Thanh niên là độ tuổi rất nhạy cảm trong quá trình phát triển và hình thành, nâng cao nhận thức, ý thức của một con người. Ở lứa tuổi thanh niên có sự phát triển cân đối về chiều cao và cân nặng, sự phát triển về thể chất đạt đến đỉnh cao cũng như sự phát triển trong nhận thức, tư duy. Dưới đây là một vài đặc điểm chung của thanh niên cũng như tâm sinh lý của thanh niên hiện nay:
Mục lục bài viết
1. Đặc điểm chung của thanh niên:
Thanh niên là lứa tuổi trẻ và trong giai đoạn có rất nhiều sự thay đổi. Đặc điểm chung hiện nay của thanh niên được thể hiện trong tâm lý cũng như đặc điểm xã hội. Cụ thể là:
1.1. Đặc điểm tâm lý lứa tuổi thanh niên:
Tâm lý thanh niên rất phong phú và đa dạng, được thể hiện dưới nhiều mặt, bao gồm:
– Một đặc điểm đầu tiên tiên quyết thể hiện tâm lý lứa tuổi thanh niên là sự tự ý thức. Trong xã hội hiện đại ngày nay, sự tự ý thức của bất kể cá nhân nào cũng lên cao, đặc biệt là thanh niên giới trẻ. Sự tự ý thức phát triển, thanh niên có những hiểu biết, thái độ, có sự tự đánh giá, nhìn nhận lại bản thân để biết mình đang ở đâu, mình có gì và mình thiếu gì để tự trau dồi kiến thức, mở rộng tầm nhìn.
– Thanh niên hiện đại mang nhiệt huyết rất cao, có sự năng động, sẵn sàng làm hết mình, học hết mình; chấp nhận mạo hiểm, có hoài bão, ước mơ lớn lao; không ngại khó, ngại khổ; thích giao lưu, học hỏi và khéo léo, tinh tế trong việc tạo lập mối quan hệ hỗ trợ cho sự phát triển của bản thân mình.
– Thanh niên hiện đại luôn thích thể hiện và khẳng định tên tuổi, bản thân của mình. Tâm lý của con người ai cũng muốn tên tuổi của mình được công nhận, được tuyên dương những cái tốt, cái đẹp.
– Bên cạnh đó, thanh niên hiện đại còn có sự chín chắn, già dặn trong tư tưởng, suy nghĩ. Có sự nhìn nhận, đánh giá mang tính chất nhìn nhận vấn đề theo chiều sâu, chiều rộng các hiện tượng, sự việc, sự vật xung quanh cuộc sống hàng ngày từ học tập đến sinh hoạt hàng ngày.
– Một đặc điểm nổi bật của thanh niên hiện đại là có sự ổn định trong vấn đề tình cảm. Khái niệm tình cảm bao gồm rất rộng, trong đó có tình cảm cá nhân, tình cảm với công việc, tình cảm với gia đình. Đó là những nền tảng cơ bản tạo động lực cho mỗi người để phát triển, cái này làm động lực cho cái kia.
1.2. Đặc điểm xã hội của lứa tuổi thanh niên hiện nay:
Đặc điểm xã hội của thanh niên được thể hiện trong các mối quan hệ xã hội của thanh niên, trong đó họ là chủ thể chính của các quan hệ xã hội đó, từ mối quan hệ gia đình người thân, bạn bè, nhà trường, đồng nghiệp,…
Với mối quan hệ trong nhà trường: với lứa tuổi thanh niên, việc học vẫn là hoạt động chính, chủ đạo. Ở giai đoạn này việc học không còn đơn giản và dễ hiểu như thời niên thiếu mà việc học là phục vụ cho công việc, cho ước mơ, hoài bão đã được xác định rõ ràng. Thường thanh niên thời điểm này học đã hoạch định sẵn được con đường tương lai rằng mình sẽ làm gì và từ đó họ biết được bản thân mình cần học gì để phục vụ cho con đường đó.
Với mối quan hệ trong gia đình: Gia đình là tế bào của xã hội, là cái nôi phát triển của mỗi cá nhân trong xã hội. Trong quan hệ với gia đình, người thân ông bà cha mẹ, cô dì chú bác, anh chị em,… thanh niên có quyền lợi và trách nhiệm đầy đủ.
Với mối quan hệ ngoài xã hội: Thanh niên có quyền tham gia mọi hoạt động xã hội phù hợp với lứa tuổi. Mối quan hệ ngoài xã hội bao giờ cũng phức tạp và đòi hỏi thanh niên có bản lĩnh vững vàng bởi sẽ phải tiếp xúc với nhiều tầng lớp xã hội khác nhau, quan hệ xã hội mở rộng, đó cũng là một thử thách với người thanh niên được tiếp xúc nhiều người tạo kinh nghiệm dày dặn, có dịp hòa nhập vào cuộc sống. Đây được coi là hành trang tốt cho người thanh niên khi bước vào cuộc sống tự lập sau này.
1.3. Đặc điểm thanh niên chia theo vùng:
Tâm sinh lý tính cách mỗi cá nhân nguồn gốc bao giờ cũng do ảnh hưởng từ hoàn ảnh, môi trường sống. Việc phân chia vùng cũng ảnh hưởng rất nhiều đến tính cách của thanh niên:
Thứ nhất, đối với thanh niên ở tại đô thị:
Môi trường đô thị bao giờ cũng sẽ có sự phát triển, nhộn nhịp từ đời sống sinh hoạt cá nhân đến môi trường học tập nên ắt hẳn sẽ ảnh hưởng nhiều đến tính cách của thanh niên. Thường thanh niên tại đô thị sẽ có học vấn cao, năng nổ, hoạt bát, có sự nhạy bén nhất định và hoạt động giao tiếp sẽ rất dạn dày kinh nghiệm.
Ở tại đô thị, điều kiện ổn định thì thanh niên rất dễ tiếp thu được kiến thức mới, cập nhật được nhanh nhất những thông tin đa dạng cũng như tốt nhất. Từ đó thanh niên sẽ sớm có tư duy kinh tế, tính toán lợi ích, hiệu quả một cách cao nhất.
Tuy nhiên bên cạnh những mặt tích cực, thì môi trường đô thị cũng tạo ra những thách thức, áp lực riêng cho bộ phận thanh niên hiện nay. Xã hội hiện đại, thanh niên đang đứng trước những khó khăn như thất nghiệp, sự cạnh tranh gắt gao trong môi trường làm việc bởi bất kể ở đâu cũng có sự đào thải. Do vậy, đòi hỏi thanh niên không ngừng học hỏi, không ngừng nỗ lực đổi mới bản thân cũng như nâng cao học thức, bằng cấp của chính mình. Cuộc sống tại đô thị xô bồ, áp lực do vậy tạo sự mệt mỏi, nhiều bạn sinh ra trầm cảm, stress nặng nề ảnh hưởng đến tâm lý. Ngoài ra khoảng cách xã hội giàu – nghèo rất lớn; cũng như thiếu không gian xanh – sạch – đẹp để sinh hoạt,…
Thứ hai, đối với thanh niên nông thôn:
– Môi trường nông thôn kém phát triển, nhộn nhịp hơn môi trường đô thị nhưng vẫn có sự tác động tích cực đến tâm lý của thế hệ thanh niên. Cụ thể thanh niên nông thôn có tính tích cực chủ động, cần cù chịu khó vươn lên, không trông chờ phụ thuộc vào người khác mà tự mình giải quyết những vấn đề gặp phải. Thanh niên nông thôn bản chất chân chất, thật thà và luôn có tinh thần không ngại vượt khó, rất hăng hái tham gia các hoạt động đoàn thể, có tinh thần xung kích, tình nguyện tham gia các hoạt động thiện nguyện,…
– Tuy nhiên, thanh niên nông thôn vẫn còn những khó khăn vướng mắc như trình độ học vấn còn hạn chế, tay nghề yếu cũng như chưa nhiều kinh nghiệm. Ở nông thôn môi trường làm việc không có nhiều, các công ty không tập trung nên thiếu việc làm, việc làm không ổn định, thu nhập thấp dẫn tới việc một bộ phận thanh niên buộc phải rời quê lên thành phố làm ăn sinh sống.
Thứ ba, đối với thanh niên miền núi, hải đảo:
Môi trường miền núi thường không được đảm bảo, trình độ học vấn thấp, môi trường sống khó khăn nên ảnh hưởng đến sự phát triển của thanh niên. Do vậy, nhu cầu lớn nhất của thanh niên có thể là nhu cầu được học tập, được giao lưu văn hóa và học hỏi.
Bản chất của thanh niên miền núi là sự thật thà, ngay thẳng, chân chất, mộc mạc; bên cạnh đó cũng sự tiêu cực trong tính cách như khép kín, hướng nội, ngại giao tiếp và dễ tự ti, thụ động.
2. Tâm sinh lý tuổi thanh niên:
Trong mỗi giai đoạn phát triển các nét tâm lý đặc trưng nảy sinh trên cơ sở kết hợp các điều kiện khách quan và chủ quan. Tâm sinh lý tuổi thanh niên thường có một số đặc điểm cơ bản sau:
– Hình thành “cái tôi” cá nhân:
Bước sang tuổi thanh niên, các chức năng tâm lý của con người cũng có nhiều thay đổi, đặc biệt trong lĩnh vực phát triển trí tuệ cũng như khả năng tư duy. Ý thức về cái tôi rất rõ ràng và đầy đủ làm cho thanh niên có khả năng lựa chọn, xác định rõ được ý định mình muốn gì, con đường sau này hướng tới ra sao, có nhu cầu mong muốn khẳng định bản thân.
– Xuất phát suy nghĩ cảm nhận “tính chất người lớn” của bản thân:
Cảm nhận về “tính người lớn” của chính bản thân mình là một trong những nét tâm lý đặc trưng xuất hiện trong giai đoạn chuyển từ lứa tuổi thiếu niên sang tuổi thanh niên. Bước sang tuổi thanh niên các em có cảm nhận rõ rệt rằng mình đã lớn hay mình cũng gần giống người lớn, sắp trở thành người lớn. Từ đó có sự so sánh bản thân mình với người khác và xuất phát tư tưởng học đòi người lớn.
– Mong muốn được khẳng định bản thân:
