc các loại ankan, xicloankan, aren (hidrocacbon thơm). Ngoài ra, dầu mỏ còn chứa một lượng nhỏ các chất hữu cơ chứa oxi, nitơ, lưu huỳnh và một lượng nhỏ các chất vô cơ.

3. Tình trạng khai thác dầu mỏ tại Việt Nam:

Dầu mỏ và khí đốt tự nhiên ở nước ta chủ yếu tập trung ở vùng thềm lục địa phía Nam. Trữ lượng dầu mỏ và khí đốt tự nhiên ở nước ta ước tính khoảng 3-4 tỷ tấn quy đổi thành dầu.

Dầu mỏ của nước ta có hàm lượng lưu huỳnh thấp (dưới 0,5%). Tuy nhiên, chúng chứa nhiều parafin (hydrocacbon có khối lượng phân tử lớn) nên dầu mỏ của nước ta dễ đông đặc.

Việt Nam bắt đầu khai thác dầu mỏ tại mỏ Bạch Hổ vào năm 1986. Từ đó đến nay, hoạt động khai thác dầu mỏ và khí đốt tự nhiên không ngừng được mở rộng. Hiện nay, ngoài mỏ Bạch Hổ, nước ta còn có các mỏ dầu khí khác như Đại Hùng, Rạng Đông, Rồng, Lan Tây,…

Dầu thường được tìm thấy dưới các lớp đá trầm tích. Để tìm và khai thác các mỏ dầu này, các nhà địa chất có thể sử dụng các thiết bị đo trọng lực hoặc thiết bị đo từ trường để xác định.

Khi phát hiện ra mỏ dầu, người ta sẽ dùng thiết bị khoan đến điểm chứa dầu. Sau đó tạo một giếng dầu để khống chế dầu chảy lên theo đường ống. Khi dầu bắt đầu chảy vào giếng, thiết bị khoan sẽ được đưa lên cao, một hệ thống bơm sẽ được đặt lên trên phía miệng giếng.

Trong một số trường hợp, dầu có thể quá đặc và không chảy được. Người ta sẽ đào một bể chứa thứ hai xuống dưới mỏ dầu và phun hơi nước áp suất cao vào đó. Hơi nước nóng khiến dầu trong mỏ loãng ra và áp suất có thể đẩy dầu lên giếng.

4. Những ứng dụng của dầu mỏ:

Kể từ lần khai thác dầu mỏ lần đầu tiên, mặt hàng này đã trở thành một phần cực kỳ quan trọng trong cuộc sống của chúng ta. Nó được sử dụng làm nhiên liệu trong nhiều lĩnh vực khác nhau của cuộc sống:

Giao thông vận tải: Gần ⅔ nhiên liệu giao thông có nguồn gốc từ dầu mỏ. Nhiên liệu có nguồn gốc từ dầu mỏ bao gồm xăng, dầu diesel và khí dầu mỏ hóa lỏng, nhiên liệu máy bay và nhiên liệu hàng hải. Xăng được sử dụng cho ô tô, xe máy, xe tải nhẹ và tàu thuyền. Dầu diesel được sử dụng làm nhiên liệu cho xe tải, xe buýt, tàu hỏa, thuyền và tàu thủy. Máy bay phản lực và một số máy bay trực thăng sử dụng dầu thơm làm nhiên liệu.

Sản xuất điện: Các nhà máy điện nhiên liệu hóa thạch thường sử dụng dầu mỏ hoặc khí đốt tự nhiên để tạo ra điện. Sản xuất điện từ dầu mỏ chiếm một tỷ lệ đáng kể trong cơ cấu năng lượng quốc gia.

Dầu nhớt: Dầu nhớt có nguồn gốc từ dầu mỏ, được sử dụng trong hầu hết các loại máy móc. Công dụng của nó là giảm ma sát trong xe cộ và máy móc công nghiệp…

Nông nghiệp: Dầu mỏ được sử dụng trong sản xuất amoniac, được sử dụng làm nguồn nitơ trong phân bón. Thuốc trừ sâu cũng được sản xuất từ ​​dầu mỏ.

Công nghiệp hóa chất: Các sản phẩm phụ của dầu mỏ được sử dụng trong phân bón hóa học, sợi tổng hợp, cao su tổng hợp, nylon, nhựa, thuốc diệt côn trùng, thuốc trừ sâu, nước hoa, sơn, v.v. Các sản phẩm phụ chính từ dầu mỏ bao gồm nhựa, chất tẩy rửa, dầu mỡ, sáp, v.v.

5. Tác động của dầu mỏ đến môi trường sống:

Dầu mỏ là nguyên liệu thô không thể thiếu trong đời sống con người. Tuy nhiên, tác động của dầu mỏ đến môi trường rất nghiêm trọng:

Trước hết là vấn đề ô nhiễm đất, nước: Nguyên nhân chính gây ô nhiễm đất, nước chủ yếu là do sự cố tràn dầu. Sự cố tràn dầu xuất phát từ các vụ nổ, nứt mối hàn ống dẫn dầu hoặc chìm tàu ​​chở dầu.

Sự cố tràn dầu: Khi dầu tràn, dầu sẽ thấm vào bờ biển và bờ sông. Nếu không được xử lý nhanh chóng, dầu sẽ ngấm sâu hơn, không thể tự phân hủy, gây nhiễm độc lâu dài cho môi trường đất và nước ngầm. Điều này có thể giết chết các loài chim biển, động vật có vỏ và bất kỳ sinh vật nào khác bị dầu bao phủ.

Không chỉ vậy, việc đem đốt dầu mỏ còn gây ô nhiễm không khí vì nó tạo ra nhiều khí như CO2, SO2,… Các phương tiện giao thông, máy móc vận hành cũng là một trong những nguyên nhân gây ra hiện tượng nóng lên toàn cầu.

Vì vậy, để giảm thiểu tác hại của dầu mỏ đối với môi trường, con người cần đưa ra nhiều giải pháp thiết thực:

Sử dụng xe điện thay cho xăng dầu để giảm thiểu khí thải ra môi trường.

Dầu mỏ sẽ cạn kiệt và rất khó tái tạo. Do đó, con người cần hạn chế khai thác ở mức thấp nhất có thể. Thay vào đó, hãy sử dụng năng lượng sạch như năng lượng mặt trời,…

Trồng nhiều cây xanh để “phủ kín đồi trọc”, tránh xa thiên tai.

Sử dụng phao dầu để ngăn dầu tràn, các thiết bị thu hồi dầu, chất phân tán dầu trên mặt nước khi dầu tràn trên biển…

6. Bài tập vận dụng về dầu mỏ:

Bài 1: Cho các nhận định sau:

a) Dầu mỏ là một đơn chất.

b) Dầu mỏ là một hợp chất phức tạp.

c) Dầu mỏ là một hỗn hợp tự nhiên của nhiều loại Hiđrocacbon.

d) Dầu mỏ sôi ở một nhiệt độ xác định.

e) Dầu mỏ sôi ở những nhiệt độ khác nhau.

Số nhận định đúng là

A. 1                B. 2

C. 3                D. 4

Đáp án đúng là C và E

Bài 2: Ở vùng nông thôn, phân gia súc, gia cầm và chất thải hữu cơ có thể ủ trong hố Bio-gas. Dưới tác động của vi sinh vật yếm khí, chất hữu cơ sẽ phân hủy tạo ra phân bón chất lượng cao. Bio-gas được sử dụng để đun nấu trong các hộ gia đình. Hãy cho biết vì sao nên phát triển các hầm Bio-gas

A. Vốn đầu tư không lớn.

B. Đảm bảo vệ sinh môi trường và mầm các bệnh bị tiêu diệt

C. Có nguồn năng lượng sạch và thuận tiện.

D. Tất cả các lý do trên.

Đáp án:

Chúng ta nên phát triển các hầm Bio-gas vì

– Vốn đầu tư không lớn

– Đảm bảo vệ sinh môi trường và tiêu diệt mầm bệnh

– Có nguồn năng lượng sạch và tiện lợi

Đáp án đúng là đáp án D

Bài 3: Hãy cho biết, để dập tắt xăng dầu cháy người ta dùng biện pháp nào sau đây:

A. Phun nước vào ngọn lửa.

B. Dùng chăn ướt chùm lên ngọn lửa.

C. Phủ cát lên ngọn lửa.

D. Cả B và C đều đúng.

Đáp án:

Đáp án đúng là đáp án D