Chúa Bà Tộc Mọi là ai? Đền thờ chính bà Chúa Tộc Mọi ở đâu?

1. Chúa Bà Tộc Mọi là ai?

Chúa Bà Tộc Mọi là một thầy bói nổi tiếng từ xa xưa của người dân tộc Mọi sống trên đỉnh đại ngàn. Vì tính tiên tri và sự anh linh của mình, nên Nữ Thần Bà Mọi là một trong các nữ thần được thờ chung trong hệ thống tứ phủ linh thiêng.

Theo truyền khẩu (và chưa được xác định chính xác) thì ở Lạng Sơn cũng có đền thờ Chúa, từ đền Công Đồng đến cửa rừng Bắc Lệ Sa Thất Khê đến Đèo Keng xưa kia đều có đền Chúa.

Chúa Bà Tộc Mọi là bà chúa bói nổi tiếng từ của người Mọi sống trên miền rừng núi thượng ngàn xưa. Đền Chúa Bà Tộc Mọi có ở Cao Bằng, Lạng Sơn, Thái Nguyên. 

2. Sự tích về Chúa Bà Tộc Mọi:

Chúa Bà Tộc Mọi cũng là một trong những nữ thần bói toán, đúng như tên gọi, bà là nữ hoàng của dân tộc Mọi từ rất xa xưa. Hiện nay, tài liệu về toàn bộ sự tích về Chúa còn rất ít, hầu như không có, nên cũng ít người biết về Chúa. Có lẽ, do những cuộc chiến tranh kéo dài, khốc liệt và hàng thiên niên kỷ cai trị của người bắc thuộc, những câu chuyện về Chúa Bà Tộc Mọi dần biến mất nên những thông tin chính xác về câu chuyện hay địa điểm chính xác cũng biến mất và sự thờ cúng cũng biến mất theo thời gian.

3. Các đền thờ bà Chúa Tộc Mọi ở đâu?

Trên thực tế, đâu là nơi thờ Bà Chúa Tộc Mọi vẫn còn nhiều tranh cãi. Tuy nhiên, theo nghiên cứu của tác giả cuốn "Tín ngưỡng Tam Tứ phủ và Thờ Thánh ở Việt Nam" (The Belief of Three Four Palaces and the Worship of Saints in Vietnam) thì nhóm tác giả cho rằng, thờ Bà Chúa Tộc Mới ở ba nơi: Đền Chúa Mọi ở Thái Nguyên, đền Chúa Mọi ở Cao Bằng, đền Chúa Mọi ở Lạng Sơn. 

3.1. Đền Bà Chúa Tộc Mọi ở Thái Nguyên:

Đền Bà Chúa Tộc Mọi ở Thái Nguyên được coi là ngôi đền chính của Chúa Mọi. Đền tọa lạc tại Giao Liên, tỉnh Thái Nguyên, xứ Mỏ Bạch. Cách tốt nhất để đến Chùa Mọi là đi ô tô, xe máy hoặc không thì bạn cũng có thể đi bằng xe khách. 

• Lộ trình di chuyển đến Đền Bà Chúa Tộc Mọi ở Thái Nguyên:

Nếu đi xe khách, bạn bắt xe từ Bến xe Mỹ Đình đi từ Hà Nội đến Bến xe Thành phố Thái Nguyên. Giá khoảng 120.000 đồng. Từ bến xe này bắt xe đi đền Mới gần đền Mỏ Bạch, cách bến khoảng 5 km. 

Nếu đi ô tô, bạn có thể chọn tuyến đường cao tốc Hà Nội - Bắc Giang không trạm thu phí, tổng chiều dài 1,88 km mất 1 giờ 28 phút. Sau đó, từ thành phố Hà Nội, đi theo đường Hà Nội Bắc Giang, đồi Thịnh Đán, rẽ phải tại biển chỉ dẫn thị xã Thái Nguyên, đi đường Việt Bắc, rẽ vào Đê Nông Lâm, đến đền Mỏ Bạch thì hỏi đường đến Chúa Mọi. 

Đối với những người đi xe máy, tuyến đường tốt nhất là qua quốc lộ 3, dài 74,3 km và mất khoảng 1 giờ 50 phút. Tương tự, từ Hà Nội bạn đi qua Cầu Nhật Tân - Quốc lộ 3 - Ba Tháng Hai - Việt Bắc - Đền Mỏ Bạch rồi hỏi đường đến đền Chúa Mọi. 

3.2. Đền Bà Chúa Tộc Mọi ở Cao Bằng:

Đền Bà Chúa Tộc Mọi ở Cao Bằng cũng nổi tiếng được nhiều người biết đến và thường được thờ cúng vào những dịp đặc biệt trong năm. Đền tọa lạc tại Động Gia Long, Tĩnh Túc, Cao Bằng. Phương tiện tốt nhất để đến đền là ô tô hoặc xe máy. Nếu đi xe khách, bạn bắt tiếp chặng 2 từ bến xe Cao Bằng lên đền cách đó khoảng 50 km. 

• Lộ trình di chuyển đến Đền Bà Chúa Tộc Mọi ở Cao Bằng:

Khoảng cách đi xe ô tô và xe máy là như nhau, tức là nếu bạn chạy xe trên quốc lộ 3 là 266 km thì thời gian di chuyển sẽ mất khoảng 5 tiếng rưỡi đến 6 tiếng. Tương tự, bạn rời Hà Nội đi cầu Vĩnh Tuy - đường Cổ Linh - Thạch Bàn - rẽ vào Nguyễn Văn Linh - nhập vào đường Hà Nội - Bắc Giang - đi theo đường nối CT07 đi Thái Nguyên - QL3 - tại vòng xuyến Tân Long, đi theo lối rẽ thứ 3 vào Cao tốc Thái Đê Nguyên - Bắc Cạn - Thái Nguyên - Chợ Mới - Khu liên hợp Gang thép Kim Sơn, rẽ trái - đi tiếp Quốc lộ 3 - Quốc lộ 279 - Đến ngã ba đường ĐT 212 và Quốc lộ 279, đi thẳng ĐT 212 - ĐT 212, ngã ba giao ĐT 212 và đường 34, rẽ trái vào đường 34, đến thị trấn Trấn Tĩnh Túc Cao Bằng, sau đó hỏi đường đến Động Gia Long. 

 3.3. Đền Khuôn Dầu ở Lạng Sơn: 

Theo truyền khẩu, đền Thần Mọi cũng nằm ở Lạng Sơn, từ đền Công Đồng ở Bắc Lệ, đi đến cửa rừng Thất Khê, đèo Keng, tục gọi là đền Khuôn Dầu. Nơi đây có câu hát truyền thống hầu việc Chúa Mọi như sau: 

"Cả Sơn Lâm vang danh Chúa Mọi 

 Tiếng vọng vang khắp Nam Bang" 

• Lộ trình di chuyển đến Đền Bà Chúa Mọi Lạng Sơn:

Bạn có thể di chuyển đến đền bằng cách đi xe buýt hoặc tàu hỏa, cũng có thể là phương tiện giao thông cá nhân. 

Di chuyển bằng xe khách - thời gian di chuyển dự kiến ​​2 tiếng: Bạn có thể lên xe tại các bến xe Mỹ Đình, Giáp Bát, Gia Lâm. Xe trả khách tại Bến xe Bắc Lệ, cách chùa khoảng 300m, sau đó hỏi đường đến đền Chúa Mọi. Giá vé dao động từ 100.000đ đến 170.00đ/người. 

Di chuyển bằng tàu hỏa - thời gian di chuyển ước tính 3 giờ: Hiện tại các nhà ga đều có tuyến Hà Nội - Bắc Lệ, rất thuận tiện nếu bạn muốn đến đền Bắc Lệ. Đền Bắc Lệ chỉ cách ga khoảng 500m. Sau đó hỏi đường đến đền thờ Chúa Mọi. 

Đi bằng ô tô hoặc xe máy - thời gian di chuyển ước tính khoảng 2 tiếng - khoảng cách 97,4 km - tại trạm thu phí: QL6/Nguyễn Trãi - Nguyễn Xiển - TCT20 - QL1A đi theo biển báo QL5/ Bắc Ninh/Lạng Sơn (đường thu phí) - Hà Nội Cao tốc Bắc Giang /QL1A/QL37 - Cao tốc Bắc Giang Lạng Sơn - ĐT 242/ĐT 245 - Đền Công Đồng Bắc Lệ, hỏi đường đến Đền Chúa Mọi. 

4. Hầu giá Chúa Tộc Mọi:

Không giống như các vị chúa khác, bà Chúa Tộc Mọi không mấy khi về đồng. Tuy nhiên, theo các tài liệu, chúa Mọi thường mặc đồ đen hoặc chàm khi về hầu đồng. Khi Chúa về, Ngài nhảy múa ban của cải, phát lộc cho muôn dân.

5. Cách dâng lễ Chúa Tộc Mọi:

Theo lệ cúng những ngày đầu năm, đầu tháng, con nhang, môn đệ thành tâm từ xa đến gần lần lượt mang lễ vật tấm lòng bạc đến cửa đền thờ. Nguyện xin Chúa phù hộ cho gia đình bên nội, bên ngoại bình an, yên ấm, phát tài, phú quý. 

Mâm cúng dâng lên Chúa Bà Tộc Mọi gồm có đĩa hoa, một đĩa quả, cơi trầu, quả cau, cút rượu, xôi thịt thịt, giấy tiền, thẻ hương và cánh sớ. 

Thông thường, sau khi dâng các lễ vật này, sau một tuần hương, phải hạ tất cả các đồ tế lễ này, trừ tiền giấy và cánh sớ thì đem đi hóa. Nếu bạn muốn một lễ vật có thể dâng cúng lâu dài trên bàn thờ linh thiêng thì có thể tham khảo Oản.

6. Bản văn về Chúa Bà Tộc Mọi:

Nhang thơm tấu trước án tiền

Thỉnh mời tiên chúa bói then ngự đồng

Cảnh lâm tùng rừng xanh ngan ngát

Cửa thượng ngàn bát ngát suối khe

Non thiêng hiu quạnh bốn bề

Chúa tiên giáng thế lập nghề bói then

Áo chàm đen trâm hoa tràng mạng

Đôi kiềng vàng khảm nạm ngọc lam

Lạng Sơn Chúa ngự thạch bàn

Tay cầm tính tâu hát vang núi rừng

Tu tiên khí dụng công pháp chỉ

Phép nhiệm màu tà quỷ sợ uy

Sơn tinh voi hỗ phục quỳ

Man man cầm thú đều thì phục công

Miền sơn động tay đàn miệng hát

Khí âm dương khúc nhạc điệu then

Danh thơm lừng lẫy lưu truyền

Tiếng đồn vang khắp trong miền Lạng Sơn

Thổ mán mường điều thì cung phục

Nhờ ơn bà cây đức vẻ vang

Thành tâm giữ nghiệp ca đàn

Gọi hồn non nước suối ngàn thủa xưa

Linh tiên khí thần cơ ứng khẩu

Phép nhập hồn tính tâu ai hay

Có thì có tự mảy may

Không thì cả thế gian này cũng không

Có phen dạo sơn cùng bích thủy

Ai có lòng tùy hỉ hữu duyên

Có phen dạo cảnh non tiên

Hai nàng thị nữ khăn miên theo hầu

Khăn vấn đầu cổ đeo vòng bạc

Lược trâm cài má hạc tóc mây

Hây hây vành nguyệt vơi đầy

Đáng thanh đáng lịch vẻ đầy khuôn trăng

Dáng tiên chúa ả Hằng thua sắc

Bước khoan thai nhẹ gót lên non

Dù cho nước chảy đá mòn

Thương đồng chẳng quản dù còn bao xa

Chúa về đồng muôn nhà kính phục

Nét phong tư vẻ thực tài hoa

Chúa tiên linh ứng hay là

Khúc đàn non nước cầm ca chiêu hồn

Cân đàn then âm dương thấu tỏ

Nhạc vang lừng đâu đó mọi nơi

Thành tâm khẩn bái luyện mời

Đan thành nhất dạ làm tôi chúa bà

Làm tôi chúa đồng gia hưng thịnh

Đề cho đời nức tiếng thơm danh

Ai ơi hữu tử hữu sinh

Một niềm tưởng vọng tâm linh hữu thành

Tiết ngày lành dâng văn bái thỉnh

Nguyện phúc lai hưng thịnh đề đa

Thỉnh tiên chúa giáng điện tòa

Khuông phù đệ tử vinh hoa thọ trường