Cô Mười Đồng Mỏ là một trong những sự tích nổi tiếng được lưu truyền trong dân gian. Bài biết dưới đây hãy chùng chúng tôi tìm hiểu: Cô Mười Đồng Mỏ là ai? Sự tích, văn khấn Cô Mười Mỏ Ba?
Mục lục bài viết
1. Cô Mười Đồng Mỏ là ai?
Cô Mười Đồng Mỏ hay còn được gọi là Thánh Cô. Đây là vị thánh nữ đứng thứ mười ở hàng Tứ Phủ Thánh Cô. Trước Cô Mười Đồng Mỏ là vị thánh Cô Bé Thượng Ngàn và đúng sau Cô Mười Đồng Mỏ là Cô Chín thượng thiên.
2. Sự tích Cô Mười Mỏ Ba:
Theo truyền thuyết, Cô Mười Đồng Mỏ cùng với chầu Mười theo giúp đánh giặc Lê-Minh và diệt quân Liễu Thăng giúp đỡ cho vua Lê. Tuy nhiên cho đến nay có rất ít huyền thoại về Cô Mười cũng như chầu Mười, chúng hầu như không tồn tại trong các tài liệu chỉ có một số ít được lưu truyền trong dân gian.
Chầu Mười Đồng Mỏ vốn là người dân tộc Tày, trong thời Lê Thái Tổ Trung Hưng khởi binh đánh giặc Minh
Chầu Mười đồng Mỏ Ba sinh ra trong một gia đình truyền thống lâu đời cung gươm tại Mỗ Ba (Đồng Mỏ) ở đất Lạng Sơn. Về sau, Chầu thành danh, trở nên nổi tiếng với danh hiệu nữ tướng tài ba, có công chiêu tập quân dân các dân tộc trên mảnh đất Đồng Mô, phò tá vua Lê Minh đánh đuổi quân xâm lược. Nhà vua rất tin tưởng và cử bà đi trấn giữ các châu nơi có ải Chi Lăng. Trong trận Chi Lăng quyết định, Xương Giang cùng quần thần lập công, chém đầu tướng giặc Liễu Thăng. Kháng chiến thắng lợi, nhà vua giao cho bà tước vị và bà được cử tiếp quản vùng Mỏ Ba, Đồng Mỏ và trấn giữ đèo Chi Lăng. Bà cùng nhân dân Mỏ Ba đã có công lập làng, lập ấp vùng Mỏ Ba, dạy dỗ làm ăn, được mọi người già trẻ gần xa mến mộ. Vào cuối mùa thu, theo sự tích thì bà trở về trời.
Việc thờ cúng Cô Mười Mỏ Ba thường lui tới đồng trong những dịp lễ lạc hoặc tại các cửa đền ở Lạng Sơn. Trong lúc hành thiền, người cúng thường mặc áo vàng, một người múa gươm, một người cầm cờ lệnh (hoặc mồi) xông pha trận mạc.
3. Đền thờ Cô Mười Mỏ Ba:
Đền thờ Cô Mười Mỏ Ba toạ lạc tại xã Mỏ Ba, thị trấn Đồng Mỏ, tỉnh Lạng Sơn. Đây cũng chính là nơi xuất hiện cùng sự tích Cô Mười Mỏ Ba. Khi chầu Cô Mười Mỏ Ba, người ta thường hát bài chầu như sau:
“Ai lên Đồng Mỏ Chi Lăng
Nhớ người nữ kiệt cứu dân tiền triều
Nước non gặp vận hiểm nghèo
Chầu Mười Đồng Mỏ sớm chiều xông pha
Vốn dòng sinh quán Mỏ Ba
Cần lao nối dõi việc nhà đao cung
Gặp thời Thái Tổ Trung Hưng
Theo vua dẹp giặc Liễu Thăng hàng đầu”
Hay khi nói về cảnh chầu xông pha nơi chiến trận:
“Canh ba giờ Tí hiện ra
Áo vàng phấp phới khăn hoa dịu dàng
Vua ban kiếm bạc cờ vàng
Cưỡi trên mình ngựa hiên ngang oai hùng
Đêm thanh bẻ lái giữa dòng…”
4. Văn khấn Cô Mười Mỏ Ba:
Con Nam Mô A Di Đà Phật…
Con Nam Mô A Di Đà Phật…
Con Nam Mô A Di Đà Phật…
Con lạy chín phương trời, con lạy mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương…
Con lạy Đức Vua Cha Ngọc Hoàng Thượng Đế…
Con lạy Tam Phủ Công Đồng, Tứ Phủ Vạn Linh…
Con lạy Tam Vị Thánh Mẫu…
Con lạy Hội đồng Trần Triều Hiển Thánh…
Con lạy Hội đồng Chúa Bói, Chúa Chữa, Chúa Mán, Chúa Mường…
Con lạy Ngũ Vị Tôn Quan…
Con lạy Tứ Phủ Chầu Bà…
Con lạy Tứ Phủ Đức Thánh Hoàng…
Con lạy Tứ Phủ Đức Thánh Cô…
A Di Đà Phật – Con lạy Cô bé bản đền, cô Mười bản đền Đồng Mỏ Linh Từ…
Ngày hôm, hương tử con… ngụ tại… nhất tâm tưởng, vạn tâm thành về bản cảnh đây, tờ tiền giọt dầu nén nhang (lễ mọn lòng thành) dâng lên cửa Phật, cửa Thánh, cửa Chầu. Con xin Chầu Mười anh linh hiển hiện ngự về bản cảnh đây chắp lễ, chắp bái, chắp kêu, chấp cầu cho hương tử con nơi cõi thế được thỏa lòng ước mong…
Là để xin Chầu Mười Đồng Mỏ…………………………………………………………………………………….
A Di Đà Phật – Con lạy Tứ phủ Đức Thánh Cậu…
Con lạy Năm dinh quan lớn, Mười dinh các quan…
Con lạy Thanh Xà Đại Tướng – Bạch Xà Đại Quan…
Con lạy Chư vị Chúa cai bản đền, Quan cai bản điện…
Con lạy Chư vị Thành Hoàng Bản Thổ, Chư vị Thần thổ ngự tại dải đất này…
Hương tử con nhất tâm 1 lòng, tòng 1 đạo, nhất tâm trí thiết, nhất dạ chí thành, đêm tưởng ngày mong, tu thiết hương, hoa, đăng, trà, quả, thực cung thỉnh kính mời chư vị tiên thánh giáng lâm trước án chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật. Đệ tử con mang miệng về tâu, mang đầu về bái, để cúi xin………………………………………………………………………….
Tâm con các Ngài hay, lòng con các Ngài thấy… Kính xin Chư Phật, Chư Tiên, Chư Thánh anh linh chứng giám…
Dạ con Nam Mô A Di Đà Phật…
5. Văn thỉnh mời Cô Mười hay nhất:
Mẫu 1:
Dâng căn tôn hiệu Cô Mười
Mỏ ba chốn ấy là người cùng tiên
Cô Mười Đồng Mỏ bao xa
Cô Mười nhân sắc tòa tiên cung
Đồng Mỏ Chi Lăng
Cô Mười nữ kiệu cứu dân tiền triều
Mẫu 2:
Cô Mười Đồng Mỏ Chi Lăng
Cờ thần kiếm bạch cứu dân phù đời
Dâng nhang tôn hiệu Cô Mười
Mỏ Ba chốn ấy là người thần tiên.
Mẫu 3:
Cô Mười Đồng Mỏ – Chi Lăng
Cờ thần kiếm bạc cứu dân phù đời
Tôn nhang danh hiệu Cô Mười
Mỏ Ba chốn ấy vốn người sơn trang
Xa xôi chẳng quản dặm ngàn
Cưỡi mây nương gió xa loan ngự về
Nhang thơm tỏa ngát bốn bề
Nhất tâm phụng thỉnh Cô về ngự vui
Ngàn mây xanh thắm bầu trời
Đai hoa, khăn thắt vẻ ngời hào hoa
Nhỡn tinh lóng lánh sao sa
Mẫu khen Cô đẹp nhất tòa Sơn Trang
Suối khe róc rách gẩy đàn
Gió đưa khúc nhạc bổng khoan nhặt trầm
Hổ gầm vang động sơn lâm
Chim non ríu rít bách âm hợp hòa
Cô Mười đẹp tựa sao sa
Tây Thi thua sắc Hằng Nga kém tài
Trên đời có một không hai
Tích xưa sinh thánh là người sơn trung
Mỏ Ba, Bản Thí thổ nùng
Núi non điệp điệp trùng trùng thấp cao
Đền thiêng dấu tích ra vào
Khi lên Bắc Lệ lúc vào Suối Ngang
Líu lo chim hót trên ngàn
Phong lan đua sắc cúc vàng đua tươi
Khí thiêng thơm ngát đưa mùi
Nhang thơm khấn nguyện cô Mười giáng lâm
Độ cho sở nguyện tòng tâm
Độ cho thoát khỏi tham sân đọa đầy
Nhang thơm tỏa ngát bốn bề
Nhất tâm phụng thỉnh Cô về ngự vui
Ngàn mây xanh thắm bầu trời
Đai hoa, khăn thắt vẻ ngời hào hoa
Nhỡn tinh lóng lánh sao sa
Mẫu khen Cô đẹp nhất tòa Sơn Trang
Suối khe róc rách gẩy đàn
Gió đưa khúc nhạc bổng khoan nhặt trầm
Hổ gầm vang động sơn lâm
Chim non ríu rít bách âm hợp hòa
Cô Mười đẹp tựa sao sa
Tây Thi thua sắc Hằng Nga kém tài
Trên đời có một không hai
Tích xưa sinh thánh là người sơn trung
Mỏ Ba, Bản Thí thổ nùng
Núi non điệp điệp trùng trùng thấp cao
Đền thiêng dấu tích ra vào
Khi lên Bắc Lệ lúc vào Suối Ngang
Líu lo chim hót trên ngàn
Phong lan đua sắc cúc vàng đua tươi
Khí thiêng thơm ngát đưa mùi
Nhang thơm khấn nguyện cô Mười giáng lâm
Độ cho sở nguyện tòng tâm
Độ cho thoát khỏi tham sân đọa đầy
6. Vẻ đẹp Cô Mười Đồng Mỏ:
Vẻ đẹp của Cô Mười Đồng Mỏ được miêu tả qua bài văn tả Cô như sau:
Cô Mười Đồng Mỏ – Chi Lăng
Cờ thần kiếm bạc cứu dân phù đời
Tôn nhang danh hiệu Cô Mười
Mỏ Ba chốn ấy vốn người sơn trang
Xa xôi chẳng quản dặm ngàn
Cưỡi mây nương gió xa loan ngự về
Nhang thơm tỏa ngát bốn bề
Nhất tâm phụng thỉnh Cô về ngự vui
Ngàn mây xanh thắm bầu trời
Đai hoa, khăn thắt vẻ ngời hào hoa
Nhỡn tinh lóng lánh sao sa
Mẫu khen Cô đẹp nhất tòa Sơn Trang
Suối khe róc rách gẩy đàn
Gió đưa khúc nhạc bổng khoan nhặt trầm
Hổ gầm vang động sơn lâm
Chim non ríu rít bách âm hợp hòa
Cô Mười đẹp tựa sao sa
Tây Thi thua sắc Hằng Nga kém tài
Trên đời có một không hai
Tích xưa sinh thánh là người sơn trung
Mỏ Ba, Bản Thí thổ nùng
Núi non điệp điệp trùng trùng thấp cao
Đền thiêng dấu tích ra vào
Khi lên Bắc Lệ lúc vào Suối Ngang
Líu lo chim hót trên ngàn
Phong lan đua sắc cúc vàng đua tươi
Khí thiêng thơm ngát đưa mùi
Nhang thơm khấn nguyện cô Mười giáng lâm
Độ cho sở nguyện tòng tâm
Độ cho thoát khỏi tham sân đọa đầy
Quế lan oanh yến sum vầy
Vun bồi cội phúc tháng ngày bình an
Thỉnh Cô chứng giám đàn tràng
Khuông phù đệ tử an khang thọ trường.
– Cô Mười là một vị thánh rất xinh đẹp, không ai có thể so sánh được “Tưởng tượng nhan sắc nào sánh bằng”. Cô luôn tươi cười và rất niềm nở: “Cô Mười đêm ngày nở nụ cười trên môi”, “Về đồng mặc áo vàng tươi; khăn hoa, khăn thắt lưng đúng người Sơn Trang”.
Ngoài ra, vẻ đẹp ấy của Cô Mười Đồng Mỏ còn được dân gian lưu truyền qua những câu hát từ xa xưa:
Ai lên Đồng Mỏ – Chi Lăng
Cô Mười nhan sắc miệng cười nở hoa
Chắp tay bái lạy Cô Mười
Hình dung nhan sắc ai mà dám đương
Xa xôi chẳng quản đường trường
Băng ngàn vượt núi, cưỡi mây đi về
Về đồng mặc áo vàng tươi
Đai hoa, khăn thắt đúng người Sơn Trang
Cô Mười đẹp tựa sao sa
Cô đẹp như sao Bắc Đẩu – Ngân Hà
Đồng Mỏ – Cô Mười vào ra
Mẫu khen Cô đẹp nhất tòa Sơn Trang…….
Cô Mười đẹp tựa Hằng Nga
Hằng Nga kém sắc, Tây Thi kém tài
Trên ngàn có một không hai
Khi xưa Cô vốn là người thần tiên
Cô Mười Đồng Mỏ còn đủ tài năng cầm kỳ thi họa:
Nắng nghe tiếng nhật, tiếng khoan
Cô Mười Đồng Mỏ đánh đàn ca ngâm
Khi gió mát lúc êm trời
Khi Cô dệt lụa, lúc lại quay tơ
Thanh nhàn hái lá đề thơ
Chơi chùa Non Nước lững lờ vào ra
