Khái quát về học sinh tiểu học? Đánh giá định kỳ về năng lực, phẩm chất của học sinh tiểu học?
Học sinh tiểu học là đối tượng được đào tạo trong cấp đầu tiên của giáo dục phổ thông- là cấp đào tạo đã được phổ cập trong cả nước. Vì vậy, việc đánh giá học sinh tiểu học cần được thực hiện một cách chặt chẽ, nghiêm túc và đúng quy trình. Tùy thuộc vào sự thay đổi trong chính sách giáo dục đối với học sinh tiểu học mà quy chế đánh giá đối với các em cũng có sự thay đổi. Bên cạnh việc đánh giá thường xuyên thì đánh giá định kỳ mang tính chất như là việc xem xét lại một quá trình học tập để đưa đến việc khen thưởng hay có biện pháp cải thiện chất lượng học tập. Nhận thấy được tầm quan trọng của đánh giá định kỳ, trong bài viết dưới đây Luật Dương Gia sẽ cung cấp các khía cạnh pháp lý về đánh giá định kỳ về năng lực, phẩm chất của học sinh tiểu học.
Luật sư
Cơ sở pháp lý:
Thông tư 27/2020/TT-BGDĐT ban hành quy định đánh giá học sinh tiểu học.
1. Khái quát về học sinh tiểu học?
Như chúng ta đã biết, giáo dục tiểu học là giáo dục bắt buộc và học sinh tiểu học là đối tượng thực hiện giáo dục tiểu học tại trường tiểu học. Giáo dục tiểu học được thực hiện trong 05 năm học, từ lớp một đến hết lớp năm. Tuổi của học sinh vào học lớp một là 06 tuổi và được tính theo năm.
Việc giáo dục và đào tạo học sinh tiêu học phải thực hiện được mục tiêu là nhằm hình thành cơ sở ban đầu cho sự phát triển về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ, năng lực của học sinh; chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học trung học cơ sở.
Khi thực hiện giáo dục tiểu học, học sinh tiểu học phải đáp ứng được yêu cầu là phải bảo đảm cho học sinh nền tảng phát triển toàn diện về thể chất, tình cảm, kỹ năng xã hội; có hiểu biết đơn giản, cần thiết về tự nhiên, xã hội và con người; có nhận thức đạo đức xã hội; có kỹ năng cơ bản về nghe, nói, đọc, viết và tính toán; có thói quen rèn luyện thân thể, giữ gìn vệ sinh; có hiểu biết ban đầu về hát, múa, âm nhạc, mỹ thuật.
Chính sách đặc biệt đối với học sinh tiểu học là học sinh tiểu học trong cơ sở giáo dục công lập không phải đóng học phí; ở địa bàn không đủ trường công lập, học sinh tiểu học trong cơ sở giáo dục tư thục được Nhà nước hỗ trợ tiền đóng học phí, mức hỗ trợ do Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định.
2. Đánh giá định kỳ về năng lực, phẩm chất của học sinh tiểu học?
2.1. Đánh giá định kỳ học sinh tiểu học là gì?
Đánh giá là một khái niệm được sử dụng trong rất nhiều các lĩnh vực và dùng cho nhiều đối tượng, đó là việc một chủ thể có chuyên môn, năng lực, có mối liên hệ xem xét, nhìn nhận, nhận xét những sự vật, hiện tượng đang diễn ra hoặc đã diễn ra.
Trong lĩnh vực giáo dục, áp dụng đối với học sinh tiểu học, thì đánh giá học sinh tiểu học được hiểu là quá trình thu thập, xử lý thông tin thông qua các hoạt động quan sát, theo dõi, trao đổi, kiểm tra, nhận xét quá trình học tập, rèn luyện của học sinh; tư vấn, hướng dẫn, động viên học sinh; diễn giải thông tin định tính hoặc định lượng về kết quả học tập, rèn luyện, sự hình thành và phát triển một số phẩm chất, năng lực của học sinh tiểu học.
Căn cứ vào thời gian đánh giá, đánh giá học sinh tiểu học được chia thành 2 loại là đánh giá thường xuyên và đánh giá định kỳ, trong đó, đánh giá định kỳ học sinh tiểu học là đánh giá kết quả giáo dục học sinh sau một giai đoạn học tập, rèn luyện, nhằm xác định mức độ hoàn thành nhiệm vụ học tập, rèn luyện của học sinh theo yêu cầu cần đạt và biểu hiện cụ thể về các thành phần năng lực của từng môn học, hoạt động giáo dục được quy định trong chương trình giáo dục phổ thông cấp tiểu học và sự hình thành, phát triển phẩm chất, năng lực học sinh.
Việc đánh giá phải mang lại những giá trị, vai trò nhất định và cũng là mục đích hướng đến của đánh giá, đó là cung cấp thông tin chính xác, kịp thời, xác định được thành tích học tập, rèn luyện theo mức độ đáp ứng yêu cầu cần đạt của chương trình giáo dục phổ thông cấp tiểu học và sự tiến bộ của học sinh để hướng dẫn hoạt động học tập, điều chỉnh các hoạt động dạy học nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, cụ thể:
Một là, giúp giáo viên giảng dạy và giáo viên quản lý điều chỉnh, đổi mới hình thức tổ chức, phương pháp giáo dục trong quá trình dạy học, giáo dục và thực hiện vai trò của mình; kịp thời phát hiện những cố gắng, tiến bộ của học sinh nhằm động viên, khích lệ và phát hiện những khó khăn chưa thể tự vượt qua của học sinh kịp thời để hướng dẫn và giúp đỡ nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động học tập và rèn luyện của học sinh.
Hai là, giúp học sinh có khả năng tự nhận xét, tham gia nhận xét; thực hiện tự học, tự điều chỉnh cách học; giao tiếp, hợp tác và có hứng thú học tập, rèn luyện để tiến bộ.
Ba là, giúp cha mẹ học sinh tham gia vào đánh giá quá trình và kết quả học tập, rèn luyện, quá trình hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực của học sinh; tích cực phối hợp với nhà trường trong các hoạt động giáo dục học sinh.
Bốn là, giúp cán bộ quản lý giáo dục các cấp kịp thời chỉ đạo các hoạt động giáo dục tối ưu, đổi mới phương pháp dạy học tiên tiến, phương pháp đánh giá nhằm đạt hiệu quả giáo dục.
Bên cạnh đó, giúp các tổ chức xã hội nắm thông tin chính xác, khách quan, phát huy nguồn lực xã hội tham gia đầu tư phát triển giáo dục.
2.2. Nội dung đánh giá định kỳ học sinh tiểu học.
Nội dung đánh giá định kỳ được chia thành 2 nội dung cơ bản:
Phần 1: Đánh giá định kỳ về nội dung học tập các môn học, hoạt động giáo dục
Việc đánh giá nội dung học tập được thực hiện vào giữa học kỳ I, cuối học kỳ I, giữa học kỳ II và cuối năm học, giáo viên dạy môn học căn cứ vào quá trình đánh giá thường xuyên và yêu cầu cần đạt, biểu hiện cụ thể về các thành phần năng lực của từng môn học, hoạt động giáo dục để đánh giá học sinh đối với từng môn học, hoạt động giáo dục theo các mức sau:
– Hoàn thành tốt: thực hiện tốt các yêu cầu học tập và thường xuyên có biểu hiện cụ thể về các thành phần năng lực của môn học hoặc hoạt động giáo dục;
– Hoàn thành: thực hiện được các yêu cầu học tập và có biểu hiện cụ thể về các thành phần năng lực của môn học hoặc hoạt động giáo dục;
– Chưa hoàn thành: chưa thực hiện được một số yêu cầu học tập hoặc chưa có biểu hiện cụ thể về các thành phần năng lực của môn học hoặc hoạt động giáo dục.
Yêu cầu cụ thể: Vào cuối học kỳ I và cuối năm học, đối với các môn học bắt buộc: Tiếng Việt, Toán, Ngoại ngữ 1, Lịch sử và Địa lý, Khoa học, Tin học và Công nghệ có bài kiểm tra định kỳ;
Đối với lớp 4, lớp 5, có thêm bài kiểm tra định kỳ môn Tiếng Việt, môn Toán vào giữa học kỳ I và giữa học kỳ II.
Yêu cầu về đề kiểm tra: Đề kiểm tra định kỳ phù hợp với yêu cầu cần đạt và các biểu hiện cụ thể về các thành phần năng lực của môn học, gồm các câu hỏi, bài tập được thiết kế theo các mức như sau:
– Mức 1: Nhận biết, nhắc lại hoặc mô tả được nội dung đã học và áp dụng trực tiếp để giải quyết một số tình huống, vấn đề quen thuộc trong học tập;
– Mức 2: Kết nối, sắp xếp được một số nội dung đã học để giải quyết vấn đề có nội dung tương tự;
– Mức 3: Vận dụng các nội dung đã học để giải quyết một số vấn đề mới hoặc đưa ra những phản hồi hợp lý trong học tập và cuộc sống.
Yêu cầu về điểm bài kiểm tra: Bài kiểm tra được giáo viên sửa lỗi, nhận xét, cho điểm theo thang điểm 10, không cho điểm thập phân và được trả lại cho học sinh. Điểm của bài kiểm tra định kỳ không dùng để so sánh học sinh này với học sinh khác. Nếu kết quả bài kiểm tra cuối học kỳ I và cuối năm học bất thường so với đánh giá thường xuyên, giáo viên đề xuất với nhà trường có thể cho học sinh làm bài kiểm tra khác để đánh giá đúng kết quả học tập của học sinh.
Phần 2: Đánh giá định kỳ về sự hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực
“Phẩm chất” theo nghĩa hẹp là cái làm nên giá trị của người hay vật. Theo nghĩa rộng, phẩm chất được hiểu là những yếu tố đạo đức, hành vi ứng xử, niềm tin, tình cảm, giá trị cuộc sống.
Về khái niệm “năng lực”, theo nghĩa hẹp, năng lực là khả năng, điều kiện chủ quan hoặc tự nhiên sẵn có để thực hiện một hoạt động nào đó; còn theo nghĩa rộng, năng lực là khả năng huy động tổng hợp các kiến thức, kỹ năng để thực hiện thành công một loại công việc trong một bối cảnh nhất định.
Năng lực gồm có năng lực chung và năng lực đặc thù.
– Năng lực chung là năng lực cơ bản cần thiết mà bất cứ người nào cũng cần phải có để sống và học tập, làm việc.
– Năng lực đặc thù thể hiện trên từng lĩnh vực khác nhau như năng lực đặc thù môn học là năng lực được hình thành và phát triển do đặc điểm của môn học đó tạo nên.
Đánh giá định kỳ về sự hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực được thực hiện vào giữa học kỳ I, cuối học kỳ I, giữa học kỳ II và cuối năm học, giáo viên chủ nhiệm phối hợp với các giáo viên dạy cùng lớp, thông qua các nhận xét, các biểu hiện trong quá trình đánh giá thường xuyên về sự hình thành và phát triển từng phẩm chất chủ yếu, năng lực cốt lõi của mỗi học sinh, đánh giá theo các mức sau:
– Tốt: Đáp ứng tốt yêu cầu giáo dục, biểu hiện rõ và thường xuyên.
– Đạt: Đáp ứng được yêu cầu giáo dục, biểu hiện nhưng chưa thường xuyên.
– Cần cố gắng: Chưa đáp ứng được đầy đủ yêu cầu giáo dục, biểu hiện chưa rõ.
Như vậy, quy định về đánh giá định kỳ được cho là khá đầy đủ và cụ thể, điều quan trọng là các giáo viện, cán bộ giáo dục phải thực hiện đúng và hiệu quả các quy định này, sao cho đảm bảo thực hiện được mục tiêu giáo dục tiểu học mà nhà nước đã đề ra.
