Có được sử dụng tài khoản cá nhân kêu gọi từ thiện?

1. Cá nhân có được tham gia kêu gọi từ thiện? 

Căn cứ Điều 2 Nghị định số 93/2021/NĐ-CP quy định đối tượng được tham gia kêu gọi từ thiện khi xảy ra sự cố hỏa hoạn, lũ lụt, thiên tai, dịch bệnh, sự cố hay hỗ trợ các bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo, trong đó có các cá nhân, cụ thể: Các cá nhân có đủ năng lực hành vi dân sự tham gia vận động, tiếp nhận, phân phối nguồn đóng góp tự nguyện nhằm mục đích để khắc phục, giảm thiểu được những khó khăn. 

Như vậy, theo quy định của pháp luật thì cá nhân đáp ứng đủ năng lực hành vi dân sự hoàn toàn có quyền được phép tham gia vận động, kêu gọi từ thiện. 

2. Có được sử dụng tài khoản cá nhân kêu gọi từ thiện?

Căn cứ khoản 4 Điều 10 Thông tư số 41/2022/TT-BTC quy định khi cá nhân tham gia vận động, kêu gọi từ thiện được tiếp nhận tài trợ bằng tiền thì phải xử lý như sau: 

– Cá nhân không được nhận tiền quyên góp từ thiện chung vào tài khoản sử dụng chi tiêu cá nhân của chính họ. Cá nhân phải mở tài khoản riêng cho mục đích xã hội, từ thiện tại ngân hàng theo quy định. 

– Nếu như nhận quyên góp từ thiện bằng tiền mặt: cá nhân sau khi tiếp nhận tiền từ thiện của mọi người phải đảm bảo có biện pháp bảo quản tiền một cách an toàn và minh bạch. 

Trường hợp số tiền nhận được chưa sử dụng có thể đem gửi vào tài khoản được mở riêng cho mục đích xã hội, từ thiện tại ngân hàng.

– Nếu như cá nhân tiếp nhận tiền từ thiện bằng ngoại tệ: thực hiện bán ngoại tệ cho ngân hàng thương mại và quản lý, sử dụng tiền Việt Nam để thực hiện các hoạt động xã hội, từ thiện theo quy định. 

Một trong những lưu ý quan trọng với cá nhân đứng ra tổ chức, kêu gọi từ thiện là phải thực hiện ghi chép lại đầy đủ các khoản tiền đã nhận của mọi người; thông tin của nhà tài trợ gồm họ và tên, địa chỉ,…; số tiền đã chi cho từng mục đích sử dụng; các hình thức đóng góp của mọi người như tiền mặt hay chuyển khoản qua tài khoản nào?; thời gian nhận được sự đóng góp là khi nào?;….

Như vậy, theo quy định của pháp luật, khi cá nhân đứng ra tổ chức kêu gọi từ thiện thì không được phép sử dụng tài khoản cá nhân mà phải lập một tài khoản khác tách bạch với tài khoản cá nhân để tránh trường hợp việc gian lận, ăn chặn số tiền đó; đảm bảo việc từ thiện phải trong sạch và minh bạch, rõ ràng. 

3. Những lưu ý khi cá nhân đứng ra kêu gọi, ủng hộ từ thiện: 

Thứ nhất, đảm bảo mở tài khoản riêng để thực hiện nhận tiền từ thiện: 

– Cá nhân phải mở tài khoản riêng để kêu gọi ủng hộ, giúp đỡ nạn nhân bị hoả hoạn.

– Tài khoản được mở ra chỉ sử dụng với mục đích để tiếp nhận, quản lý tiền đóng góp, ủng hộ của sự cố đó trong thời gian kêu gọi.

– Khi cá nhân, tổ chức đóng góp yêu cầu phải có biên nhận các khoản đóng góp bằng tiền mặt. 

– Ngoài khoảng thời gian thông báo, cam kết nhận từ thiện thì không được phép tiếp nhận thêm các khoản tiền đóng góp từ mọi người. 

– Khi kết thúc thời gian cam kết nhận từ thiện, cá nhân phải có yêu cầu gửi đến ngân hàng mở tài khoản để đóng tài khoản, dừng tiếp nhận các khoản đóng góp tự nguyện.

Thứ hai, khi có nhu cầu và tiến hành vận động, kêu gọi mọi người quyên góp để từ thiện nhằm mục đích hỗ trợ, khắc phục thiên tai, dịch bệnh, sự cố thì cá nhân phải thực hiện thông báo trên các phương tiện thông tin truyền thông các nội dung sau: 

– Mục đích của việc kêu gọi từ thiện. 

– Phạm vi thực hiện hoạt động từ thiện. 

– Hình thức vận động từ thiện là gì? 

– Tài khoản tiếp nhận từ thiện là gì? 

– Nếu như tiếp nhận từ thiện bằng hiện vật thì phải nêu rõ địa điểm tiếp nhận hiện vật ở đâu? 

– Thời gian cam kết nhận hỗ trợ từ thiện. 

Thứ ba, sau khi thông báo đầy đủ các thông tin theo quy định để tiến hành từ thiện, cá nhân phải lập văn bản đến Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cư trú để báo cáo những nội dung đó. 

Từ đó, Ủy ban nhân dân cấp xã có cơ sở để theo dõi và cung cấp thông tin khi có yêu cầu của tổ chức, cá nhân đóng góp hoặc nhận hỗ trợ và cơ quan có thẩm quyền phục vụ công tác hướng dẫn, theo dõi, thanh tra, kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm.

Thứ tư, cá nhân phải lập sổ ghi chép: 

Căn cứ Điều 10 tại Thông tư số 41/2022/TT-BTC quy định khi tham gia tổ chức, vận động, kêu gọi từ thiện, cá nhân phải mở sổ ghi chép nhằm mục đích để làm căn cứ ghi nhận lại: 

– Các khoản đã tiếp nhận đóng góp tự nguyện của các nhà tài trợ đầy đủ và rõ ràng. 

– Các khoản đã phân phối và sử dụng từ nguồn từ thiện này để thực hiện các hoạt động xã hội, từ thiện một cách chính xác, trung thực, đảm bảo công khai, minh bạch.

Lưu ý: cá nhân phải thực hiện lập ghi chép từ khi bắt đầu có hoạt động kêu gọi, tiếp nhận, phân phối nguồn đóng góp. Việc ghi chép phải đảm bảo diễn ra một cách liên tục theo đúng trình tự thời gian. 

– Khi kết thúc thời gian từ thiện, hoàn thành xong nhiệm vụ từ thiện thì phải tiến hành chốt sổ, cộng đầy đủ số liệu thu, chi và tính số tiền dư chưa sử dụng (nếu có). 

4. Ăn chặn tiền từ thiện xử lý thế nào? 

Thứ nhất, xử lý vi phạm hành chính: 

Cá nhân có hành vi dùng thủ đoạn gian dối kêu gọi từ thiện để chiếm đoạt tài sản của người khác thành của riêng thì sẽ bị xử phạt hành chính từ 2 triệu đến 3 triệu đồng (căn cứ điểm a khoản 1 Điều 15 Nghị định số 144/2021/NĐ-CP). 

Thứ hai, bị truy cứu trách nhiệm hình sự: 

Trường hợp cá nhân có hành vi lợi dụng việc kêu gọi từ thiện để nhằm lấy tài sản của người khác và sử dụng cho mục đích cá nhân sẽ bị truy cứu hình sự về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo quy định tại Điều 174 Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017, theo đó: 

* Khung 1: Mức phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm: 

– Cá nhân có hành vi chiếm đoạt tài sản của người khác bằng hành vi gian dối, giá trị chiếm đoạt từ 2 triệu đồng đến dưới 50 triệu đồng. 

– Cá nhân có hành vi gian dối để chiếm đoạt tài sản của người khác mà dưới 2 triệu đồng, tuy nhiên thuộc một trong các trường hợp sau: 

+ Trước đó đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi chiếm đoạt tài sản nhưng vẫn còn vi phạm. 

+ Trước đó đã bị kết án về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản hoặc một trong các tội bao gồm tội cướp tài sản (Điều 168); tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản (Điều 169); tội cưỡng đoạt tài sản (Điều 170); tội cướp giật tài sản (Điều 171); tội công nhiên chiếm đoạt tài sản (Điều 172); tội trộm cắp tài sản (Điều 173); tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản (Điều 175); tội sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản (Điều 290) mà còn vi phạm. 

+ Thực hiện hành vi và có gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự hay an toàn xã hội. 

+ Thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản và tài sản đó là phương tiện kiếm sống chính của người bị hại hay gia đình họ. 

* Khung 2: Mức phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:

– Thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản có tổ chức. 

– Tính chất chuyên nghiệp khi thực hiện hành vi. 

– Giá trị tài sản chiếm đoạt từ 50 triệu đồng đến dưới 200 triệu đồng. 

– Tái phạm nguy hiểm. 

– Dùng thủ đoạn xảo quyệt

– Lợi dụng chức vụ, quyền hạn hoặc lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức để chiếm đoạt tài sản. 

* Khung 3: Mức phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:

– Tài sản chiếm đoạt có giá trị từ 200 triệu đồng đến dưới 500 triệu đồng. 

– Lợi dụng thiên tai, dịch bệnh để chiếm đoạt tài sản. 

* Khung 4: Mức phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân:

– Giá trị tài sản chiếm đoạt từ 500 triệu đồng trở lên. 

– Lợi dụng hoàn cảnh chiến tranh, tình trạng khẩn cấp để nhằm chiếm đoạt tài sản. 

Bên cạnh đó, ngoài mức phạt tù như trên thì người thực hiện hành vi phạm tội còn bị phạt tiền mức từ 10 triệu đồng đến 100 triệu đồng. 

Hay cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm. Đồng thời, bị tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

Các văn bản pháp luật được sử dụng trong bài viết: 

– Nghị định số 93/2021/NĐ-CP về vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng các nguồn đóng góp tự nguyện hỗ trợ khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố; hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo. 

– Thông tư số 41/2022/TT-BTC hướng dẫn chế độ kế toán áp dụng cho các hoạt động xã hội, từ thiện.