Phân tích về hành vi hiếp dâm chưa đạt và quy định tại Khoản 1, Điều 111, Bộ luật Hình sư 1999. Có tồn tại hành vi hiếp dâm chưa đạt?
Xã hội ngày càng phát triển thì con người chúng ta càng phải đối mặt với nhiều những thử thách mới trong xã hội, đặc biệt là tệ nạn xã hội. Trong những năm gần đây, tỉ lệ các vụ án hiếp dâm đang gia tăng ngày một nhanh, đe dọa trực tiếp đến trật tự an toàn xã hội và đời sống của nhân dân. Trước thực trạng này, nhiều bài nghiên cứu, đánh giá, cũng liên quan đến hành vi hiếp dâm. Ngày hôm nay, Công ty LUẬT DƯƠNG GIA cùng bạn đọc tìm hiểu về nội dung: “Có tồn tại hành vi hiếp dâm chưa đạt”.
Như chúng ta đã biết, phạm tội chưa đạt là cố ý thực hiện tội phạm nhưng không thực hiện được đến cùng vì những nguyên nhân ngoài ý muốn của người phạm tội. Người phạm tội chưa đạt phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm chưa đạt. (Điều 15, Bộ luật hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung 2017). Như vậy có thể thấy, phạm tội chưa đạt chỉ xảy ra đối với loại tội phạm có lỗi cố ý. Trong khi đó, người phạm tội đã thực hiện hành vi phạm tội nhưng chưa thực hiện một cách trọn vẹn hay chưa hoàn thành hành vi phạm tội đó vì những nguyên nhân khách quan nào đó. Theo đó, trong thực tế, chúng ta không thể phủ nhận rằng mọi hành vi hiếp dâm đều được thực hiện trọn vẹn. Bởi lẽ, trong nhiều trường hợp, một người đang cố thực hiện hành vi giao cấu trái ý muốn với người bị hại, nhưng do một nguyên nhân khách quan ví dụ như bị phát hiện, hoặc người bị hại chống cự lại được hành vi đồi bại này thì điều đó có nghĩa rằng có tồn tại hành vi hiếp dâm chưa đạt. Tuy nhiên, đây là góc nhìn trên khía cạnh các giai đoạn cấu thành tội phạm.
Mặt khác, theo quy định tại Điều 141, Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung 2017 thì chỉ cần người phạm tội thực hiện một trong các hành vi được quy định trong khoản 1 Điều 141 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung 2017 (hoặc là dùng vũ lực, hoặc đe dọa dung vũ lực, hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được, hoặc có thủ đoạn khác), đồng thời thoả mãn yếu tố về tâm lý chủ quan của người bị hại là “giao cấu với nạn nhân trái ý muốn của họ” thì đều bị coi là tội phạm đã hoàn thành, ngay cả khi người phạm tội chưa thực hiện được hành vi “giao cấu” do những cản trở khách quan. Trong trường hợp này, xét về hành vi khách quan, rõ ràng là người phạm tội chưa thực hiện được đầy đủ các dấu hiệu đặc trưng trong cấu thành tội phạm cơ bản mà Điều 141 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung 2017 quy định (chưa có hành vi giao cấu) nhưng vẫn bị coi là tội phạm “đã hoàn thành”.
Luật sư
Như vậy, nếu xét theo quy định của Điều 141, Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung 2017 thì khi người có hành vi cấu thành tội hiếp dâm như dùng vũ lực hoặc đe dọa dung vũ lực, hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được, hoặc có thủ đoạn khác để thực hiện hành vi giao cấu trái ý muốn của người bị hại thì đều bị coi là phạm tội hiếp dâm. Từ đây, chúng ta có thể khẳng định rằng: Không tồn tại hành vi hiếp dâm chưa đạt.
Mục lục bài viết
- 1 1. Nên hay không nên quy định đối tượng của tội hiếp dâm là nam giới
- 2 2. Hỏi về hiếp dâm người bị tâm thần
- 3 3. Tội hiếp dâm là tội phạm có cấu thành tội phạm vật chất hay cấu thành tội phạm hình thức?
- 4 4. Bình luận về chủ thể và hành vi của tội hiếp dâm
- 5 5. Phân biệt tội hiếp dâm và tội cưỡng dâm
- 6 6. Phân loại tội phạm đối với tội hiếp dâm
- 7 7. Tội hiếp dâm chưa hoàn thành
1. Nên hay không nên quy định đối tượng của tội hiếp dâm là nam giới
Từ thực tế hiện nay, ngày càng xuất hiện nhiều vụ hiếp dâm mà nạn nhân là nam giới như vụ việc một thanh niên bị ba thanh niên khác cưỡng hiếp xảy ra gần công viên Hòa Bình, Hà Nội; hay việc hiếp dâm người chuyển giới xảy ra tại Đồng Hới và còn nhiều vụ nam gới bị chuốc thuốc mê, thuốc kích thích để bắt buộc làm tình. Do đó,
I. QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT HÌNH SỰ VÀ THỰC TIỄN XÉT XỬ
Tội phạm hiếp dâm được quy định tại Điều 141 Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017 như sau: “Người nào dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của nạn nhân….”
Cấu thành tội phạm của Tội hiếp dâm có nội dung như sau:
– Về mặt khách quan của tội phạm.
Hành vi khách quan là sử dụng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc sử dụng các thủ đoạn khác như sử dụng thuốc mê, thuốc ngủ, thuốc kích dục… và giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái ý muốn với nạn nhân.
– Về mặt chủ quan của tội phạm.
Lỗi của người phạm tội là lỗi cố ý trực tiếp, người phạm tội nhận thức, có khả năng kiểm soát và điều chỉnh hành vi của mình, nhìn thấy được hậu quả có thể xảy ra và mong muốn hậu quả đó xảy ra.
Mục đích của người phạm tội là nhằm thỏa mãn dục vọng hoặc ham muốn nào đó của bản thân.
– Chủ thể của tội phạm.
Chủ thể của tội phạm hiếp dâm có thể là nam hoặc nữ, đủ năng lực chịu trách nhiệm hình sự.
– Khách thể của tội phạm.
Tội phạm hiếp dâm xâm phạm đến quyền nhân thân của cá nhân, cụ thể hơn là xâm phạm đến sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của nạn nhân.
Mặc dù Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017 và các văn bản pháp luật hướng dẫn thi hành không quy định nạn nhân của tội hiếp dâm chỉ là phụ nữ. Tuy nhiên, thực tiễn xét xử cho thấy, nạn nhân trong các vụ án hiếp dâm là phụ nữ và các bé gái, chủ thể thực hiện là nam giới và nữ giới chỉ có thể chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm này trong vụ đồng phạm với vai trò là người giúp sức, chủ mưu hoặc xúi giục mà không thể là người thực hành. Đặc biệt pháp luật Việt Nam hiện nay không ghi nhận nạn nhân của tội phạm này là nam giới.. Trong lịch sử tố tụng hình sự, ngành Tòa án Việt Nam cũng chưa từng xét xử một vụ án hiếp dâm nào mà nạn nhân là nam giới.
II. CÁC TRƯỜNG HỢP HIẾP DÂM ĐỐI TƯỢNG LÀ NAM GIỚI
1. Trường hợp đối tượng là người đồng tính
Từ phân tích ở trên ta thấy, Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung 2017 không quy định chủ thể của tội hiếp dâm là nam giới, nạn nhân là nữ giới, mà quy định người nào dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của nạn nhân thì phạm tội hiếp dâm. Do đó, hành vi xâm hại tình dục đối với đối tượng đồng giới hay người chuyển giới vẫn sẽ có thể khới tố về tội “hiếp dâm” theo Điều 141, Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017.
2. Trường hợp chủ thể thực hiện là nữ giới, nạn nhân là nam giới
Hầu hết quan điểm cho rằng, chủ thể của tội hiếp dâm là chủ thể đặc biệt – nam giới; hành vi khách quan của tội này là hành vi giao cấu hoặc hành vi quan hệ tình dục khác trái ý muốn của người phụ nữ bằng thủ đoạn dùng vũ lực, đe doạ dùng vũ lực, lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được hoặc bằng thủ đoạn khác. Bên cạnh đó, cũng có quan điểm không đồng tình khi cho rằng, “chủ thể của tội hiếp dâm là chủ thể thường – nam hoặc nữ, có năng lực trách nhiệm hình sự và đạt độ tuổi luật định; hành vi khách quan của tội này là hành vi giao cấu hoặc hành vi quan hệ tình dục khác trái ý muốn hoặc không có ý muốn của nạn nhân bằng một trong các thủ đoạn: dùng vũ lực; đe doạ dùng vũ lực; lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân; lợi dụng tình trạng không thể biểu lộ được ý chí của nạn nhân; tạo ra tình trạng không thể tự vệ được hoặc không thể biểu lộ được ý chí ở nạn nhân.
Chúng tôi đồng ý với quan điểm thứ hai vì:
– Thứ nhất, về lý luận, nữ giới cũng có thể phạm tội hiếp dâm thông qua hành vi giao cấu trái ý muốn hoặc không có ý muốn của nam giới bằng thủ đoạn tạo ra tình trạng không thể tự vệ được hoặc không thể biểu lộ được ý chí ở nạn nhân như cho nạn nhân uống thuốc mê, thuốc kích thích…
– Thứ hai, về thực tiễn, vài năm gần đây ở nước ta đã xuất hiện một số trường hợp nữ giới dùng thủ đoạn tạo ra tình trạng không thể tự vệ được hoặc không thể biểu lộ được ý chí ở nam giới để giao cấu trái ý muốn hoặc không có ý muốn của nam giới nhưng không bị trừng trị về tội hiếp dâm, dẫn đến bỏ lọt tội phạm và gây bất bình trong nhân dân (vì theo quy định hiện hành thì chủ thể của tội phạm này chỉ là nam giới).
– Thứ ba, về kinh nghiệm nước ngoài, qua nghiên cứu luật hình sự một số nước trên thế giới (như Trung Quốc, Pháp, Anh, Mỹ, Thụy Điển…) chúng tôi thấy hầu hết các nước đều quy định chủ thể của tội hiếp dâm là chủ thể thường (nam hoặc nữ).
– Thứ tư, về bản chất, tội hiếp dâm là hành vi giao cấu hoặc hành vi quan hệ tình dục khác trái ý muốn hoặc không có ý muốn của nạn nhân, chứ không phải là hành vi dùng vũ lực; đe doạ dùng vũ lực; lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân; lợi dụng tình trạng không thể biểu lộ được ý chí của nạn nhân; tạo ra tình trạng không thể tự vệ được hoặc không thể biểu lộ được ý chí ở nạn nhân (vì đây chỉ là những thủ đoạn để thực hiện hành vi giao cấu).
2. Hỏi về hiếp dâm người bị tâm thần
Tóm tắt câu hỏi:
Tôi một việc như sau: Trường hợp anh A và chị B có qua lại tìm hiểu và đã xác định ngày cưới, lúc này chị B đang mang bầu 4 tháng. Tuy nhiên, sau khi biết việc chị B đã từng bị tâm thần thì gia đình anh A hủy đám cưới.
Gia đình chị B đã lập tức viết đơn kiện anh A với nội dung là: Hiếp dâm người tâm thần. Chị B được xác định là tâm thần từ năm 2011, tuy nhiên trong thời gian qua lại giữa 2 người, anh A vẫn không nhận thấy biểu hiện gì lạ. Gia đình chị B cũng xác định là chị đã khỏi bệnh và đi làm bình thường. Tuy nhiên, sau khi hủy hôn hiện bệnh tình của chị B trầm trọng hơn và hiện không còn được minh mẫn bình thường. Vậy trong trường hợp gia đình chị B kiện ra tòa thì Tòa án sẽ giải quyết như thế nào? Tôi xin chân thành cảm ơn!
Luật sư tư vấn:
1. Về tội hiếp dâm
Trong trường hợp gia đình chị B khởi kiện anh A với nội dung là hiếp dâm người tâm thần thì Tòa án sẽ tiến hành xét xử anh A về “Tội hiếp dâm” quy định tại Điều 141 Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung 2017. Cụ thể là:
“Người nào dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của nạn nhân….”
Để có thể xét xử anh A với tội hiếp dâm thì phải có các cấu thành sau:
– Đầu tiên, anh A phải có hành vi: dùng vũ lực hoặc đe dọa dùng vũ lực, lợi dụng tình trạng không thể tự vệ hoặc thủ đoạn khác.
+ Dùng vũ lực là dùng sức mạnh về thể chất như vật ngã, đè, giữ tay, chân, bịt miệng, bóp cổ, đấm đá, trói, giằng xé quần áo… của nạn nhân làm mất hoặc hạn chế khả năng phòng vệ, tự vệ, tự vệ, chống trả của nạn nhân.
+ Đe dọa dùng vũ lực là dùng lời nói, cử chỉ, động tác nhưng chưa tác động vào người nạn nhân, nhưng làm cho nạn nhân hiểu rằng nếu người phạm tội không giao cấu được thì sẽ sử dụng vũ lực ngay tức khắc.
+ Lợi dụng tình trạng không thể tự vệ của nạn nhân như: nạn nhân bị say, bị ốm hoặc bị tâm thần.
+ Dùng thủ đoạn khác như đánh thuốc mê nạn nhân, lừa nạn nhân.
– Giao cấu hoặc thực hiện những hành vi quan hệ tình dục khác trái ý muốn nhân là hành vi quan hệ tình dục với nạn nhân nhưng không được sự đồng ý của nạn nhân.
2. Giải quyết của Tòa án
Trong thực tiễn xét xử của Tòa án Việt Nam, quan hệ tình dục giữa một người nam đủ năng lực hành vi hình sự với người tâm thần nữ luôn được coi là hiếp dâm vì người tâm thần bị coi là không đồng ý với hành vi đó.
Tuy nhiên, theo thông tin bạn cung cấp. Mặc dù chị B được xác định là tâm thần từ năm 2011 nhưng gia đình chị lại xác nhận chị đã khỏi bệnh và đi làm bình thường. Do đó, Tòa án cần làm rõ: trong quá trình anh A và chị B có quan hệ thì chị B có hay không đang ở tình trạng bị tâm thần?
Ngoài ra, cần lưu ý rằng, Tòa án không chỉ đơn thuần xét xử căn cứ theo tố cáo của người bị hại mà cần phải có chứng cứ. Vì vậy, gia đình chị B cần thu thập chứng cứ chứng minh: anh A đã có quan hệ với chị B khi chị bị bệnh tâm thần.
3. Tội hiếp dâm là tội phạm có cấu thành tội phạm vật chất hay cấu thành tội phạm hình thức?
Điều 141 Bộ luật hình sự quy định về tội Hiếp dâm như sau::
“1. Người nào dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của nạn nhân, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:
a) Có tổ chức;
b) Đối với người mà người phạm tội có trách nhiệm chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh;
c) Nhiều người hiếp một người;
d) Phạm tội 02 lần trở lên;
đ) Đối với 02 người trở lên;
e) Có tính chất loạn luân;
g) Làm nạn nhân có thai;
h) Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%;
i) Tái phạm nguy hiểm.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân:
a) Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61 % trở lên;
b) Biết mình bị nhiễm HIV mà vẫn phạm tội;
c) Làm nạn nhân chết hoặc tự sát.
4. Phạm tội đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm.
Phạm tội thuộc một trong các trường hợp quy định tại khoản 2 hoặc khoản 3 Điều này, thì bị xử phạt theo mức hình phạt quy định tại các khoản đó.
5. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”
Để có thể hiểu rõ tội hiếp dâm thuộc loại cấu thành tội phạm nào trong hai loại: cấu thành tội phạm hình thức và cấu thành tội phạm vật chất thì ta cần hiểu về cả hai loại cấu thành này. Cấu thành tội phạm vật chất và cấu thành tội phạm hình thức là hai dạng của cấu thành tội phạm khi phân loại cấu thành tội phạm dựa vào đặc điểm cấu trúc của các dấu hiệu thuộc mặt khách quan.
– Cấu thành tội phạm vật chất là cấu thành tội phạm có các dấu hiệu của mặt khách quan là hành vi, hậu quả, mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả.
– Cấu thành tội phạm hình thức là cấu thành tội phạm có một dấu hiệu của mặt khách quan là hành vi nguy hiểm cho xã hội.
Từ định nghĩa này có thể nhận thấy, tội hiếp dâm thuộc loại cấu thành tội phạm hình thức, vì theo định nghĩa tội hiếp dâm đã được miêu tả trong Bộ luật hình sự tại Điều 141 khoản 1: “Người nào dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của nạn nhân”. Như vậy, có thể thấy cấu thành tội phạm chỉ nêu ra dấu hiệu của mặt khách quan là hành vi gây nguy hiểm cho xã hội mà không nói đến hậu quả và mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả. ở đây có thể hiểu, do tính chất nghiêm trọng của hành vi hiếp dâm, xâm phạm vào khách thể có tầm quan trọng đặt biệt, chỉ cần người nào thực hiện một hành vi trong mặt khách quan nghĩa là người đó có ý định hiếp dâm người khác và có hành động dùng vũ lực hoặc đe dọa dùng vũ lực nhằm mục đích giao cấu với nạn nhân trái ý muốn của họ là đã đủ điều kiện để cấu thành tội phạm, bất kể hành vi đó có được hoàn thành và gây hậu quả hay không. Như vậy việc cấu thành tội phạm của tội hiếp dâm chỉ cần đề cập đến hành vi gây nguy hiểm mà không cần hậu quả và mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả là đủ.
4. Bình luận về chủ thể và hành vi của tội hiếp dâm
Theo Điều 141, Bộ luật hình sự năm 2015 ( sửa đổi, bổ sung năm 2017).
“Người nào dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của nạn nhân…”
Chủ thể:
Theo quy định của pháp luật việt nam quy định “Người nào dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của nạn nhân, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm.”
Như vậy trong quy định tại điều 141 Bộ luật hình sự không quy định chủ thể là nam hay nữ mà quy định “người nào“. Do đó, chủ thể của tội hiếp dâm có thể là nữ, cũng có thể là nam.
Tuy nhiên, xét trong thực tế xét xử thì chủ thể của tội này chỉ có thể là nam giới. Hay nói cách khác chỉ nam giới mới là người thực hành trong tội hiếp dâm, còn nữ giới chỉ có thể tham gia với vai trò là đồng phạm.
Hành vi:
Hành vi ở đây là “dùng vũ lực hoặc đe dọa dùng vũ lực, lợi dụng tình trạng không thể tự vệ hoặc thủ đoạn khác”.
+ Dùng vũ lực: Các hành vi bạo lực như tấn công, trói, gây thương tích…
+ Đe dọa dùng vũ lực: Các hành vi đe dọa nhằm làm tê liệt ý chí kháng cự của nạn nhân như kề súng, kề dao vào người nạn nhân đe dọa lấy tính mạng hoặc gây thương tích…
+ Lợi dụng tình trạng không thể tự vệ của nạn nhân như nạn nhân: Nạn nhân bị say, bị ốm…
+ Thủ đoạn khác: Dùng thuốc mê, thuốc kích dục, thuốc ngủ…
5. Phân biệt tội hiếp dâm và tội cưỡng dâm
Hiện nay, trên nước ta thì tỷ lệ hiếp dâm và cưỡng dâm ngày một gia tăng không những xảy ra ở người lớn mà còn rất nhiều trường hợp là trẻ em. Tuy nhiên, việc phân biệt hiếp dâm và cưỡng dâm còn nhiều tranh cãi.
1. Hiếp dâm
– Dùng vũ lực, đe doạ dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu với nạn nhân trái với ý muốn của họ, diễn ra giữa những người cùng giới tính hoặc khác giới tính.
– Hành vi của những người phạm tội là: Dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực khi nạn nhân không thể chống cự được (dùng chân, tay hoặc các dụng cụ khác để khống chế nạn nhân) nhằm mục đich giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn nạn nhân.
+ Dùng vũ lực: dùng sức mạnh vật chất đè bẹp sự kháng cự của nạn nhân chống lại việc quan hệ tình dục như xô ngã, bóp cổ, giữ, vật lộn, bịt miệng, đánh…nạn nhân. Những hành vi đó nhằm làm tê liệt sự kháng cự của nạn nhân để người phạm tội thực hiện hành vi giao cấu.
+ Lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân: tình trạng này có thể có sẵn ở nạn nhân (nạn nhân bị bệnh động kinh, bệnh tâm thần) hoặc người thứ ba gây ra, hoặc do người phạm tội tạo ra (người phạm tội cho nạn nhân uống thuốc mê), hoặc do các nguyên nhân khách quan khác (nạn nhân bị say xỉn, bị bất tỉnh, bị ốm đau bệnh tật mà sức khoẻ yếu…).
+ Đe doạ dùng vũ lực: người phạm tội chưa thực hiện những hành vi dùng vũ lực, chưa có bất kỳ một sự tác động vật chất nào lên người nạn nhân, mà thực hiện các hành vi đe doạ dùng vũ lực nhằm uy hiếp về mặt tinh thần. Sự uy hiếp này mang tính chất mạnh mẽ khiến cho người nạn nhân không dám chống cự, bị tê liệt ý chí và để người phạm tội giao cấu mình.
+ Thủ đoạn khác như: cho nạn nhân uống thuốc kích thích, lợi dụng sự kém hiểu biết của nạn nhân để dụ dỗ nạn nhân giao cấu. Đây là một quy định mở nhằm đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng chống có hiệu quả hành vi phạm tội hiếp dâm.
– Mức xử phạt đối với hành vi hiếp dâm theo quy định tại Bộ luật hình sự 2015 như sau:
+ Phạt tù từ 02 năm đến chung thân, tử hình, tùy theo mức độ vi phạm.
+ Phạm tội với người chưa thành niên từ đủ 16 đến dưới 18 tuổi bị phạt tù từ 5 – 10 năm.
+ Phạm tội với trẻ em từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi bị phạt tù từ 7 năm đến chung thân, hay tử hình tùy theo mức độ vi phạm.
+ Pham tội với trẻ em chưa đủ 10 tuổi bị phạt tù 20 năm đến chung thân, tử hình.
2. Cưỡng dâm
– Dùng mọi thủ đoạn khiến người lệ thuộc mình hoặc người đang ở trong tình trạng quẫn bách phải miễn cưỡng giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác.
– Dùng thủ đoạn ép buộc nạn nhân miễn cưỡng giao cấu
+ Người phạm tội có hành vi ép buộc hoặc bằng những thủ đoạn khác nhau buộc người lệ thuộc mình hoặc người đang ở trong tình trạng quẫn bách phải miễn cưỡng chịu giao cấu với mình. Quan hệ lệ thuộc ở đây có thể là quan hệ lệ thuộc về mặt công tác (như quan hệ lệ thuộc giữa thủ trưởng và nhân viên); về mặt kinh tế (như quan hệ giữa người nuôi dưỡng và người được nuôi dưỡng); về mặt tín ngưỡng (cha xứ và con chiên) hay gia đình (cha mẹ và con)…v.v…
+ Người đang ở trong tình trạng quẫn bách là trường hợp người đang ở trong tình trạng hết sức khó khăn, tự mình không thể hoặc khó có thể khắc phục được, mà đòi hỏi phải có sự hỗ trợ của người khác (như trường hợp người thân trong gia đình bị mắc bệnh hiểm nghèo khi hoàn cảnh lại đang túng thiếu nghiêm trọng..)
+ Người phạm tội lợi dụng quan hệ lệ thuộc hoặc hoàn cảnh khó khăn đặc biệt nói trên của người bị hại để khống chế tư tưởng họ, buộc họ phải miễn cưỡng chịu sự giao cấu. Thủ đoạn mà người phạm tội sử dụng để khống chế người bị hại có thể là đe doạ hoặc hứa hẹn. Người phạm tội có thể lợi dụng quan hệ lệ thuộc, lợi dụng ưu thế của mình doạ sẽ gây thiệt hại cho người bị lệ thuộc nếu như không chịu sự giao cấu. Ví dụ, doạ chuyển công tác, doạ không nuôi dưỡng nữa, doạ sẽ nói bí mật…
– Mức xử phạt đối với hành vi hiếp dâm theo quy định tại Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017 như sau:
+ Phạt tù từ 01 năm đến 18 năm tùy theo mức độ vi phạm.
+ Phạm tội với người chưa thành niên từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi bị phạt tù từ 02 – 07 năm.
+ Phạm tội với trẻ em từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi bị phạt tù từ 05 năm đến chung thân tùy mức độ vi phạm.
6. Phân loại tội phạm đối với tội hiếp dâm
Tóm tắt câu hỏi:
Em nhờ mấy anh tư vấn giúp em vụ việc như sau: ở xã em xảy ra 1 vụ hiếp dâm đã được tòa án tỉnh xét xử với mức án 10 năm tù giam. Nhưng em chưa phân tích được thuộc nhóm tội phạm rất nghiêm trọng hay đặc biệt nghiêm trọng.
Luật sư tư vấn:
Khoản 1 Điều 9 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung năm 2017 có quy định về cách thức phân loại tội phạm như sau:
“Điều 9. Phân loại tội phạm
1. Căn cứ vào tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội được quy định trong Bộ luật này, tội phạm được phân thành 04 loại sau đây:
a) Tội phạm ít nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội không lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật này quy định đối với tội ấy là phạt tiền, phạt cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù đến 03 năm;
b) Tội phạm nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật này quy định đối với tội ấy là từ trên 03 năm tù đến 07 năm tù;
c) Tội phạm rất nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội rất lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật này quy định đối với tội ấy là từ trên 07 năm tù đến 15 năm tù;
d) Tội phạm đặc biệt nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội đặc biệt lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật này quy định đối với tội ấy là từ trên 15 năm tù đến 20 năm tù, tù chung thân hoặc tử hình.”
Như vậy, pháp luật hình sự Việt Nam chia tội phạm làm bốn loại, tương ứng với mức độ gây nguy hại cho xã hội và mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội phạm đó:
– Tội phạm ít nghiêm trọng: mức cao nhất của khung hình phạt là đến 3 năm tù;
– Tội phạm nghiêm trọng: mức cao nhất của khung hình phạt là đến 7 năm tù;
– Tội phạm rất nghiêm trọng: mức cao nhất của khung hình phạt là đến 15 năm tù;
– Tội phạm đặc biệt nghiêm trọng: mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội ấy là trên 15 năm tù, tù chung thân hoặc tử hình.
Đối với Tội hiếp dâm, Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung năm 2017 quy định như sau:
“Điều 141. Tội hiếp dâm
1. Người nào dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của nạn nhân, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:
a) Có tổ chức;
b) Đối với người mà người phạm tội có trách nhiệm chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh;
c) Nhiều người hiếp một người;
d) Phạm tội 02 lần trở lên;
đ) Đối với 02 người trở lên;
e) Có tính chất loạn luân;
g) Làm nạn nhân có thai;
h) Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%;
i) Tái phạm nguy hiểm.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân:
a) Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61 % trở lên;
b) Biết mình bị nhiễm HIV mà vẫn phạm tội;
c) Làm nạn nhân chết hoặc tự sát.
4. Phạm tội đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm.
Phạm tội thuộc một trong các trường hợp quy định tại khoản 2 hoặc khoản 3 Điều này, thì bị xử phạt theo mức hình phạt quy định tại các khoản đó.
5. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”
Tội hiếp dâm bao gồm 4 khung hình phạt, do đó tội phạm này được phân loại dựa trên mức cao nhất của các khung hình phạt khác nhau tại các khoản 1, 2, 3 và 4:
– Tại khoản 1: Mức cao nhất của khung hình phạt là phạt tù đến 7 năm. Đó là tội phạm nghiêm trọng.
– Tại khoản 2: Mức cao nhất của khung hình phạt là phạt tù đến 15 năm. Đó là tội phạm rất nghiêm trọng.
– Tại khoản 3: Mức cao nhất của khung hình phạt là tù chung thân. Đó là tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.
– Tại khoản 4: Mức cao nhất của khung hình phạt là phạt tù đến 10 năm. Đó là tội phạm rất nghiêm trọng.
Đối với trường hợp bạn hỏi, Tòa án đã xét xử vụ án với hình phạt ở mức 10 năm tù giam, như vậy bị cáo đã bị kết án về tội hiếp dâm tại khoản 2 hoặc khoản 4 của Điều 141 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi năm 2017. Đây là tội phạm rất nghiêm trọng.
7. Tội hiếp dâm chưa hoàn thành
Tóm tắt câu hỏi:
Nếu một nhóm người (đã thành niên) có hành vi cố tình xâm phạm đến thân thể người khác (người này đã thành niên), sử dụng vũ lực để động chạm đến thân thể người khác nhưng chưa gây ra thương thương tích thì có được xem là một tội và có thể trình báo lên công an được hay không?
Luật sư tư vấn:
Điều 141 Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung 2017 quy định tội hiếp dâm:
“Điều 141. Tội hiếp dâm
1. Người nào dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của nạn nhân, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:
a) Có tổ chức;
b) Đối với người mà người phạm tội có trách nhiệm chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh;
c) Nhiều người hiếp một người;
d) Phạm tội 02 lần trở lên;
đ) Đối với 02 người trở lên;
e) Có tính chất loạn luân;
g) Làm nạn nhân có thai;
h) Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%;
i) Tái phạm nguy hiểm.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân:
a) Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61 % trở lên;
b) Biết mình bị nhiễm HIV mà vẫn phạm tội;
c) Làm nạn nhân chết hoặc tự sát.
4. Phạm tội đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm.
Phạm tội thuộc một trong các trường hợp quy định tại khoản 2 hoặc khoản 3 Điều này, thì bị xử phạt theo mức hình phạt quy định tại các khoản đó.
5. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”
Có thể thấy, hiếp dâm là hành vi dùng vũ lực, đe doạ dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác nhằm giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với nạn nhân trái với ý muốn của họ.
Hành vi dùng vũ lực: Dùng sức mạnh vật chất đè bẹp sự kháng cự của nạn nhân chống lại sự giao cấu như: Đè ngã, vật lận, giữ chân tay, ép vào góc tường….
Hành vi đe dọa dùng vũ lực: Là làm cho ý chí của nạn nhân bị tê liệt buộc họi phải giao cấu mà không giám kháng cự như dọa giết, hay dọa gây thương tích, đe dọa đến tính mạng hay các hành vi khác.
Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài:1900.6568
Tình trạng không thể kháng cự được của nạn nhân: Là lợi dụng việc nạn nhân lâm vào tình trạng không thể chống cự, tự vệ như: Bị ốm đau, uống thuốc ngủ hay say rượu…
Các thủ đoạn khác nhằm giao cấu trái ý muốn của người bị hại:
Giao cấu trái ý muốn của nạn nhân có nghĩa là không được chấp nhận sự giao cấu của nạn nhân hoặc hành vi giao cấu xảy ra không có ý muốn của nạn nhân vì họ đang trong tình trạng không thể hiện và biểu lộ được ý chí của họ. Người phạm tội phải có hành vi giao cấu với nạn nhân nhưng cũng không đòi hỏi hành vi giao cấu này phải kết thúc về mặt sinh lý.
Tội phạm được coi là hoàn thành từ thời điểm có các hành động nhằm giao cấu, không cần phải có căn cứ là đã giao cấu được hay chưa được.
Nếu người phạm tội mới thực hiện hành vi dùng bạo lực, đe dọa dùng bạo lực hoặc sử dụng các thủ đoạn khác để giao cấu trái ý muốn của nạn nhân, nhưng chưa kịp giao cấu vì những nguyên nhân ngoài ý muốn của người phạm tội như đã bị ngăn chặn thì phạm tội chưa đạt và họ vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự về tội hiếp dâm.
Nếu người phạm tội tự ý nửa chừng chấm dứt tội phạm thì họ không bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội hiếp dâm, nhưng có thể họ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về các tội khác như làm nhục người khác, cố ý gây thương tích…
Nếu ngoài hành vi hiếp dâm, người phạm tội còn thực hiện các hành vi khác như chiếm đoạt tài sản, gây thương tích, làm chết người… thì họ phải chịu trách nhiệm về các tội tương ứng.
Như vây, việc một nhóm người có hành vi cố tình xâm phạm đến thân thể người khác, sử dụng vũ lực để động chạm đến thân thể người khác nhưng chưa gây ra thương thương tích, đã thấy rõ ý định giao cấu đã hoàn thành nhóm người này vẫn bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 141 Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung 2017.
Bạn có quyền trình báo hành vi này lên cơ quan công an cấp huyện để yêu cầu công an điều tra vụ án.
