Đặc biệt là gì? Phân biệt giữa khác biệt, đặc biệt và độc đáo?

1. Đặc biệt là gì?

Trước hết, ta tìm hiểu nghĩa của từng từ cấu tạo nên từ “đặc biệt”:

+ Đặc:

1/ (Hỗn hợp chất lỏng với những chất khác) có thành phần những chất hỗn hợp nhiều hơn bình thường

Ví dụ: cơm nấu như cháo đặc; sữa đặc; cà phê pha đặc…

2/ (Khoảng không gian) có những cái chứa trong đó nhiều hơn bình thường, đến mức như không thể chứa thêm được nữa

Ví dụ: mây đen đặc bầu trời; chữ kín đặc cả trang giấy; cá nổi đặc cả mặt nước

3/ Không có hoặc hầu như không có khoảng trống ở bên trong

Ví dụ: quả bí đặc ruột; xe lốp đặc

4/ Thuần tuý, chỉ có hoặc hầu như chỉ có một tính chất nào đó

Ví dụ: nói đặc giọng Nam Bộ;

5/ Ở mức như hoàn toàn, một trăm phần trăm

Ví dụ: tai điếc đặc; giọng khản đặc; con giống đặc bố

+ Biệt: không để lại dấu vết hoặc tin tức gì cả

Ví dụ: biệt tin nhau; giấu biệt đi

Theo đó, các từ cấu tạo nên từ “Đặc biệt” khi tách ra đều có nghĩa và mang những nghĩa riêng biệt.

Vậy Đặc biệt là gì? Theo Hồ Ngọc Đức, Dự án Từ điển tiếng Việt miễn phí:

“Đặc biệt: Khác hẳn những trường hợp thông thường về tính chất, chức năng hoặc mức độ.

Ví dụ: Một vinh dự đặc biệt; Ra số báo đặc biệt.”

Có thể hiểu, Đặc biệt là không điển hình, không quen thuộc, không thường, vượt quá mức bình thường, khác biệt so với những trường hợp thông thường về tính chất, chức năng hoặc mức độ.

Trong đó, tính chất là đặc điểm riêng của sự vật, hiện tượng, làm phân biệt nó với những sự vật hiện tượng khác loại; Chức năng là vai trò hoặc đặc trưng của một người nào đó, một cái gì đó; Mức độ là mức trên một thang độ, được xác định đại khái.

Ví dụ:

– Cô ấy có mùi hương thật đặc biệt

– Ngôn ngữ ký hiệu đặc biệt

– Anh ấy là trợ lý đặc biệt của công ty

– Tôi luôn dành tình cảm đặc biệt cho cô ấy…

Đặc biệt trong Tiếng Anh là “Special”

2. Phân biệt giữa khác biệt, đặc biệt và độc đáo:

Từ góc độ người quản lý, nên hiểu những từ này như thế nào để trả lời ngắn gọn cho nhân viên? Trong quyển sách xuất bản năm 2013 với tựa đề Be the Best (Hãy là tốt nhất), Mark Bates, một chuyên gia về văn hóa doanh nghiệp tại Anh, đã nêu ra định nghĩa ngắn gọn của những thuật ngữ đó. Theo ông thì mẫu số chung của ba từ này là đề cập đến sự phá lệ nào đó trong khu vực mà doanh nghiệp đang hoạt động. Nhưng mỗi từ có một nghĩa được hiểu khác nhau. Nói ngắn gọn là:

– Khác biệt: không giống xu hướng chủ đạo;

– Đặc biệt: có giá trị hơn cho khách hàng và nhân viên;

– Độc đáo: là duy nhất; không ai làm giống như chúng ta.

Cả ba từ này đều cho thấy là cách làm không giống với các doanh nghiệp khác đang làm, nhưng với các mức độ khác nhau. Bates nói thêm: “Nếu anh làm giống mọi nơi khác, thì con đường mà anh sẽ chiến thắng và duy trì được việc kinh doanh gần như chỉ còn là giá cả, với lợi nhuận thấp hơn. Và điều đó đồng nghĩa với rủi ro ngày càng trở nên lớn lên, khi mà người mua chỉ còn tập trung vào giá mà không thấy khác biệt gì khác để quyết định. Do vậy bạn phải tìm cách trở nên khác biệt, và hơn vậy nữa, là trở nên đặc biệt trong mắt khách hàng và nhân viên mình; còn tốt nhất là trở nên độc đáo – có được những điều mà khách hàng cực kỳ mong muốn và họ không dễ gì tìm thấy ở nơi khác được. Đó là những gì làm cho khách hàng gắn bó với bạn, như là họ không thể và không muốn đi bất kỳ nơi nào khác nữa”.

Bates chia sẻ thêm: “Tôi thấy là điều này có thể có nhiều cách thực hiện:

– Một cam kết thật mạnh mẽ cho trải nghiệm và phục vụ khách hàng, hãy trở nên tốt nhất khi chăm sóc khách hàng.

– Một dòng chảy làm mới và ý tưởng mới liên tục, được bảo đảm bởi một đội ngũ kỹ thuật mạnh.

– Một mong muốn thiết kế và phân phối các mẫu thương mại đạt nhu cầu của khách hàng, thay vì chỉ chiều theo nhà cung cấp.

– Các thiết kế không trùng ý tưởng ở bất cứ đâu.

– Các mức độ hiệu quả vượt hơn bất cứ nơi đâu.

– Phổ dịch vụ là sẵn sàng ở cùng một vị trí, một địa điểm, nơi có đủ tất cả.

– Trở nên khác biệt trong những cách thức quy mô nhỏ nhưng mạnh mẽ, như gửi loại bánh có tiếng cho khách hàng, hoặc tổ chức ngày dành cho phụ nữ trong những ngành mà khách hàng đa số là nam là những ví dụ”.

Và Bates nghĩ về ba từ trên trong thực tế của mình: “Bạn có thể dễ dàng nối dài danh sách nêu trên theo suy nghĩ của mình, nhưng điều cơ bản là phải trở nên khác biệt nếu bạn nghiêm túc kinh doanh và đang tạo ra một tương lai tươi sáng cho bạn và nhân viên. Trở nên khác biệt có thể triển khai ở nhiều cấp độ trong doanh nghiệp và trong các nhóm nhân viên, làm cho khách hàng chú ý đến sự khác biệt đó. Khác biệt cũng có nghĩa là bỏ qua cạnh tranh, vì không muốn mình làm giống với những gì người khác đang làm. Và ngay cả khi bạn đã khác biệt, đặc biệt và độc đáo, thì vẫn có những người mua xem bạn cũng giống như bất kỳ nhà cung cấp nào khác. Một khi tự tin là mình có điều gì đó thực sự làm khách hàng cực kỳ mong muốn và không tìm thấy ở đâu cả ngoài chỗ của bạn thì khi đó bạn mới có thể trả lời “không” với những khách hàng không nhìn ra sự độc đáo ấy, để dành thì giờ cho những khách hàng thực sự biết giá trị về những gì mà bạn cung cấp cho họ”.

Hóa ra, trở nên khác biệt, đặc biệt và độc đáo không chỉ nằm trong suy nghĩ của cấp lãnh đạo, mà chúng sẽ trở thành một hiện thực từ công việc hằng ngày của nhân viên, khi mà họ cũng hiểu đúng cùng những vấn đề ấy

3. Lợi ích và hạn chế của đặc biệt:

Thứ nhất: Đặc biệt giúp cho con người, sự vật, sự việc đó có thể trở nên nổi bật, độc đáo, dễ nhận dạng hơn so với các trường hợp thông thường khác.

Ví dụ: Một người có tính cách đặc biệt hay khả năng đặc biệt sẽ dễ nổi bật và thu hút người khác. Sự đặc biệt ấy có thể đem lại những cơ hội, thuận lợi cho họ trong cuộc sống, công việc.

Ký tự đặc biệt là các ký tự khác với các ký tự gồm chữ cái và số như thông thường. Ký tự đặc biệt khi nhìn vào sẽ cảm thấy có sự khác biệt hoàn toàn với các ký tự khác. Bên cạnh đó nó cũng độc đáo và mang tính chất sáng tạo hơn nhiều.

Thứ hai: Đặc biệt giúp cho con người, sự vật, sự việc đó có thể mang lại những tác dụng, vai trò quan trọng mà những trường hợp thông thường khác không có được.

Ví dụ: Nước có các tính chất đặc biệt. Do phân tử nước được cấu tạo từ một nguyên tử oxi kết hợp với 2 nguyên tử hiđro bằng các liên kết cộng hóa trị. Do đôi electron trong mối liên kết bị kéo lệch về phía oxi nên phân tử nước có hai đầu tích điện trái dấu nhau làm cho phân tử nước có tính phân cực. Do phân cực nên phân tử nước này hút phân tử nước kia (qua liên kết hiđro) và hút các phân tử phân cực khác tạo cho nước có vai trò vô cùng quan trọng đối với sự sống trên trái đất.

Thứ ba: Đặc biệt sẽ thích hợp, hài hòa và đạt được tác dụng, đem lại hiệu quả tốt hơn trong một số trường hợp.

Ví dụ: Giáo dục đặc biệt là một chuỗi các chương trình thiết kế, dành riêng cho những học sinh bị “phát triển chậm” về tinh thần – thể chất – tình cảm, nó có sự ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển theo hướng tổng thể, bình thường của một đứa trẻ.

Vì sự phát triển thiếu bình thường của trẻ, sẽ gây ra những vấn đề có liên quan đến nhận thức, kỹ năng của trẻ trong mọi hoạt động học tập cũng như sinh hoạt. Vì thế, để giúp bé có được sự phát triển tốt hơn, cải thiện hơn thì cần phải có một môi trường giáo dục, dành riêng cho các bé. Điều này, sẽ không thấy ở trong trường học truyền thống hay nói một cách đơn giản là trường học không đáp ứng được.

Trong giáo dục đặc biệt, có sử dụng đến các phương pháp và chương trình, nội dung giảng dạy có tính thích nghi với các trẻ có những nhu cầu đặc biệt, đáp ứng tốt nhu cầu hoạt động, học tập và vui chơi theo đúng khả năng ở mỗi trẻ.

Vì thế, giáo dục đặc biệt không những giúp cho một đứa trẻ có thể sống, hòa nhập với cộng đồng tốt hơn. Giáo dục đặc biệt còn giúp nâng cao nhận thức từ xã hội dành cho người khuyết tật, từ đó làm cho cuộc sống ngày một tốt đẹp, công bằng và phát triển hơn. Cũng từ các chương trình giáo dục đặc biệt, sẽ giúp người khuyết tật nhất là những em nhỏ có được sự quan tâm, hỗ trợ từ cộng đồng, giúp cho trẻ có thêm nhiều cơ hội phát triển, có thể sống hòa nhập cũng như cống hiến nhiều hơn cho xã hội.

Tuy nhiên, đôi khi có những sự đặc biệt lại không mang sự tích cực và đem lại những hạn chế. Ví dụ: Anh ấy có suy nghĩ đặc biệt khác thường dẫn đến mọi người xa lánh, không thể hòa nhập với mọi người,…