Đàng Thánh giá là gì? Nguồn gốc các chặng Đàng Thánh Giá?

1. Đàng Thánh giá là gì?

Chặng Đàng Thánh Giá còn được biết đến với tên gọi Via Crucis trong tiếng Latinh, có nghĩa là Con Đường Thánh Giá, bao gồm mười bốn bài suy niệm sâu sắc về hành trình của Chúa Giêsu khi Ngài tiến lên đồi Canvê trên con đường ở Giêrusalem, được gọi làVia Dolorosa, tức là Con Đường Đau Khổ. Con đường này băng qua các con phố, quán xá và nhà cửa trong thành phố Giêrusalem. Mỗi chặng của Đàng Thánh Giá đều đánh dấu những điểm quan trọng trong Cuộc Khổ Nạn của Chúa Giêsu. Các dấu tích của Chặng Đàng Thánh Giá có thể tìm thấy trong Kinh Thánh, dù không theo trật tự thời gian cụ thể. Ngoài ra, các đoạn văn trong Cựu Ước cũng cung cấp những hình ảnh tiên tri về Cuộc Khổ Nạn của Chúa Giêsu.

Chúa Giêsu đã đi qua Con Đường Thánh Giá này vào ngày Thứ Sáu Tuần Thánh, ngày Ngài bị đóng đinh và chịu chết và truyền thống này đã được cử hành trong các Giáo hội Công giáo Tây phương kể từ thời Thánh Phanxicô Assisi vào thế kỷ XII. Người ta cho rằng thánh nhân đã mang lòng sùng kính này từ Đất Thánh về Châu Âu. Trong các nhà thờ, Chặng Đàng Thánh Giá thường được chia thành hai phần: bảy chặng ở một bên tường và bảy chặng khác ở tường đối diện. Một số đền thờ cũng có Chặng Đàng Thánh Giá ngoài trời cùng với mười bốn chặng được đặt trên tường bên trong nhà thờ, nhà nguyện, hoặc nguyện đường.

2. Nguồn gốc các chặng Đàng Thánh Giá: 

Mùa Chay là thời gian của sự sám hối và chuẩn bị cho Lễ Phục Sinh. Trong suốt thời gian này, việc thực hành Đàng Thánh Giá, theo bước chân Đức Giêsu từ công đường của quan Philatô cho đến ngôi mộ của Ngài, đã trở thành một hoạt động đạo đức phổ biến trong các giáo xứ. Vào thế kỷ XVI, con đường này chính thức được gọi là “Via Dolorosa” (Con đường thương khó) và sau đó được biết đến với các tên gọi khác như Đường Thánh Giá hoặc Các Chặng Đàng Thánh Giá.

Truyền thống này đã phát triển theo thời gian. Theo ghi chép, Đức Mẹ đã có thói quen đi thăm lại những nơi diễn ra cuộc khổ nạn của Chúa Giêsu. Sau khi Hoàng đế Constantine chính thức công nhận Kitô giáo vào năm 312, các điểm quan trọng trên con đường này đã được xác định rõ ràng. Thánh Giêrônimô (342-420), người đã sống tại Bêlem trong suốt phần cuối đời mình đã ghi nhận rằng nhiều người hành hương từ các quốc gia khác nhau đã đến thăm những địa điểm thánh này và đi theo Đường Thánh Giá.

Thánh Sylvia trong cuốn sách hành hương của mình về Đất Thánh mang tên “Peregrination ad loca sancta” (khoảng năm 380) đã mô tả chi tiết nhiều thực hành đạo đức khác nhau nhưng lại không đề cập đến việc thực hành cụ thể nào theo các chặng Đàng Thánh Giá. Tuy nhiên, sự thiếu sót này không đồng nghĩa với việc những người hành hương không đi theo con đường này.

Theo thời gian, lòng sùng kính Đàng Thánh Giá đã lan rộng. Vào thế kỷ thứ V, việc “tái hiện” các địa điểm thánh tại các vùng đất khác nhau đã xuất hiện, nhằm tạo cơ hội cho những ai không thể đến Đất Thánh có thể hành hương tinh thần. Chẳng hạn Thánh Petronius – Giám mục Bologna đã xây dựng một quần thể các nhà nguyện tại Tu viện San Stefano, tái hiện những địa điểm thánh quan trọng ở Đất Thánh bao gồm một số chặng Đàng Thánh Giá.

Năm 1342, các tu sĩ Dòng Phanxicô được giao nhiệm vụ bảo quản các đền thờ tại Đất Thánh. Các tín hữu đã được ban ân xá khi cầu nguyện tại các chặng như dinh Philatô, nơi Đức Kitô gặp mẹ mình, nơi Ngài nói với các phụ nữ, nơi gặp ông Simon thành Cyrênê, nơi Ngài bị lột áo, nơi Ngài bị đóng đinh trên thập giá, và nơi Ngài được an táng.

William Wey – một người hành hương người Anh đã viếng thăm Đất Thánh vào năm 1462 và được coi là người đầu tiên sử dụng thuật ngữ “các chặng đàng” (stations). Ông mô tả cách mà những người hành hương theo dấu chân của Đức Kitô. Trước thời gian này, người ta thường đi ngược lại so với cách chúng ta thực hiện ngày nay – từ Núi Calvariô đến dinh Philatô. Tuy nhiên, đến thời kỳ này, người hành hương đã bắt đầu đi từ dinh Philatô đến Calvariô.

Khi những người Thổ Nhĩ Kỳ theo Hồi Giáo cấm cản việc hành hương đến Đất Thánh, các chặng Đàng Thánh Giá đã được dựng lên tại các trung tâm tôn giáo nổi tiếng như Đan viện Đaminh ở Cordova và Tu viện Clara nghèo khó ở Messina vào đầu thế kỷ XV; Nuremberg (1468); Louvain (1505); Bamberg, Fribourg và Rhodes (1507); và Antwerp năm 1520. Nhiều chặng đàng do các họa sĩ danh tiếng thực hiện và ngày nay được coi là những kiệt tác. Vào năm 1587, Zuallardo ghi lại rằng người Hồi giáo đã cấm không cho ai được “dừng lại, tỏ lòng tôn kính [các chặng đàng] với đầu trần, cũng không được có bất kỳ biểu hiện gì”, về cơ bản là loại bỏ lòng sùng kính này tại Đất Thánh, nhưng nó vẫn phát triển mạnh mẽ ở Châu Âu.

Qua thời gian, các chặng Đàng Thánh Giá đã có những biến đổi khác nhau. William Wey đã liệt kê 14 chặng nhưng chỉ có 5 chặng phù hợp với những gì chúng ta biết ngày nay. Một số chặng khác bao gồm nhà của ông Dives (người giàu có trong câu chuyện ông Lazarô), cổng thành mà Đức Kitô đi qua, dinh thự Hêrôđê và nhà ông Simon người Pharisiêu. Năm 1584, cuốn sách của Adrichomius có tựa đề Jerusalem sicut Christi Tempore floruit đã ghi nhận 12 chặng, phần lớn phù hợp với các chặng mà chúng ta quen thuộc ngày nay. Cuốn sách này được dịch ra nhiều thứ tiếng và phổ biến rộng rãi. Vào thế kỷ XVI, các sách đạo đức tại các quốc gia vùng thấp (Bỉ, Hà Lan, Luxembourg) đã đưa ra 14 chặng với những lời cầu nguyện cho mỗi chặng.

Đến cuối thế kỷ XVII, việc dựng các chặng Đàng Thánh Giá trong các nhà thờ đã trở nên phổ biến. Năm 1686, Đức Thánh Cha Innocentê XI, nhận thấy rằng rất ít người có thể hành hương đến Đất Thánh do sự cản trở của người Hồi giáo đã ban phép cho Dòng Phanxicô dựng các chặng Đàng Thánh Giá trong các nhà thờ của họ, đồng thời ban ân xá cho các tu sĩ và những người cùng tham gia thực hành đạo đức này như một cuộc hành hương thật sự. Vào năm 1726, Đức Bênêđictô XIII đã mở rộng ân xá này cho tất cả tín hữu.

5 năm sau, Đức Clêmentê XII đã cho phép dựng các chặng Đàng Thánh Giá trong các nhà thờ và xác định con số 14 chặng. Năm 1742, Đức Bênêđictô XIV khuyên các linh mục nên đặt các chặng Đàng Thánh Giá trong nhà thờ của mình, mỗi chặng bao gồm một cây thánh giá và một hình ảnh liên quan. Lòng sùng kính này cũng được thúc đẩy bởi các nhà giảng thuyết như Thánh Leonard Casanova (1676-1751) từ Porto Maurizio, Ý, người được cho là đã dựng 600 bộ chặng Đàng Thánh Giá trên khắp nước Ý.

Ngày nay, có 14 chặng Đàng Thánh Giá truyền thống bao gồm: Chúa Giêsu bị kết án tử hình; Chúa Giêsu vác thánh giá; Ngài ngã lần thứ nhất; Chúa Giêsu gặp Đức Mẹ; ông Simon thành Cyrênê vác đỡ thánh giá; bà Vêrônica lau mặt Chúa; Chúa Giêsu ngã lần thứ hai; Chúa Giêsu an ủi phụ nữ thành Giêrusalem; Ngài ngã lần thứ ba; Chúa Giêsu bị lột áo; Chúa Giêsu bị đóng đinh; Chúa Giêsu chết trên thánh giá; xác Chúa Giêsu được hạ xuống; và Chúa Giêsu được an táng trong mộ.

Vì sự liên hệ mật thiết giữa cuộc khổ nạn và cái chết của Chúa với sự phục sinh của Ngài, một số sách đạo đức hiện nay đã thêm chặng thứ 15, tưởng nhớ cuộc Phục Sinh. Một ân xá toàn phần được ban cho những ai đi Đàng Thánh Giá, từ chặng này đến chặng khác, ở những nơi được dựng lên hợp pháp, trong khi suy niệm về cuộc khổ nạn và cái chết của Chúa chúng ta (Enchiridion of Indulgences No. 63).

Những người không thể đến nhà thờ cũng có thể hưởng ân xá này bằng cách đọc và suy gẫm về cuộc khổ nạn và cái chết của Chúa chúng ta trong nửa giờ. Tầm quan trọng của các chặng Đàng Thánh Giá trong đời sống tâm linh của người Công giáo đã được Đức Thánh Cha Phaolô VI công nhận vào năm 1975 khi ngài chuẩn y một bản chặng đàng dựa trên Tin Mừng, và Đức Gioan Phaolô II, người đã soạn một bản suy niệm chặng đàng thánh giá của riêng mình.

3. Lời cầu nguyện trên các chặng Đàng Thánh Giá:

Chặng 1:

Lạy Chúa Giêsu, chúng con được Lời Ngài hướng dẫn để có thể hiệp hành trong yêu thương. Trong tiến trình này, đôi khi ngôn ngữ của cử chỉ và hành động lại trở nên quan trọng hơn lời nói. Ước gì Lời Chúa thấm vào cuộc sống của mỗi người chúng con. Với Lời Chúa, chúng con hiểu rằng: “Con đường hiệp hành này chính là con đường Thiên Chúa mong đợi nơi Giáo hội của thiên niên kỷ thứ ba”. Xin Ngôi Lời của Chúa nhìn đến chúng con ở đây và lúc này. Amen.

Chặng 2:

Lạy Thiên Chúa toàn năng, muôn đời chúng con sẽ không hiểu hết về thập giá. Tiếc là đau khổ cứ theo chúng con hệt như cái chết mà chính Chúa Giêsu lúc này cũng đang đối diện. Xin Lời của Ngài vực dậy tinh thần để chúng con dám sống với khổ. Xin cho chúng con biết rằng mình phải vác thập giá chứ không được kéo lê, và phải đón nhận thập giá như kho tàng quý giá, chứ không phải như một gánh nặng. Chỉ nhờ thập giá mà chúng con mới có thể nên giống như Chúa Kitô. Amen.

Chặng 3:

Lạy Ngôi Lời hằng sống, đã bao lần chúng con cho rằng Lời Ngài quá xa vời. Suy nghĩ ấy khiến chúng con tự cách xa Thiên Chúa, giữ khoảng cách với Lời cứu độ. Lúc này đây, Ngài đã đi vào những khốn khổ của phận người. Ngài ở cùng chúng con, để Lời Chúa cũng vực dậy, nâng chúng con đứng lên đi tiếp. Xin giúp chúng con đừng bao giờ bỏ cuộc trước những thách đố và khổ đau. Amen.

Chặng 4:

Lạy Mẹ Maria, trong tiến trình hiệp hành này, lắng nghe là bước đầu tiên, đòi hỏi khối óc và con tim chúng con rộng mở, bỏ đi những thành kiến. Trước hết, xin Mẹ giúp chúng con biết lắng nghe và hằng ghi nhớ Lời Chúa; và sau là giúp chúng ta biết lắng nghe nhau.

Xin thôi thúc những vị chủ chăn cũng biết lắng nghe giáo dân, đặc biệt là những người nghèo khổ, yếu thế cô thân. Khi đó, Mẹ con chúng ta cũng được gặp Thiên Chúa, và gặp gỡ nhau trong tình yêu thương chia sẻ. Amen.

Chặng 5:

Lạy Cha nhân lành, quảng đại giúp đỡ tha nhân thường là thách đố với mỗi người chúng con. Trên chặng thập giá này, ông Si-mon đã giúp chúng con can đảm hơn, dấn thân hơn để vươn đến những ai đang cần chúng con giúp. Ước sao chúng con nghe được những lời cầu xin của biết bao người. Khi đó: “Lời cầu xin của họ được lắng nghe, những khó khăn của họ nhận được sự trợ giúp, tấm lòng quảng đại sẵn sàng của họ được đề cao, phẩm giá của họ được Thiên Chúa nhìn nhận và được cộng đồng phục hồi.” Amen.

Chặng 6:

Lạy Chúa Giêsu nhân lành, chúng con phải làm gì để được sự sống đời đời? Câu hỏi quan trọng này giúp chúng con vừa chú tâm dành thời gian để sẵn lòng gặp gỡ người khác, vừa để mình bị chất vấn bởi những ưu tư của họ. Trong Tin mừng, Chúa không xa cách, không tỏ ra bực bội hay khó chịu khi bị làm phiền. Ngược lại, Ngài luôn muốn gặp gỡ con người, gặp gỡ các khuôn mặt, đón nhận những ánh mắt, chia sẻ chuyện đời của mỗi người chúng con. Trong Tin Mừng, chúng con thấy Ngài không vội vã bước đi. Ngài không nhìn đồng hồ để mau chóng kết thúc cuộc trò chuyện. Ngài luôn phục vụ người đối diện, lắng nghe những gì họ nói. Chúng con muốn bắt chước Ngài khi gặp ngỡ nhau. Amen.

Chặng 7:

Lạy Chúa Giêsu, trên lộ trình hiệp hành, ngay cả khi Thiên Chúa ban cho chúng con ân sủng của một số trải nghiệm hiệp thông mạnh mẽ, ước mong chúng con đừng ảo tưởng là mình đã đến đích. Mỗi khi gặp khó khăn, xin Chúa lặp lại với chúng con lời này: “Chỗi dậy đi, đừng sợ”. Khi đó, chúng con sẽ là “những nghệ nhân của tính hiệp hành” trong cuộc sống thường ngày tại các cộng đoàn của chúng con. Amen.

Chặng 8:

Lạy Chúa, “dầu qua lũng âm u con sợ gì nguy khốn, vì có Chúa ở cùng. Côn trượng Ngài bảo vệ, con vững dạ an tâm.” Xin thôi thúc chúng con đến với Lời Chúa. Có thể lúc đầu hơi khó, nhưng với ơn Chúa giúp, chúng con hy vọng mình dám mở cuốn Kinh Thánh ra để tập đọc, tập lắng nghe và tập cầu nguyện với Thiên Chúa. Xin tiếp tục an ủi và dạy bảo chúng con sống theo bức thư tình Kinh Thánh mà chính Thiên Chúa viết cho chúng con. Amen.

Chặng 9:

Lạy Thiên Chúa giàu lòng thương xót,

xin nhớ đến các linh mục,

bởi các ngài cũng chỉ là tạo vật yếu đuối thấp hèn.

Xin Chúa hằng khơi dậy nơi tâm hồn các ngài,

hồng ân đã lãnh nhận trong ngày chịu chức thánh.

Xin gìn giữ các ngài thật gần Chúa,

để kẻ thù không lấn át được,

và cũng để các ngài biết bảo vệ toàn vẹn,

sự trong sáng của ơn gọi cao cả trong chức linh mục.

Chúng con khẩn cầu cho các linh mục,

là những vị trung tín và nhiệt tâm,

cũng như những vị bất tín và nguội lạnh;

những vị đang làm việc nơi đây,

vì Danh Chúa và lợi ích các linh hồn.

Xin cho các ngài được tràn đầy sức mạnh Chúa Thánh Thần,

và xin chúc phúc dồi dào cho các ngài

bây giờ và mãi mãi. Amen.

Chặng 10:

Lạy Ngôi Lời của Thiên Chúa, xin giúp chúng con dám suy gẫm Lời Chúa và để cho Chúa Thánh Thần làm Thầy dạy của chúng con. Khi đó, chúng con nhận ra: “tư tưởng của Chúa không phải tư tưởng của loài người”. Hơn nữa chúng con sẽ chiêm ngắm Thiên Chúa thật, và nhìn mọi biến cố bằng con mắt của Chúa. Lúc ấy chúng con sẽ được hưởng nếm một niềm vui dồi dào phát xuất từ tình yêu Thiên Chúa. Amen.

Chặng 11:

Lạy Chúa Giêsu, khi bàn tay Ngài bị đóng đinh vào thập giá, Ngài đã đóng đinh cả tội lỗi chúng ta vào thập giá nữa. Giây phút này, chúng con cùng nhìn lên thánh giá. Ngài đang nói những lời sau cùng:

“Cha ơi, xin tha cho họ, vì họ không biết việc họ làm.” (Lc 23,34).

“Tôi bảo thật anh, hôm nay anh sẽ được ở với tôi trên Thiên đàng.” (Lc 23,43).

“Thưa bà, đây là con bà – hỡi con, này là mẹ con” (Ga 19,26).

Xin cho chúng con cũng biết lắng nghe những lời này với tâm tình đồng cảm với Chúa thật nhiều. Amen

Chặng 12:

Lạy linh hồn Chúa Kitô, xin thánh hóa con.

Lạy xác thánh Chúa Kitô, xin cứu độ con.

Lạy Máu Thánh Chúa Kitô, xin làm cho con say mến.

Lạy nước bởi nương long Chúa Kitô, xin tẩy rửa con.

Lạy sự thương khó Chúa Kitô, xin thêm sức cho con.

Lạy Chúa Giêsu nhân ái, xin nhận lời con.

Xin giấu ẩn con trong các vết thương Chúa.

Xin cho con đừng bao giờ lìa xa Chúa.

Xin gìn giữ con khỏi kẻ thù tinh quái.

Đến giờ lâm tử, xin Chúa gọi con, và cho con đến cùng Chúa,

để con được cùng các thánh ca tụng Chúa muôn đời. Amen.

Chặng 13:

Lạy Chúa Giêsu,

Giờ này con thử tìm về,

đồi Can-vê vắng nặng nề tâm tư.

Không gian ánh nắng giã từ,

Để lại khoảng trống tâm tư u buồn.

Cảnh xưa con chợt bồn chồn,

Tâm tưởng nhớ Chúa mà hồn xuyến xao.

Thương cho thân phận thuở nào,

Vì đâu con Chúa ngất cao khổ hình?

Thân đòn mắt lệ tay đinh,

Chịu thay nhân loại tội tình đau thương.

Khổ hình không chút vấn vương,

Cho con được sống miên trường cùng Cha.

Trên đồi hoang vắng con ca,

Con đường Chúa đã đi qua một lần.

Giờ đây không chút ngại ngần

Cho con vững bước theo chân Cha lành. Amen

Chặng 14:

Lạy Đức Giêsu là Con Một Thiên Chúa, chúng con sầu buồn với cái chết của Ngài lúc này. Là Kitô hữu, là môn đệ của Ngài, chúng con tin Chúa Giêsu sẽ sống lại. Bởi chúng con biết rằng: Biến cố Chúa Giêsu chết và sống lại của Ngài đã trở thành tâm điểm của Kitô giáo. Đó là điểm tựa cho đức tin của chúng con, là đòn bảy mạnh mẽ cho tin tưởng vững chắc, là luồng gió mạnh quét sạch mọi sợ hãi, và lưỡng lự, mọi hồ nghi và tính toán của loài người. Được như thế, chúng con tiếp tục bước đi trong Hội thánh hiệp hành: Hiệp thông, Tham gia và Sứ vụ. Amen.