Bài Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn là một tấm gương tinh thần yêu nước sâu sắc của dân tộc Việt Nam nói chung và của Trần Quốc Tuấn nói riêng trong cuộc chiến chống lại sự xâm lược từ bên ngoài. Dưới đây là Dàn ý phân tích tác phẩm Hịch tướng sĩ. Mời bạn đọc đón xem.
Mục lục bài viết
1. Dàn ý phân tích tác phẩm Hịch Tướng Sĩ chọn lọc hay nhất:
a. Mở đầu:
– Trong dòng chảy của chủ nghĩa yêu nước xuyên suốt quá trình phát triển của văn học trung đại Việt Nam, tác phẩm “Hịch Tướng Sĩ” của Hưng đạo đại vương Trần Quốc Tuấn là một trong số các tác phẩm của văn học nước nhà tiêu biểu, nêu cao tinh thần quyết chiến quyết thắng – được coi là biểu hiện tập trung nhất cho tinh thần yêu nước nhất của Việt Nam lúc bấy giờ.
– Hịch Tướng Sĩ ra đời vào khoảng thời gian trước cuộc khởi nghĩa Mông Cổ lần thứ hai (1285), đã khơi dậy tinh thần đấu tranh chống giặc ngoại xâm và trở thành tác phẩm tiêu biểu và đỉnh cao của văn học yêu nước thời Trần.
b. Nội dung:
* Mở đầu tác phẩm, Trần Quốc Tuấn nêu bật những tên tuổi vinh danh được ghi chép trong sử sách và những tấm gương lịch sử để phát huy tinh thần hy sinh bảo vệ giang sơn bờ cõi của các tướng sĩ, khích lệ các tướng sĩ lập công lập danh.
– Đó chính là những bậc trung thần nghĩa sĩ, trong đó có những vị tướng như Kỷ Tín, Do Vu, Dự Nhượng, hay những người bình thường như Thân Khoái, Kính Đức, Cảo Khanh, thậm chí cả những tấm gương xa xưa từ thời Xuân Thu chiến quốc, của thời đại nhà Hán, nhà Đường, nhà Tống, nhà Nguyên.
– Trần Quốc Tuấn nêu lên những tấm gương sáng nhằm cổ vũ và khích lệ tinh thần dũng cảm và lý tưởng chân chính của những người tướng sĩ “cùng trời đất muôn đời bất hủ”.
* Ở phần tiếp theo của tác phẩm, tác giả khắc họa một cách chân thực tội ác, sự kiêu ngạo của kẻ thù nhằm khơi dậy lòng căm thù, niềm tự hào dân tộc.
– Tác giả đã sử dụng những ẩn dụ và ngôn từ vô cùng độc đáo “lưỡi cú diều”, “thân dê chó” để thể hiện lòng căm thù, khinh miệt kẻ thù xâm lược và nâng cao tinh thần cùng lòng yêu nước kiên cường, bất khuất.
– Mối hận thù ấy đã được củng cố mạnh mẽ bằng lời giãi bày trực tiếp và chân thành, thẳng thắn sau đây: “Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối; ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa; chỉ căm tức chưa xả thịt lột da, nuốt gan uống máu quân thù. Dẫu cho trăm thân này phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác này gói trong da ngựa, ta cũng vui lòng”.
– Trần Quốc Tuấn trực tiếp thể hiện thái độ không khoan nhượng với kẻ thù nhằm động viên, khích lệ tinh thần những người binh lính dưới quyền, điều này tạo nên âm hưởng kiên cường, bi tráng cho bài hịch.
– Đồng thời, bài hịch phản ánh quan điểm của tác giả về lòng yêu nước và mục đích cao cả mà tác giả đang cố gắng hướng tới, đó là yêu nước thì phải chiến đấu, tiêu diệt kẻ thù và bảo vệ lãnh thổ, bờ cõi của đất nước.
* Nhằm biến chủ nghĩa yêu nước thành lý tưởng và hành động đúng đắn, tác giả đã lên án, phê phán những thái độ, hành động sai trái của các tướng lĩnh, binh sĩ, đồng thời cho biết về những hành động đúng đắn mà họ cần phải làm. Như vậy, tác giả vạch ra ranh giới rõ ràng giữa hai con đường thiện và ác nhằm thuyết phục các tướng sĩ.
– Theo quan điểm của tác giả, những hành vi tưởng chừng nhỏ nhặt như thú vui chọi gà, cờ bạc, săn bắn… đều là những hành vi lệch lạc, biểu hiện của chủ nghĩa khoái lạc, nhất là trong bối cảnh đất nước đang sắp bị xâm lược bởi quân thù.
– Điểm đặc biệt của bài hịch là tác giả giả định mối quan hệ giữa quốc gia, dân tộc và gia đình, giữa cái chung và cái riêng: khi mà thái ấp và bổng lộc không còn nữa. Gia đình, vợ con bị khốn cùng, bị tàn phá, trong khi xã hội và tổ tông bị giày xéo. Điều này thể hiện rõ quan điểm nước mất nhà tan.
– Điều đúng đắn mà mọi người cần làm là ấp ủ tư tưởng và chăm lo “tập dượt cung tên, khiến cho người người giỏi như Bàng Mông, nhà nhà đều là Hậu Nghệ” nhằm bảo vệ giang sơn bờ cõi.
c. Kết luận:
– Trần Quốc Tuấn đã viết nên bài hịch rất cảm động với tinh thần yêu nước và tấm lòng của một vị tướng đầy trách nhiệm nhưng đồng thời cũng rất quyết liệt và mạnh mẽ về tinh thần giải phóng cũng như đấu tranh chống kẻ thù xâm lược.
– Tinh thần chiến thắng trở thành xương sống kết nối các phần của bài hịch, tạo nên sự liên kết và thống nhất.
2. Dàn ý phân tích tác phẩm Hịch Tướng Sĩ chọn lọc điểm cao:
a. Mở đầu:
– Giới thiệu tác giả và tác phẩm.
– Trần Quốc Tuấn là nhân vật lịch sử nổi tiếng đã giành được nhiều chiến công vẻ vang thời nhà Trần.
– Tác phẩm “Hịch Tướng Sĩ” của Trần Quốc Tuấn là tác phẩm thể hiện lòng yêu nước nồng nàn của người tướng sĩ.
b. Nội dung:
* Lòng yêu nước của Trần Quốc Tuấn được thể hiện qua lòng căm thù quân giặc.
– Trần Quốc Tuấn cho biết và vạch trần bản chất hung hãn của giặc phương Bắc qua sự xuất hiện của sứ giả “đi lại nghênh ngang ngoài đường, uốn lưỡi cú diều mà sỉ mắng triều đình, đem thân dê chó mà bắt nạt tể phụ”. Kẻ thù đã xúc phạm đến quốc thể và niềm tự tôn của dân tộc.
– Hai hình ẩn dụ độc đáo “lưỡi cú diều” và “thân dê chó” cùng từ “nghênh ngang” thể hiện thái độ ngạo mạn, kiêu căng của kẻ thù, đồng thời bộc lộ sự căm ghét, khinh thường kẻ thù và đối với sứ giả giặc một cách kín đáo của Trần Quốc Tuấn, người đã thức tỉnh ý thức tự tôn dân tộc của các tướng lĩnh, binh sĩ.
– Kẻ thù tìm mọi cơ hội để “đòi”, “thu”, “chiếm đoạt” tài sản quý giá của dân tộc ta bằng cách bóc lột triệt để nhân dân ta.
– Tác giả gọi sứ giả của địch là “hổ đói” để thể hiện lòng tham tàn của bọn ngụy sứ. Qua đó cho thấy quan điểm sáng suốt và thận trọng của vị tướng này.
* Lòng yêu nước của Trần Quốc Tuấn được thể hiện ở sự quan tâm đến vận mệnh của đất nước và nỗi đau xót của ông đối với nỗi đau của nhân dân.
– “Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối; ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa”. Vị tướng quân ngày đêm căng thẳng, làm sao có thể không lo lắng khi số phận của nhân dân đang ngàn cân treo sợi tóc. Nghe thấy tiếng ồn ào và hung hãn của quân Mông thiện chiến, nên không tránh khỏi lo lắng.
– Là vị chủ soái nên trách nhiệm của Trần Quốc Tuấn càng lớn hơn. Chính vì vậy mà nỗi lo lắng luôn ở trong lòng ông, ngày đêm luôn cảm thấy nặng nề. Đây chính là những tâm sự sâu kín nhất mà ông bày tỏ với các tướng lĩnh, binh sĩ của mình, mong rằng họ sẽ thấu hiểu ông, chia sẻ những trăn trở, xây dựng ý thức trách nhiệm diệt quân thù.
– Đây là một thái độ phẫn nộ nhất quyết không tha thứ cho giặc cướp nước, “chỉ căm tức chưa xả thịt lột da, nuốt gan uống máu quân thù”. Động từ mạnh kết hợp với phép tăng cấp, thậm xưng, thể hiện sự căm thù đến tận xương tủy đối với kẻ thù.
– Kết thúc đoạn văn này là lời nguyền của Trần Quốc Tuấn “dẫu cho trăm thân này phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác này gói trong da ngựa ta cũng vui lòng”, đánh thức ý chí, quyết tâm chiến đấu và sẵn sàng rửa sạch hận thù dân tộc, rửa sạch nỗi nhục của dân tộc, bảo vệ chủ quyền quốc gia, hy sinh để khôi phục danh dự cho triều đình.
* Lòng yêu nước của Trần Quốc Tuấn được thể hiện qua thái độ ân cần với các tướng lĩnh, binh sĩ dưới quyền.
– “Các ngươi ở cùng ta coi giữ binh quyền đã lâu, không có… lương ít thì ta cấp bổng…” ông chăm sóc và quan tâm họ bằng nhiều cách và kịp thời, cùng chia sẻ khó khăn và chia sẻ ngọt bùi với họ.
– Từ đó, tác giả phê phán thái độ thờ ơ, vô trách nhiệm, theo chủ nghĩa khoái lạc của các tướng lĩnh, binh sĩ. Những lời phê phán thật nghiêm khắc như ông đang muốn cho họ hiểu rằng họ cần phải chiến đấu cho cuộc sống của chính mình.
c. Kết luận:
– Bài hịch thấm đẫm tinh thần yêu nước và khí phách anh hùng, đồng thời còn có tính nghệ thuật độc đáo, xứng đáng là một tác phẩm anh hùng cổ xưa trong lịch sử văn học Việt Nam.
– Hiện nay, đất nước đang bước vào giai đoạn xây dựng và bảo vệ non sông gấm vóc mà tổ tiên ta đã tạo dựng nên. Đọc lại những tác phẩm bất hủ của người xưa nhắc nhở chúng ta rằng thế hệ tương lai cần phải kế thừa và phát huy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, quyết tâm tiêu diệt kẻ thù của cha ông.
3. Dàn ý phân tích tác phẩm Hịch Tướng Sĩ chọn lọc ngắn gọn:
a. Mở đầu:
– Giới thiệu cuộc đời vẻ vang của Trần Quốc Tuấn.
– Giới thiệu tác phẩm “Hịch Tướng Sĩ”.
b. Nội dung:
*Về tác giả Trần Quốc Tuấn:
– Trần Quốc Tuấn (1231? – 1300), hiệu Hưng Đạo Vương.
– Ông là một vị tướng vĩ đại của nhà Trần.
– Năm 1285 và 1287, quân Mông xâm chiếm đất nước ta. Lần nào ông cũng được Trần Nhân Tông bổ nhiệm làm chỉ huy quân sự và cả hai lần đều giành được những thắng lợi vẻ vang.
– Dưới thời vua Trần Anh Tông, ông làm trí sĩ ở Vân Kiếp (xã Hưng Đạo ngày nay, huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương), rồi mất.
– Người dân tôn thờ ông là Thánh Trần và xây dựng đền chùa ở nhiều nơi trên cả nước.
– Các tác phẩm của ông bao gồm: Hịch Tướng Sĩ, Binh thư yếu lược, Sách bí truyền của tông phái vạn kiếp (đã bị thất lạc).
*Về tác phẩm “Hịch Tướng Sĩ”:
– Được viết vào khoảng thời gian trước Cuộc kháng chiến lần thứ hai chống lại quân Mông.
– Mục đích: Khuyến khích tướng lĩnh học tập cuốn “Binh thư yếu lược”.
– Nội dung: Phản ánh lòng yêu nước của nhân dân ta trong cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm, đặc biệt được thể hiện qua lòng căm thù kẻ thù và ý chí chiến đấu chống giặc ngoại xâm.
– Nghệ thuật: Bài viết chính trị xuất sắc kết hợp các lập luận mạnh mẽ, lời văn thống thiết, hình ảnh phong phú và tính biểu cảm.
c. Kết luận: Khẳng định giá trị, đóng góp của Trần Quốc Tuấn và tác phẩm “Hịch Tướng Sĩ”.
