Một trong những lời khuyên quý giá mà ông cha ta đã để lại cho con cháu là: “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng”. Đây là lời khuyên quý giá từ ông cha ta về cách sống trong các hoàn cảnh sống khác nhau.

Mượn hình ảnh “mực” và “đèn” để qua đó nói lên điều xấu xa và điều tốt đẹp trong xã hội. Khi con người sống tại môi trường xấu cũng sẽ dễ trở thành người xấu hơn và ngược lại, con người ta sống trong môi trường tốt sẽ dễ trở thành người tốt. Câu tục ngữ đó đã cho thấy sự ảnh hưởng từ môi trường đối với mỗi con người.

Chúng ta có thể bắt gặp một vài dẫn chứng tiêu biểu trong các tác phẩm văn học Việt Nam. Chí Phèo trong truyện ngắn cùng tên cũng là một nhân vật như vậy. Vốn là một anh nông dân hiền lành chất phát tuy nhiên chỉ vì lòng ghen tị của bá Kiến mà bị đẩy vào tù. Sau đó bao nhiêu năm trở về quê cũ thì Chí Phèo đã thay đổi hoàn toàn trong cả nhân hình lẫn nhân tính của hắn: “Cái đầu thì trọc lốc, cái răng cạo trắng hớn, cái mặt thì đen mà rất cơng cơng, hai mắt gườm gườm trông gớm chết!…”. Hắn sau đó đã trở thành con quỷ dữ của làng Vũ Đại. Chính nhà tù của thực dân Pháp, cái nhà tù đen tối khắc nghiệt đã làm thay đổi con người của hắn – Chí Phèo.

Còn trong truyện “Mẹ hiền dạy con” đã chứng minh rất rõ nét cho “gần đèn thì rạng”. Mạnh Tử từ khi còn bé sống gần trường học nên ông đã lễ phép chăm chỉ học hành từ sớm, giả sử người mẹ của Mạnh Tử cho ông sống gần chợ hay ở nghĩa địa thì cũng chưa chắc sau này Mạnh tử đã có thể trở thành bậc hiền tài của Trung Quốc. Còn trong cuộc sống thực tế, chúng ta đều có thế thấy được rằng là học sinh sống trong tập thể lớp, trường học có nhiều bạn tốt được hưởng nền giáo dục chu đáo sẽ có khả năng lớn trở thành người tốt. Gia đình bố mẹ sống hòa thuận con cái sẽ chăm ngoan, xã hội tốt đẹp sẽ có những người công dân tốt. Nếu một người sống trong môi trường gia đình bạn bè không tốt thì con người sẽ bị ảnh hưởng, thay đổi theo chiều hướng xấu.

Dù vậy, vẫn có những hoàn cảnh con người không chịu sự chi phối của ngoại cảnh. Họ có những phẩm chất vô cùng thanh cao. Ví dụ như Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Nguyễn Công Trứ… Tất cả họ đều là những con người đã lựa chọn rời xa chốn quan trường tranh đấu để tìm về cùng thiên nhiên đẹp đẽ, không màng những bon chen quyền lực, địa vị.

Như vậy, câu tục ngữ xưa “Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng” hoàn toàn đúng đắn. Đó cũng chính là lời khuyên ý nghĩa dành cho mọi người trong cuộc sống.

3. Chứng minh câu tục ngữ “Gần mực thì đen gần đèn thì sáng” ngắn gọn nhất:

Trong kho tàng tục ngữ của Việt Nam có câu: “Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng” đây là một lời khuyên đúng đắn, sâu sắc.

Mực và đèn đều là hình ảnh mang tính biểu tượng ẩn dụ. Mực gợi đến những điều tăm tối, xấu xa. Còn đèn gợi chúng ta về những điều sáng rõ, tốt đẹp. Như vậy, ý nghĩa của câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng” muốn nói đến ảnh hưởng mà môi trường mang lại đối với con người. Con người chúng ta sống trong môi trường xấu, thường xuyên tiếp xúc với những người xấu thì ta càng sẽ bị nhiễm thói hư tật xấu. Còn khi chúng ta sống trong môi trường tốt, tiếp xúc với nhiều người tốt thì ta sẽ học hỏi được điều tốt hay, trở thành người có ích cho xã hội.

Câu tục ngữ trên là một lời nhận xét hoàn toàn đúng đắn, thể hiện kinh nghiệm sống phong phú từ xưa của ông cha ta. Môi trường đóng vai trò quan trọng với việc hình thành nhân cách của con người. Trong gia đình, cha mẹ chính là tấm gương để cho con cái noi theo. Còn tại trường học, thầy cô sẽ có vai trò giáo dục, định hướng cho mỗi học sinh. Ngoài ra, bạn bè cũng sẽ có ảnh hưởng đến mỗi con người. Một người bạn tốt sẽ có thể giúp chúng ta học được thêm nhiều điều hay lẽ phải để sống tốt đẹp hơn, cùng nhau giúp đỡ vượt qua khó khăn, chia sẻ mọi điều buồn vui trong cuộc sống. Còn những người bạn xấu sẽ kéo chúng ta dễ sa ngã vào tệ nạn xã hội, học thói hư tật xấu và trở nên ích kỉ để rồi cuộc đời trở dễ chìm trong những đêm dài tăm tối…

Tuy nhiên, không phải ai cũng chịu ảnh hưởng của môi trường. Có những tấm gương sáng vẫn giữ gìn được nhân cách tốt đẹp. Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại chính là tấm gương sáng ngời. Suốt những năm tháng bôn ba bên nước ngoài để đi tìm đường cứu nước, Bác vẫn luôn giữ vững những phẩm chất cao đẹp, lối sống giản dị và đạo đức cách mạng. Điều đó khiến cho mỗi chúng ta càng cảm thấy khâm phục và kính trọng Bác nhiều hơn.

Như vậy, câu tục ngữ trên: “Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng” là bài học quý báu dành cho mỗi người. Chúng ta phải biết giữ gìn và phát huy tinh thần đó một cách tối đa để có thể trở thành những người giúp ích cho xã hội này.

4. Chứng minh câu tục ngữ “Gần mực thì đen gần đèn thì sáng” đạt điểm cao:

Tục ngữ đã gửi gắm nhiều bài học kinh nghiệm quý giá, sâu sắc cho chúng ta. Một trong số đó là câu tục ngữ: “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” nói lên tầm quan trọng mà môi trường tác động đến cuộc sống của mỗi người.

Xét theo nghĩa đen, mực là một loại chất lỏng được dùng để in hoặc viết. Còn đèn ở đây là một đồ vật có thể phát ra ánh sáng. Còn xét theo nghĩa bóng, mực gợi đến điều tăm tối, xấu xa. Còn đèn gợi đến những điều sáng rõ, tốt đẹp. Như vậy, câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng” muốn nói đến ảnh hưởng từ môi trường đối với con người. Chúng ta khi sống trong môi trường xấu, thường xuyên tiếp xúc với những người xấu thì ta sẽ dễ bị nhiễm thói hư tật xấu. Ngược lại, khi chúng ta sống trong môi trường tốt được tiếp xúc với những người tốt thì chúng ta sẽ học hỏi được điều tốt hay và trở thành người có ích.

Không thể phủ được nhận rằng, môi trường có tầm ảnh hưởng quan trọng tới sự hình thành và phát triển nhân cách của con người. Khi chúng ta sống trong một môi trường xấu và tiếp xúc với những người có nhiều thói hư tật xấu thì dễ trở nên sa ngã và mắc sai lầm. Và ngược lại, nếu ta sống trong một môi trường tốt được tiếp xúc với những người có lối sống lành mạnh, nhân cách tốt đẹp thì sẽ có thể học được nhiều điều đáng giá và trở thành người có ích. Cậu bé thần đồng Đỗ Nhật Nam từ khi được sinh ra trong một gia đình có truyền thống học tập và cả bố mẹ là giảng viên đại học. Họ đã có cách dạy dỗ riêng và định hướng đi đúng đắn để Đỗ Nhật Nam trở thành một người có tài năng và giỏi giang. Ngược lại, có rất nhiều bạn trẻ sống trong một gia đình bất hạnh phải chịu nhiều đau khổ khi còn bé từ đó dễ hình thành suy nghĩ lệch lạc từ đó gây ra những hành động sai lầm.

Tuy vậy vẫn còn rất nhiều người không chịu ảnh hưởng của môi trường xung quanh. Họ vẫn luôn giữ được lối sống đẹp đẽ, nhân cách tốt đẹp dù cho sống trong hoàn cảnh xấu xa. Viên quản ngục trong truyện ngắn “Chữ người tử tù” chính là một ví dụ điển hình. Mặc dù, ông phải sống trong môi trường nhà lao toàn lừa lọc, chém giết lẫn nhau nhưng vẫn giữ phẩm chất thanh cao – biết quý trọng người tài, có tấm lòng nhân hậu. Hay là những tấm gương như Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm… tất cả đều là các bậc ẩn sĩ sẵn sàng từ bỏ chốn quan trường tranh giành đấu đá để tìm về với thiên nhiên, quê hương. Họ đều là những tấm gương tốt đáng để chúng ta học tập.

“Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” câu tục ngữ đã giúp người đọc có được một lời khuyên quý giá. Chúng ta mỗi người cần biết lựa chọn môi trường sống hợp lý, nhưng cũng phải giữ được phẩm chất thanh cao dù ở trong bất cứ hoàn cảnh nào.