Chiều tối của Hồ Chí Minh là một trong những bài thơ tiêu biểu trong cuốn "Nhật ký trong tù", bài thơ là bức tranh thiên nhiên núi rừng về buổi chiều tà qua lăng kính của người nghệ sĩ. Nét đặc sắc trong bài thơ là tâm hồn lạc quan, thơ mộng của người thi sĩ trước hoàn cảnh thực tại của chính mình. Bài viết dưới đây sẽ tổng hợp giúp các bạn một số dàn bài phân tích tiêu biểu cho bài thơ này. Mời các bạn tham khảo.
Mục lục bài viết
1. Dàn ý hướng dẫn cảm nhận bài thơ Chiều tối – Hồ Chí Minh:
1.1. Mở bài:
Giới thiệu tác giả Hồ Chí Minh và bài thơ Chiều tối (Mộ) trích từ Nhật ký trong tù.
1.2. Thân bài:
Hai câu thơ đầu: Cảm nhận về bức tranh thiên nhiên:
– Con người luôn hướng về thiên nhiên
– Cảnh chiều tối tà âm u, hiu quạnh, vắng vẻ ở núi rừng
– Hình ảnh mây núi gợi tả không gian mênh mông, rộng lớn
=> Gợi mở ra bức tranh thiên nhiên mang vẻ đẹp cổ điển, thơ mộng
Hai câu thơ cuối: Bức tranh đời sống
– Những hình ảnh đời sống dân dã, đời thường của người lao động.
– Hình ảnh con người lấn át vẻ đẹp của thiên nhiên mênh mông, rộng lớn nhưng vắng vẻ
– Ước mơ thầm kín về mái ấm gia đình của người nghèo và sự bừng lên sức sống mãnh liệt của con người
1.3. Kết bài:
– Khái quát cảm nhận của em về bài thơ “Chiều tối” và tâm hồn người thi sĩ.
2. Dàn ý hướng dẫn phân tích vẻ đẹp cổ điển và vẻ đẹp hiện đại trong bài “Chiều tối” (Mộ) của Hồ Chí Minh:
2.1. Mở bài:
– Bài “Chiều tối” (Mộ) được trích trong tập thơ “Nhật ký trong tù” là một bài thơ không chỉ mang đến thành công về mặt nội dung mà còn cho thấy tài năng của tác giả về nghệ thuật trong việc sử dụng kết hợp yếu tố cổ điển và hiện đại khi vẽ bức tranh thiên nhiên.
2.2. Thân bài:
– Yếu tố cổ điển:
+ Thể hiện qua những hình ảnh quen thuộc trong thi ca như: Cánh chim, chòm mây, con người.
+ Thể hiện nghệ thuật pháp tả cảnh ngụ tình để bộc lộ tâm trạng qua bức tranh thiên nhiên.
+ Thể hiện thông qua nghệ thuật bút pháp điểm xuyết – nhãn tự “hồng”.
– Yếu tố hiện đại:
+ Thể hiện qua tâm trạng nhân vật trữ tình: buồn mà không bị lụy, thể hiện ý chí và tinh thần lạc quan của thi sĩ.
+ Hình ảnh hài hoà giữa thiên nhiên và người lao động, nhưng hình ảnh con người nổi bật là trung tâm tác phẩm.
+ Tứ thơ vận động theo sự phát triển của thời gian và không gian.
2.3. Kết bài:
– Khái quát về giá trị nội dung bài thơ, và sự kết hợp của yếu tố cổ điển và hiện tại.
3. Dàn ý hướng dẫn phân tích hình tượng người chiến sĩ trong bài thơ Từ ấy và Chiều tối:
3.1. Mở bài:
– Giới thiệu về hai tác giả, tác phẩm:
Hồ Chí Minh là lãnh tụ cách mạng vĩ đại, đồng thời cũng là nhà văn, nhà thơ lớn của dân tộc, Người đã để lại trong kho tàng văn học Việt Nam những tác phẩm có giá trị lớn. Thơ ca là mảng sáng tác rất có giá trị, trong đó có thể kể đến tập thơ “Nhật kí trong tù” được sáng tác trong những ngày Hồ Chí Minh bị giam giữ ở các nhà lao thuộc tỉnh Quảng Tây. Chiều tối (Mộ -1942) là bài thơ tiêu biểu trong tập thơ này.
+ Tố Hữu là nhà cách mạng, là nhà thơ trữ tình – chính trị tiêu biểu nhất của nền thơ ca cách mạng Việt Nam. Sự nghiệp cách mạng của Tố Hữu gắn bó chặt chẽ với sự nghiệp thơ ca của ông, và bài thơ Từ ấy (1938) ghi lại thời khắc đặc biệt trong cuộc đời cách mạng và nghệ thuật của Tố Hữu khi nhà thơ được giác ngộ lí tưởng cách mạng, tìm thấy con đường đi cho cuộc đời mình và thơ ca.
– Hai bài thơ đều hướng tới khắc họa vẻ đẹp trong tâm hồn và lí tưởng sống cao đẹp của những người chiến sĩ cách mạng.
3.2. Thân bài:
a. Vẻ đẹp hình tượng người chiến sĩ cách mạng trong bài thơ Chiều tối (Hồ Chí Minh)
– Bài thơ này được sáng tác vào một hoàn cảnh đặc biệt, khi Hồ Chí Minh đang đi đến Trung Quốc để tìm kiếm sự hỗ trợ của phe Đồng Minh. Tuy nhiên, khi đến Quảng Tây, ông bị chính quyền của Tưởng Giới Thạch bắt giữ. Mặc dù không có bằng chứng khép tội, nhưng chúng không thể xét xử ông. Thay vào đó, họ đã đưa ông đi khắp các nhà lao trong tỉnh Quảng Tây để tiêu diệt ý chí cách mạng của ông trong hơn một năm. Bài thơ này cũng giống như nhiều sáng tác khác của ông, được viết trên con đường từ Tĩnh Tây đến Thiên Bảo, khoảng bốn tháng sau khi ông bị bắt giữ. Tác phẩm này là bức chân dung tự họa của Hồ Chí Minh trong những thời điểm khó khăn nhất trên con đường cách mạng.
– Người chiến sĩ cách mạng này có tâm hồn rộng lớn, luôn mở lòng đón nhận vẻ đẹp của thiên nhiên núi rừng. Bức tranh thiên nhiên chiều được tạo nên từ chiều cao và chiều rộng của không gian, với nét phác họa đơn giản, nhưng đậm chất cổ điển. Những hình ảnh cánh chim và chùm mây được sử dụng tinh tế, mang đến cho bức tranh một chút buồn vắng, nhưng vẫn thanh thoát và ấm áp như thể sự sống đang lan tỏa. Bức tranh này thể hiện sự tinh tế và nhạy cảm của nhân vật chính, người yêu thiên nhiên tha thiết, vượt qua cảnh ngộ tù đày.
Người chiến sĩ này còn có tấm lòng nhân đạo rộng lớn, đầy yêu thương và quan tâm chia sẻ với con người lao động. Tâm hồn của họ luôn hướng về sự sống và ánh sáng. Dù phải chuyển lao trong cảnh trời tối, họ không quên những nỗi nhọc nhằn của bản thân, mà luôn quan tâm đến những người lao động khác. Họ đã bỏ qua những khó khăn để đến với một cô gái lao động nhỏ nơi xóm núi xay ngô và lò than rực lửa. Họ đã cảm thông, chia sẻ và làm ấm lòng người khác, để niềm vui lao động của con người được lan tỏa.
– Bức chân dung người chiến sĩ cách mạng được khắc hoạ bằng bút pháp tinh tế, mang đậm nét gợi tả của nghệ thuật cổ điển, nhưng vẫn phản ánh tinh thần hiện đại của người sáng tạo. Trong bức tranh, chúng ta thấy được tâm hồn phi thường của người chiến sĩ, vừa nhạy cảm, vừa mạnh mẽ, luôn hoà hợp với thiên nhiên nhưng không bao giờ chìm đắm trong đó, luôn đặt con người và sự sống lên hàng đầu. Bức tranh còn thể hiện cả khát khao và sự tận tâm của người chiến sĩ với lao động, khi ông dành thời gian để chia sẻ niềm vui lao động, động viên và cổ vũ các công nhân. Tất cả đều tạo nên một bức tranh đẹp và sâu sắc, tôn vinh những phẩm chất cao đẹp của một người chiến sĩ cách mạng.
b. Hình tượng người chiến sĩ cách mạng trong bài thơ Từ ấy (Tố Hữu)
Bài thơ “Từ ấy” của Tố Hữu được xem là một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của ông. Bài thơ này được viết vào năm 1953, khi ông đã gia nhập Đảng Cộng sản Việt Nam và đang hoạt động trong công tác văn học – nghệ thuật của đất nước.
Bài thơ “Từ ấy” đã phản ánh sự chuyển biến lớn trong cuộc đời và tư tưởng của Tố Hữu, khi ông đã từ bỏ lối sống cá nhân để theo đuổi lí tưởng cách mạng và đóng góp cho sự nghiệp giải phóng dân tộc. Bài thơ đã diễn tả vẻ đẹp của người chiến sĩ cách mạng, với tâm hồn đầy nhiệt huyết, tràn đầy sức sống, luôn sẵn sàng hy sinh tất cả vì sự nghiệp đấu tranh cho tự do, công bằng và sự tiến bộ của nhân loại.
– Bài thơ “Từ ấy” của Tố Hữu thể hiện tình yêu và niềm say mê mãnh liệt với lí tưởng cộng sản. Lí tưởng cách mạng là ánh nắng hạ rực lửa, mặt trời chói sáng soi rọi giúp cho nhà thơ tìm ra con đường đi đến chân lí, công bằng và niềm tin, mang lại cảm xúc mới và sức sống mới cho nghệ thuật thơ ca của người chiến sĩ. Từ đó, hình tượng người chiến sĩ trong bài thơ được hình thành, là con người với tình yêu cao đẹp và sự tận tụy với lý tưởng cách mạng.
– Người chiến sĩ là người có tấm lòng nhân đạo cao đẹp. Sau khi giác ngộ được lí tưởng cộng sản, họ ý thức rõ ràng rằng cuộc sống và nghệ thuật thơ ca của mình không chỉ thuộc về bản thân mình, mà còn thuộc về cộng đồng và cuộc đấu tranh chung của dân tộc. Họ tự nguyện gắn kết cái “tôi” của mình với cuộc đời để tạo nên sức mạnh đoàn kết và chiến đấu. Người chiến sĩ cũng nhận thức rõ ràng rằng họ sẽ là một thành viên quan trọng trong đại gia đình cách mạng của những người lao động khổ cực, bị áp bức, và đang chiến đấu vì một lí tưởng cao đẹp.
– Bút pháp khắc hoạ trong bài thơ “Từ ấy” được thể hiện qua cách miêu tả trực tiếp bằng những cảm nhận của nhân vật trữ tình khi bắt gặp ánh sáng của lí tưởng hoặc những lời ước nguyện, lời thề quyết tâm chiến đấu vì lí tưởng chung. Bài thơ hiện lên chân dung của một người chiến sĩ không cách biệt, không trốn tránh cuộc đời ggsống có trách nhiệm với cuộc đời, với nhân dân đau khổ bị áp bức, với cuộc đấu chung của dân tộc. Bằng bút pháp khắc hoạ tinh tế, Tố Hữu đã tạo nên một bức tranh tươi sáng, đầy hy vọng và cảm hứng cho thế hệ chiến sĩ của mình.
c. Điểm tương đồng và khác biệt ở hình tượng người chiến sĩ trong hai bài thơ
– Điểm giống nhau: cả hai bài thơ đều tập trung khắc họa hình tượng người chiến sĩ cách mạng với tâm hồn cao đẹp, có lí tưởng sống nhân đạo, chất thi sĩ và chiến sĩ hoà quyện trong tâm hồn, lí tưởng của họ.
– Điểm khác biệt:
+ Bài thơ “Chiều tối” là vẻ đẹp của người chiến sĩ cách mạng luôn yêu thiên nhiên, gắn bó với cuộc sống, một hồn thơ luôn hướng về sự sống và ánh sáng ở những thời điểm thử thách gay go nhất trên hành trình cách mạng. Vẻ đẹp tâm hồn con người được thể hiện qua bút pháp gợi tả với những hình ảnh đậm màu sắc cổ điển kết hợp với những nét hiện đại.
+ Bài thơ “Từ ấy” là hình ảnh người chiến sĩ có tình yêu mãnh liệt với ý tưởng, có lẽ sống cao đẹp, sẵn sàng hi sinh, dâng hiến vì cuộc đấu tranh của dân tộc, giống nòi, hồn thơ được thể hiện thông qua những hình thơ sôi nổi, trẻ trung, tươi mới.
3.3. Kết bài:
– Nêu cảm nghĩ về hình tượng người chiến sĩ trong 2 bài thơ Chiều tối và Từ ấy.
