Chúng ta hãy bắt đầu bằng cách xem xét định nghĩa về công cụ tài chính, đó là công cụ tài chính là một hợp đồng làm phát sinh tài sản tài chính của một đơn vị và nợ phải trả tài chính hoặc công cụ vốn chủ sở hữu của một đơn vị khác. Vậy công cụ tài chính là gì? Phân loại công cụ tài chính và tài sản?
Mục lục bài viết
1. Công cụ tài chính là gì?
Các công cụ tài chính là những tài sản có thể được mua bán, hoặc chúng cũng có thể được xem như những gói vốn có thể được mua bán. Hầu hết các loại công cụ tài chính cung cấp dòng chảy và luân chuyển vốn hiệu quả cho tất cả các nhà đầu tư trên thế giới. Những tài sản này có thể là tiền mặt, quyền giao hoặc nhận tiền mặt theo hợp đồng hoặc một loại công cụ tài chính khác, hoặc bằng chứng về quyền sở hữu của một người đối với một pháp nhân.
Công cụ tài chính là hợp đồng tiền tệ giữa các bên. Chúng có thể được tạo, giao dịch, sửa đổi và giải quyết. Chúng có thể là tiền mặt (tiền tệ), bằng chứng về quyền sở hữu đối với một thực thể hoặc quyền nhận hoặc giao hàng theo hợp đồng dưới dạng tiền tệ (ngoại hối); nợ (trái phiếu, khoản vay); vốn cổ phần); hoặc các công cụ phái sinh (quyền chọn, hợp đồng tương lai, kỳ hạn).
Các Chuẩn mực Kế toán Quốc tế IAS 32 và 39 định nghĩa công cụ tài chính là “bất kỳ hợp đồng nào làm phát sinh tài sản tài chính của một đơn vị và một khoản nợ tài chính hoặc công cụ vốn chủ sở hữu của một đơn vị khác”.
Các công cụ tài chính có thể được phân loại theo “loại tài sản” tùy thuộc vào việc chúng dựa trên vốn chủ sở hữu (phản ánh quyền sở hữu của tổ chức phát hành) hay dựa trên nợ (phản ánh khoản vay mà nhà đầu tư đã thực hiện cho tổ chức phát hành). Nếu công cụ là nợ, nó có thể được phân loại thêm thành ngắn hạn (dưới một năm) hoặc dài hạn. Các công cụ và giao dịch ngoại hối không dựa trên nợ hay vốn chủ sở hữu và thuộc về danh mục riêng của chúng.
2. Đặc điểm của công cụ tài chính:
Công cụ tài chính là một tài liệu thực hoặc ảo đại diện cho một thỏa thuận pháp lý liên quan đến bất kỳ loại giá trị tiền tệ nào.
Các công cụ tài chính có thể được chia thành hai loại: công cụ tiền mặt và công cụ phái sinh.
Các công cụ tài chính cũng có thể được phân chia theo loại tài sản, điều này phụ thuộc vào việc chúng dựa trên nợ hay dựa trên vốn chủ sở hữu.
Công cụ hối đoái bao gồm một loại công cụ tài chính thứ ba, duy nhất.
Các công cụ tài chính có thể là tài liệu thực hoặc ảo đại diện cho một thỏa thuận pháp lý liên quan đến bất kỳ loại giá trị tiền tệ nào. Các công cụ tài chính dựa trên vốn chủ sở hữu thể hiện quyền sở hữu một tài sản. Các công cụ tài chính dựa trên nợ thể hiện một khoản vay của nhà đầu tư đối với chủ sở hữu tài sản.
Công cụ hối đoái bao gồm một loại công cụ tài chính thứ ba, duy nhất. Các danh mục phụ khác nhau của từng loại công cụ tồn tại, chẳng hạn như vốn cổ phần ưu đãi và vốn cổ phần phổ thông.
Các Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IAS) định nghĩa các công cụ tài chính là “bất kỳ hợp đồng nào làm phát sinh tài sản tài chính của một đơn vị và nghĩa vụ tài chính hoặc công cụ vốn chủ sở hữu của một đơn vị khác.”
Khi đề cập đến tài sản, nợ phải trả và các công cụ vốn chủ sở hữu, báo cáo tình hình tài chính ngay lập tức xuất hiện trong tâm trí bạn. Hơn nữa, định nghĩa mô tả các công cụ tài chính là các hợp đồng, và do đó về bản chất, các tài sản tài chính, nợ phải trả tài chính và các công cụ vốn chủ sở hữu sẽ chỉ là những mẩu giấy.
Vì vậy, khi chúng ta nói về kế toán các công cụ tài chính, nói một cách đơn giản, những gì chúng ta thực sự đang nói đến là cách chúng ta hạch toán các khoản đầu tư vào cổ phiếu, đầu tư vào trái phiếu và các khoản phải thu (tài sản tài chính), cách chúng ta hạch toán các khoản phải trả người bán và các khoản vay dài hạn ( nợ phải trả tài chính) và cách chúng tôi hạch toán vốn cổ phần (công cụ vốn chủ sở hữu). (Lưu ý: các công cụ tài chính cũng bao gồm các công cụ phái sinh, nhưng điều này sẽ không được thảo luận trong bài viết này.)
3. Phân loại công cụ tài chính và tài sản:
Các công cụ tài chính chủ yếu có thể được phân thành hai loại – công cụ phái sinh và công cụ tiền mặt.
Các công cụ phái sinh có thể được định nghĩa là các công cụ mà các đặc điểm và giá trị của nó có thể bắt nguồn từ các thực thể cơ bản của nó như lãi suất, chỉ số hoặc tài sản, trong số những công cụ khác. Giá trị của các dụng cụ đó có thể nhận được từ hoạt động của bộ phận bên dưới. Ngoài ra, chúng có thể được liên kết với các chứng khoán khác như trái phiếu và cổ phiếu / cổ phiếu.
Mặt khác, các công cụ tiền mặt được định nghĩa là các công cụ có thể được chuyển nhượng và định giá dễ dàng trên thị trường. Một số ví dụ phổ biến nhất của các công cụ tiền mặt là tiền gửi và cho vay trong đó người cho vay và người đi vay phải được thỏa thuận.
Các loại công cụ tài chính
Các công cụ tài chính có thể được chia thành hai loại: công cụ tiền mặt và công cụ phái sinh.
– Dụng cụ tiền mặt:
Giá trị của các công cụ tiền mặt chịu ảnh hưởng và quyết định trực tiếp của thị trường. Đây có thể là những chứng khoán dễ dàng chuyển nhượng.
Các công cụ tiền mặt cũng có thể là tiền gửi và các khoản cho vay do người đi vay và người cho vay thỏa thuận.
– Công cụ phái sinh
Giá trị và đặc điểm của các công cụ phái sinh dựa trên các thành phần cơ bản của phương tiện, chẳng hạn như tài sản, lãi suất hoặc chỉ số.
Ví dụ, hợp đồng quyền chọn cổ phiếu là một hợp đồng phái sinh vì nó thu được giá trị từ cổ phiếu cơ sở. Quyền chọn cung cấp quyền, nhưng không phải nghĩa vụ, mua hoặc bán cổ phiếu ở một mức giá xác định và vào một ngày nhất định. Khi giá cổ phiếu tăng và giảm, giá trị của quyền chọn cũng vậy, mặc dù không nhất thiết phải theo cùng một tỷ lệ phần trăm.
Có thể có các sản phẩm phái sinh không cần kê đơn (OTC) hoặc các sản phẩm phái sinh được trao đổi mua bán trên sàn giao dịch. OTC là một thị trường hoặc quy trình theo đó chứng khoán – không được niêm yết trên các sàn giao dịch chính thức – được định giá và giao dịch.
Các loại phân loại tài sản của các công cụ tài chính
Các công cụ tài chính cũng có thể được phân loại dựa trên loại tài sản, tức là các công cụ tài chính dựa trên vốn chủ sở hữu và dựa trên nợ.
Các công cụ tài chính dựa trên vốn chủ sở hữu bao gồm chứng khoán, chẳng hạn như cổ phiếu / cổ phiếu. Ngoài ra, các công cụ phái sinh được giao dịch trao đổi, chẳng hạn như hợp đồng tương lai cổ phiếu và quyền chọn cổ phiếu, cũng thuộc cùng một danh mục.
Mặt khác, các công cụ tài chính dựa trên nợ bao gồm các chứng khoán ngắn hạn, chẳng hạn như thương phiếu (CP) và tín phiếu kho bạc (T-Phiếu) có thời gian đáo hạn từ một năm trở xuống.
Các công cụ tiền mặt như chứng chỉ tiền gửi (CD) cũng thuộc loại này. Về mặt tương tự, các công cụ phái sinh được giao dịch trao đổi, chẳng hạn như hợp đồng tương lai lãi suất ngắn hạn cũng thuộc loại này.
Vì thời gian đáo hạn của các công cụ tài chính dựa trên nợ dài hạn vượt quá một năm, các chứng khoán như trái phiếu được xếp vào danh mục này. Các công cụ phái sinh được giao dịch trao đổi bao gồm hợp đồng tương lai trái phiếu và các quyền chọn là những ví dụ khác.
Các công cụ tài chính cũng có thể được phân chia theo loại tài sản, điều này phụ thuộc vào việc chúng dựa trên nợ hay dựa trên vốn chủ sở hữu.
– Các công cụ tài chính dựa trên nợ:
Các công cụ tài chính dựa trên nợ ngắn hạn có thời hạn từ một năm trở xuống. Chứng khoán loại này có dạng tín phiếu và thương phiếu. Tiền mặt của loại này có thể là tiền gửi và chứng chỉ tiền gửi (CD).
Các công cụ phái sinh được giao dịch hối đoái dưới các công cụ tài chính ngắn hạn dựa trên nợ có thể là hợp đồng tương lai lãi suất ngắn hạn. Các công cụ phái sinh OTC là các thỏa thuận tỷ giá kỳ hạn.
Các công cụ tài chính dựa trên nợ dài hạn kéo dài hơn một năm. Theo chứng khoán, đây là trái phiếu. Các khoản tương đương tiền là các khoản cho vay. Các công cụ phái sinh được giao dịch trao đổi là các hợp đồng tương lai trái phiếu và các quyền chọn về hợp đồng tương lai trái phiếu. Các công cụ phái sinh OTC là hoán đổi lãi suất, giới hạn và sàn lãi suất, quyền chọn lãi suất và các công cụ phái sinh kỳ lạ.
– Các công cụ tài chính dựa trên vốn chủ sở hữu:
Chứng khoán theo công cụ tài chính dựa trên vốn chủ sở hữu là cổ phiếu. Các công cụ phái sinh được trao đổi trong danh mục này bao gồm quyền chọn cổ phiếu và hợp đồng tương lai vốn cổ phần. Các công cụ phái sinh OTC là quyền chọn mua cổ phiếu và các công cụ phái sinh kỳ lạ.
Lưu ý:
Không có chứng khoán ngoại hối. Các khoản tương đương tiền được tính bằng tỷ giá hối đoái giao ngay, là tỷ giá hiện hành. Các công cụ phái sinh được giao dịch hối đoái dưới hình thức ngoại hối là hợp đồng tương lai tiền tệ. Các công cụ phái sinh OTC có các tùy chọn ngoại hối, chuyển tiếp hoàn toàn và hoán đổi ngoại hối.
