Làm giấy khai sinh cho con khi không (chưa) có đăng ký kết hôn

Đăng ký khai sinh là việc đầu tiên mà mọi người cần phải làm ngay khi một đứa trẻ sinh ra. Tuy nhiên, không ít trường hợp thì các bậc cha mẹ hoặc người thân thích lại lo ngại về thủ tục đăng ký khai sinh cho con khi mà bố mẹ chỉ tổ chức đám cưới hoặc chỉ chung sống với nhau mà không làm thủ tục đăng ký kết hôn và được pháp luật công nhận là vợ chồng nên không tiến hành đăng ký khai sinh cho con để bảo đảm quyền lợi cho trẻ em theo quy định của pháp luật.

Đăng ký kết hôn theo quy định của pháp luật hôn nhân và gia đình là một trong thủ tục pháp lý quan trọng trong hôn nhân là cơ sở để luật pháp công nhận quan hệ vợ chồng hợp pháp để bảo vệ quyền lợi ích của chồng và thể hiện sự ràng buộc về nghĩa vụ của mỗi người trong quan hệ vợ chồng. Giấy đăng ký kết hôn là một loại giấy tờ hộ tịch nhân thân của các cá nhân sẽ được cơ quan nhà nước có thẩm quyền của nhà nước nhằm xác nhận một người nằm trong trình trạng hôn nhân. Sau khi đăng ký kết hôn thì quan hệ vợ chồng được xác lập hợp pháp thuận lợi cho việc đăng ký khai sinh cho con.

Nam nữ khi muốn được pháp luật công nhận là hai vợ, chồng trên mặt pháp lý hợp pháp thì phải thực hiện thủ tục đăng ký kết hôn tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định.

Theo quy định tại Điều 88  Luật Hôn nhân và Gia đình 2014  trong thời kỳ hôn nhân khi con sinh ra trong hoặc sau ngày cha mẹ có  đăng ký kết hôn và mặc nhiên khi con sinh ra kể từ khi đăng ký kết hôn có hiệu lực được cha mẹ của trẻ cùng thừa nhận là con chung của vợ chồng thì được xác định là cha, mẹ của con theo quy định của pháp luật.

Khi không đăng ký kết hôn thì pháp luật không công nhận bên nam và nam là vợ chồng trên mặt pháp lý. Do đó, con được sinh ra khi hai cha mẹ chưa có Giấy chứng nhận kết hôn là con ngoài giá thú.

Giấy khai sinh hiện nay là một trong những giấy tờ hộ tịch gốc quan trọng nhất của mỗi con người. Giấy khai sinh không những là một trong các bằng chứng chứng minh cho mối quan hệ huyết thống giữa thành viên của gia đình được thể hiện thông qua các nội dung ghi trong giấy khai sinh hay đó là một bằng chứng chứng minh quyền Công dân của mỗi con người.

1. Thủ tục làm giấy khai sinh cho con khi cha mẹ không đăng ký kết hôn:

Do đó, nếu người cha hoặc người mẹ đã nhận con thì có thể ghi tên người cha hoặc mẹ vào trong giấy khai sinh của con ngoài giá thú. Trước khi ghi tên cha cần phải làm thủ tục đăng ký việc nhận cha cho con theo quy định của pháp luật.

Trước tiên, muốn đăng kí khai sinh cho con thì cha hoặc mẹ cần phải có các giấy tờ tùy thân có liên quan đến việc đăng ký khai sinh, vì hai vợ và chồng không có đăng kí kết hôn nên việc khai sinh cho con có thể tiến hành theo trường hợp đăng kí khai sinh cho con ngoài giá thú. Thủ tục khai sinh cho con ngoài giá thú cũng được thực hiện như thủ tục đăng kí khai sinh cho con trong giá thú theo quy định hiện nay của Nghị định 123/2015/NĐ-CP. và Thông tư 15/2015/TT-BTP. có quy định về thủ tục đăng ký khai sinh cho con trong trường hợp chưa xác định được cha mẹ.

Theo quy định trên, khi người cha hoặc người mẹ muốn đăng ký khai sinh cho con và để tên của cả cha và mẹ trên giấy khai sinh thì khi đi đăng ký khai sinh đồng thời người cha hoặc người mẹ phải thực hiện thủ tục nhận cha cho con bao gồm như sau:

+ Cha mẹ điền và nộp vào tờ khai để làm thủ tục nhận cha mẹ con, sau đó sẽ điền tiếp vào tờ khai đăng ký khai sinh cho con theo mẫu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

+ Cha mẹ nộp cho cơ quan đăng ký hộ tịch giấy chứng sinh theo mẫu mà bệnh viện nơi sinh con đã cấp hoặc các giấy tờ khác có giá trị thay thế giấy chứng sinh của bộ y tế. Trong trường hợp cha mẹ không có giấy chứng sinh thì phải làm bản cam kết bằng văn bản cam đoan về việc sinh con và chịu trách nhiệm trước pháp luật về lời khai của mình nếu không có ai biết về việc sinh con. Cha mẹ nộp văn bản xác nhận về việc sinh của những người làm chứng ít nhất là từ hai người thân thích của cha hoặc mẹ cho cơ quan đăng ký hộ tịch trong trường hợp có người làm chứng chứng kiến về việc sinh.

Cha mẹ nộp chứng cứ chứng minh về quan hệ cha con theo quy định tại Thông tư 15/2015/TT-BTP hướng dẫn Luật hộ tịch và Nghị định 123/2015/NĐ-CP hướng dẫn Luật hộ tịch do Bộ trưởng Bộ Tư pháp ban hành như là giấy xét nghiệm AND của cha mẹ con do cơ quan y tế thực hiện hoặc cơ quan giám định có chức năng thực hiện thủ tục xác nhận quan hệ cha con, quan hệ mẹ con. Trong trường hợp không có các giấy tờ giám định do các cơ quan chuyên môn xác nhận về quan hệ cha mẹ con thì cha mẹ phải của người con này phải cung cấp các căn cứ chứng minh khác như là đồ dùng của cha mẹ con, những vật dụng có liên quan đến cha mẹ con, các thư từ gửi giữa cha mẹ con, các hình ảnh, video, phim ảnh của cha mẹ con trong quá trình chung sống. Trong trường hợp nếu không có bất kỳ giấy tờ gì hoặc không có bất kỳ ai làm chứng thì cha mẹ làm giấy cam đoan về việc sinh là có thật và chịu trách nhiệm trước pháp luật về lời khai của cha mẹ về việc sinh con theo quy định.

Sau khi chuẩn bị đầy đủ các hồ sơ hợp lệ thì cha mẹ nộp hồ sơ đăng ký khai sinh cho con tại Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn nơi cha hoặc mẹ đang cư trú để có thể xem xét và tiến hành thủ tục đăng kí khai sinh cho con căn cứ theo quy định của pháp luật.

Khi đăng ký khai sinh cho con ngoài giá thú thì cán bộ tư pháp ghi rõ trong sổ hộ tịch từ “Trẻ chưa xác định được cha, mẹ” đối với các trường hợp trẻ chưa xác định được cha mẹ cho con ngoài giá thú theo quy định của pháp luật.

Trong trường hợp đăng kí khai sinh cho con ngoài giá thú, nếu không có quyết định công nhận việc nhận cha cho con của cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc không có cha mẹ yêu cầu nhận con hoặc bổ sung về phần khai về cha hoặc mẹ thì khi đăng ký khai sinh cho con ngoài giá thú về phần quê quán của con được xác định theo họ và quê quán của người mẹ. Trong trường hợp không xác định được người mẹ thì phần quê quán của người con sẽ được xác định theo của người cha nếu người cha đi đăng ký khai sinh và người con sẽ mang họ của người cha tại thời điểm đăng ký khai sinh theo quy định của pháp luật.

Vì giấy khai sinh là một bằng chứng chứng minh Quyền Công dân của mỗi con người nêu lên các thông tin về nhân thân của các cá nhân nên nó góp phần cho cơ quan của nhà nước quản lý công dân trong lĩnh vực tư pháp hộ tịch và các lĩnh vực khác để thống nhất quản lý con người  góp phần ổn định để phát triển đất nước và đẩy mạnh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa của nước ta.

2. Chưa đăng ký kết hôn thì đăng ký khai sinh cho con thế nào?

Tóm tắt câu hỏi:

Tôi và người yêu chưa đăng ký kết hôn. Tuy nhiên, chúng tôi mới có với nhau một con chung. Vậy làm thế nào để tôi có thể đăng ký khai sinh cho đứa bé.      

Luật sư tư vấn:

Theo quy định về thủ tục đăng ký giấy khai sinh thì bạn có thể thực hiện một trong hai phương án sau:

– Phương án thứ nhất: Bạn và người yêu bạn đi đăng ký kết hôn. Sau đó, hai vợ chồng bạn đi đăng ký khai sinh cho đứa bé tại UBND xã, phường thị trấn nơi anh chị đăng ký thường trú. Trong trường hợp này, giấy khai sinh sẽ ghi đầy đủ thông tin của bạn và người yêu bạn là mẹ và cha đẻ hợp pháp của đứa bé.

– Phương án thứ hai: Bạn sẽ làm thủ tục đăng ký khai sinh cho con dưới hình thức đăng ký khai sinh cho con ngoài giá thú. Khi đó trong giấy khai sinh sẽ chỉ ghi thông tin của bạn là mẹ đẻ của đứa bé mà không có thông tin của cha đẻ đứa bé. Sau này, khi bạn muốn bổ sung thông tin người cha vào giấy khai sinh cho đứa bé thì người yêu bạn phải làm thủ tục xác định cha cho con và thay đổi nội dung giấy khai sinh.

3. Không kết hôn nhưng muốn khai sinh cho con theo họ cha có được không?

Tóm tắt câu hỏi:

Xin chào luật sư, em muốn hỏi vấn đề sau mong luật sư giải đáp giúp em.

Em chung sống với một người có quốc tịch Đan Mạch. Hiện tại em đang mang thai, tháng 9 sẽ sinh em bé. Nếu chúng em không đăng ký kết hôn nhưng muốn lấy tên con theo họ cha, quốc tịch của cha thì có được không? Em xin chân thành cảm ơn!

Luật sư tư vấn:

Theo thông tin bạn trình bày, bạn chuẩn bị sinh em bé nhưng chưa làm thủ tục đăng ký kết hôn với bố của em bé nên để khi khai sinh em bé được mang họ và quốc tịch của bố thì bạn cần kết hợp thủ tục đăng ký nhận cha cho con trong quá trình đăng ký khai sinh.

Thủ tục kết hợp việc nhận cha cho con và khai sinh thực hiện như sau:

* Thẩm quyền giải quyết:

Căn cứ theo Điều 35 Luật hộ tịch 2014, cơ quan có thẩm quyền giải quyết là Ủy ban nhân dân cấp huyện nơi bạn cư trú (thường trú hoặc tạm trú).

* Hồ sơ gồm:

– Tờ khai đăng ký khai sinh và Tờ khai đăng ký nhận cha, mẹ, con theo mẫu quy định;

– Giấy chứng sinh của em bé;

– Kết luận giám định ADN giữa em bé và bố em bé;

– CMND/CCCD/Hộ chiếu còn hạn của bạn + Sổ hộ khẩu + Sổ tạm trú (nếu đăng ký tại nơi tạm trú);

– Hộ chiếu + Giấy tờ chứng minh nơi cư trú của bố em bé (Thẻ tạm trú/Phiếu đăng ký tạm trú/Xác nhận nơi cư trú do công an xác nhận)

4. Đăng ký khai sinh cho con khi cha, mẹ chưa đăng ký kết hôn:

Tóm tắt câu hỏi:

Vợ chồng tôi lấy nhau nhưng chưa đăng ký kết hôn. Con tôi sắp sinh thì tôi có được phép làm giấy khai sinh cho cháu và ghi tên cha đẻ cháu không? Trình tự, thủ tục giải quyết việc này như thế nào?

Luật sư tư vấn:

Khi không đăng ký kết hôn thì pháp luật không công nhận hai bạn là vợ chồng. Do đó, con được sinh ra khi hai bạn chưa có Giấy chứng nhận kết hôn là con ngoài giá thú.

Tuy nhiên do bạn chưa có đăng ký kết hôn nên để khai sinh của con bạn có ghi tên cha đẻ thì bạn cần thực hiện thủ tục xác nhận cha cho con kết hợp với việc đăng ký khai sinh, cụ thể như sau:

* Thẩm quyền giải quyết:

Căn cứ theo Điều 35 Luật hộ tịch 2014, cơ quan có thẩm quyền giải quyết là Ủy ban nhân dân cấp huyện nơi bạn cư trú (thường trú hoặc tạm trú).

* Hồ sơ gồm:

– Tờ khai đăng ký khai sinh và Tờ khai đăng ký nhận cha, mẹ, con theo mẫu quy định;

– Giấy chứng sinh của em bé;

– Kết luận giám định ADN giữa em bé và bố em bé;

– CMND/CCCD/Hộ chiếu còn hạn của bạn + Sổ hộ khẩu + Sổ tạm trú (nếu đăng ký tại nơi tạm trú);

– Hộ chiếu + Giấy tờ chứng minh nơi cư trú của bố em bé (Thẻ tạm trú/Phiếu đăng ký tạm trú/Xác nhận nơi cư trú do công an xác nhận).

5. Bổ sung tên cha vào khai sinh của con khi không có đăng ký kết hôn:

Tóm tắt câu hỏi:

Xin chào công ty Luật Dương Gia, tôi có một thắc mắc rất mong nhận được sự tư vấn từ công ty. Tôi đã có con được 2 năm và cũng làm giấy khai sinh cho cháu, tuy nhiên vì lý do cá nhân tôi và bố cháu không đăng ký kết hôn nên khi làm khai sinh cho cháu phần tên cha bỏ trống. Vậy bây giờ tôi có được điền tên bố cháu vào giấy khai sinh không? Nếu được thì thủ tục như thế nào?

Luật sư tư vấn:

Theo quy định tại Điều 88  Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 con sinh ra trước ngày đăng ký kết hôn và được cha mẹ thừa nhận là con chung của vợ chồng được xác định là cha, mẹ của con.

Do đó, nếu người cha đã nhận con thì có thể ghi tên người cha vào giấy khai sinh của cháu. Trước khi ghi tên cha cần phải làm thủ tục đăng ký việc nhận cha cho con.

Căn cứ Điều 34 Nghị định số 158/2005/NĐ-CP ngày 27/12/2005 về đăng ký và quản lý hộ tịch, UBND cấp xã nơi cư trú của người nhận hoặc người được nhận là cha, mẹ, con thực hiện việc đăng ký cha, mẹ, con. Thủ tục cụ thể như sau:

– Người nhận cha, mẹ, con phải nộp Tờ khai theo mẫu quy định. Trong trường hợp cha hoặc mẹ nhận con chưa thành niên phải có sự đồng ý của người đang là mẹ hoặc cha, trừ trường hợp người đó đã chết, mất tích, mất năng lực hoặc hạn chế năng lực hành vi dân sự. Tức là việc cha nhận con cụ thể trong trường hợp của bạn phải được sự đồng ý của bạn vơi tư cách là mẹ đứa bé.

Kèm theo Tờ khai phải xuất trình các giấy tờ sau đây:

 Giấy khai sinh (bản chính hoặc bản sao) của người con;

 Các giấy tờ, đồ vật hoặc các chứng cứ khác để chứng minh quan hệ cha, mẹ, con (nếu có)

– Trong thời hạn 5 ngày, kể từ ngày nhận đủ giấy tờ hợp lệ, nếu xét thấy việc nhận cha, mẹ, con là đúng sự thật và không có tranh chấp, UBND cấp xã đăng ký việc nhận cha, mẹ, con. Trường hợp cần phải xác minh thì thời hạn nói trên được kéo dài thêm không quá 5 ngày.

– Khi đăng ký việc nhận cha, mẹ, con, các bên cha, mẹ, con phải có mặt, trừ trường hợp người được nhận là cha hoặc mẹ đã chết. Chủ tịch UBND cấp xã ký và cấp cho mỗi bên một bản chính Quyết định công nhận việc nhận cha, mẹ, con. UBND cấp xã nơi đã đăng ký khai sinh cho người con sẽ căn cứ Quyết định này để ghi bổ sung phần khai về cha, mẹ trong Sổ đăng ký khai sinh và bản chính Giấy khai sinh của người con, nếu phần khai về cha, mẹ trước đây để trống.

Sau khi có quyết định công nhận việc nhận cha, con, UBND cấp xã, nơi đã đăng ký khai sinh cho người con sẽ ghi bổ sung phần khai về cha trong sổ đăng ký khai sinh và bản chính Giấy khai sinh của người con theo Điều 35 Nghị định số 158/2005/NĐ-CP. Trong trường hợp Sổ đăng ký khai sinh đã chuyển lưu một quyển tại UBND huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (sau đây gọi là UBND cấp huyện) thì UBND cấp xã thông báo cho UBND cấp huyện để ghi tiếp việc bổ sung.

6. Đăng ký khai sinh cho con khi chưa có giấy chứng nhận đăng ký kết hôn:

Tóm tắt câu hỏi:

Chào luật sư! Em vừa mới sinh em bé nhưng tụi em lại chưa có giấy đăng kí kết hôn. Bây giờ tụi em muốn làm giấy khai sinh cho con có đủ tên cha mẹ và theo họ cha, quê quán của cha đứa trẻ được không? Em và chồng có thể về quê chồng làm khai sinh cho con luôn được không tại quê em khá xa. Nếu được vậy tụi em phải cần có những loại giấy tờ nào để có thể làm được? Mong luật sư giúp đỡ. Em cảm ơn!

Luật sư tư vấn:

Căn cứ Điều 6 Nghị định 123/2015/NĐ-CP thì 

–  Giấy khai sinh là giấy tờ hộ tịch gốc của cá nhân.

–  Mọi hồ sơ, giấy tờ của cá nhân có nội dung về họ, chữ đệm, tên; ngày, tháng, năm sinh; giới tính; dân tộc; quốc tịch; quê quán; quan hệ cha, mẹ, con phải phù hợp với Giấy khai sinh của người đó.

Giấy khai sinh là văn bản do cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp cho cá nhân khi được đăng ký khai sinh. 

Căn cứ khoản 1 Điều 14 Luật hộ tịch 2014 thì nội dung của giấy khai sinh gồm: 

– Thông tin của người được đăng ký khai sinh: Họ, chữ đệm và tên; giới tính; ngày, tháng, năm sinh; nơi sinh; quê quán; dân tộc; quốc tịch;

– Thông tin của cha, mẹ người được đăng ký khai sinh: Họ, chữ đệm và tên; năm sinh; dân tộc; quốc tịch; nơi cư trú;

– Số định danh cá nhân của người được đăng ký khai sinh.

Mặt khác kết hôn là việc nam và nữ xác lập quan hệ vợ chồng với nhau theo quy định của Luật hôn nhân và gia đình 2014 về điều kiện kết hôn và đăng ký kết hôn. 

Khi xác lập quan hệ vợ chồng thì đương nhiên khi đăng ký khai sinh được thừa nhận là cha, mẹ con. Tuy nhiên khi chưa đi đăng ký kết hôn, cha của đứa trẻ phải làm thủ tục xác nhận cha cho con. Căn cứ Điều 25 Luật hộ tịch 2014 và Điều 15 Nghị định 123/2015/NĐ-CP thì thủ tục nhận cha cho con được thực hiện như sau: 

Người cha đi làm thủ tục nhận cha cho con phải nộp

+ Tờ khai theo mẫu ban hành kèm theo Thông tư 15/2015/TT-BTP.

+ Chứng cứ chứng minh quan hệ cha con cho cơ quan đăng ký hộ tịch.

Khi đăng ký nhận cha, con các bên phải có mặt.

Thẩm quyền xác nhận: Ủy ban nhân dân cấp xã nơi trẻ đang cư trú có trách nhiệm đăng ký khai sinh cho trẻ chưa xác định được cha, mẹ.

Trong trường hợp có yêu cầu, Ủy ban nhân dân xã kết hợp thủ tục nhận cha cho con và thủ tục đăng ký khai sinh để giải quyết. 

Khi gộp hai trường hợp trên để giải quyết, căn cứ khoản 1, khoản 2 Điều 16 Luật hộ tịch 2014 và Điều 9 Nghị định 123/2015/NĐ-CP  thì người đi đăng ký khai sinh còn phải nộp những giấy tờ sau: 

– Tờ khai đăng ký khai sinh theo mẫu ban hành kèm theo Thông tư 15/2015/TT-BTP. 

– Giấy chứng sinh của con. Nếu không có giấy chứng sinh thì thay thế bằng văn bản của người làm chứng xác nhận về việc sinh; nếu không có người làm chứng thì phải có giấy cam đoan về việc sinh; trường hợp khai sinh cho trẻ em bị bỏ rơi phải có biên bản xác nhận việc trẻ bị bỏ rơi do cơ quan có thẩm quyền lập; trường hợp khai sinh cho trẻ em sinh ra do mang thai hộ phải có văn bản chứng minh việc mang thai hộ theo quy định pháp luật.

Người đi đăng ký khai sinh phải xuất trình  hộ chiếu, chứng minh nhân dân, thẻ căn cước công dân hoặc giấy tờ khác có dán ảnh và thông tin cá nhân do cơ quan có thẩm quyền cấp, còn giá trị sử dụng (sau đây gọi là giấy tờ tùy thân) để chứng minh về nhân thân.

Thời hạn đăng ký khai sinh: 60 ngày kể từ ngày sinh con, cha hoặc mẹ có trách nhiệm đăng ký khai sinh cho con; trường hợp cha, mẹ không thể đăng ký khai sinh cho con thì ông hoặc bà hoặc người thân thích khác hoặc cá nhân, tổ chức đang nuôi dưỡng trẻ em có trách nhiệm đăng ký khai sinh cho trẻ em.

Thẩm quyền đăng ký khai sinh: Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cư trú của người cha hoặc người mẹ thực hiện đăng ký khai sinh.

Công chức tư pháp – hộ tịch và người đi đăng ký khai sinh cùng ký tên vào Sổ hộ tịch. Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã cấp Giấy khai sinh cho người được đăng ký khai sinh.

Do đó, nếu nhà bạn ở quá xa thì bạn có thể đăng ký khai sinh cho con tại nơi cư trú của cha đứa trẻ.