Chế độ quân điền là chính sách ruộng đất xuất hiện dưới thời nhà Đường, là việc nhà Đường lấy ruộng đất công lãng xã và ruộng đất bỏ hoang đem chia cho hộ nông dân. Để hiểu rõ hơn về chế độ này, mời quý bạn đọc xem bài viết Chế độ ruộng đất nổi tiếng dưới thời Đường là gì?
Mục lục bài viết
1. Chế độ ruộng đất nổi tiếng dưới thời Đường là gì?
Chế độ ruộng đất nổi tiếng dưới thời Đường là chế độ quân điền, là một hệ thống phân phối đất đai công bằng cho nông dân do nhà Đường thực hiện từ năm 618. Theo chế độ này, nhà nước sở hữu tất cả đất đai và chia cho nông dân sử dụng suốt đời theo số lượng thành viên trong hộ gia đình. Mỗi nam giới trên 15 tuổi được cấp 40 mẫu đất và mỗi nữ giới trên 20 tuổi được cấp 20 mẫu đất. Ruộng trồng lúa phải trả lại cho nhà nước khi người làm thuê đến 60 tuổi, còn ruộng trồng dâu được cha truyền con nối. Nông dân phải nộp thuế cho nhà nước theo ba loại: tô (thuế ruộng), dung (thuế lao dịch) và điệu (thuế hộ khẩu). Chế độ này nhằm thúc đẩy sự phát triển của đất đai, ngăn chặn sự tích tụ đất đai của các gia tộc quý tộc và các tự viện Phật giáo, và tạo ra một cơ sở thuế vững chắc cho nhà nước. Ngay cả Nhật Bản cũng đã áp dụng do kết quả của cải cách Taika do Thánh Đức Thái tử thực hiện. Chế độ quân điền ra đời trong bối cảnh lịch sử của cuộc khủng hoảng kinh tế và xã hội sau thời Sui. Nhà Đường đã khai thác được những vùng đất rộng lớn bị bỏ hoang do chiến tranh và dịch bệnh để phục hồi sản xuất nông nghiệp. Chế độ quân điền đã góp phần tạo ra một nền kinh tế vững mạnh cho Trung Quốc thời Đường, làm tăng sản lượng lương thực, thu nhập nhà nước và cải thiện cuộc sống của nông dân. Tuy nhiên, chế độ này cũng có những hạn chế và khuyết điểm, như việc không khuyến khích sự sáng tạo và tiến bộ của nông dân, việc không giải quyết được vấn đề sự chênh lệch giàu nghèo giữa các vùng miền và việc không ngăn được sự xâm chiếm và chiếm hữu đất đai của các quan lại và tư sản. Chế độ quân điền đã bị suy yếu và sụp đổ vào cuối thời Đường do sau loạn An Sử, khi triều đình mất quyền kiểm soát tập trung các lãnh thổ của mình và các yếu tố như sự biến đổi khí hậu, sự gia tăng dân số, sự phân hóa xã hội và các cuộc nổi loạn và chiến tranh.
2. Những thuận lợi của chế độ ruộng đất quân điền ở Trung Quốc:
– Thúc đẩy sự phát triển của nông nghiệp, tăng sản lượng lúa gạo và các sản phẩm khác. Nông dân có được nguồn thu nhập ổn định và có thể trả thuế cho nhà nước.
– Ngăn chặn sự tích tụ đất đai của các gia tộc quý tộc và các tự viện Phật giáo, giảm bớt bất bình đẳng xã hội và duy trì sự ổn định chính trị. Nhà nước có được quyền kiểm soát tập trung về các vùng đất và ngăn chặn sự xuất hiện của các cơ sở quyền lực cạnh tranh.
– Tạo điều kiện cho sự phát triển của thương mại, công nghiệp và văn hóa. Với việc tăng sản lượng nông sản, Trung Quốc có thể xuất khẩu sang các nước láng giềng và thu nhập được bạc, lụa và các hàng hóa khác. Công nghiệp chế tạo, dệt may, gốm sứ, giấy in và thuốc nổ cũng được phát triển mạnh mẽ. Văn hóa Trung Quốc cũng đạt được những thành tựu cao trong thi ca, văn học, hội họa, âm nhạc và khoa học.
– Giải quyết ổn thỏa sự sở hữu ruộng đất và mối quan hệ giữa nhà chính quyền, vua, quan lại và nhân dân; giảm bớt bất công trong xã hội.
– Góp phần khuyến khích nhân dân trở lại việc cày cấy.
– Ngăn cản giới quý tộc phát triển các cơ sở quyền lực lớn bằng cách độc quyền các lĩnh vực, và cho phép người dân thường tham gia vào canh tác và đảm bảo sinh kế của họ.
– Tạo điều kiện cho nhà nước huy động nhân lực và vật lực cho quốc phòng.
– Khuyến khích sự phát triển kinh tế và văn hóa ở các vùng xa xôi, góp phần mở rộng lãnh thổ và duy trì sự thống nhất của đất nước.
– Thúc đẩy sự hợp tác và giao lưu giữa các dân tộc thiểu số và người Hán, tạo ra một nền văn minh đa dạng và phong phú.
– Phục hồi và phát triển nền nông nghiệp sau thời kỳ loạn lạc của Nam Bắc triều.
– Giảm bớt sự bất bình đẳng về sở hữu đất đai giữa các giai cấp, ngăn chặn sự hình thành các cơ sở quyền lực lớn của quý tộc và tự viện Phật giáo.
– Ngăn cản giới quý tộc phát triển các cơ sở quyền lực lớn bằng cách độc quyền các lĩnh vực, và cho phép người dân thường tham gia vào canh tác và đảm bảo sinh kế của họ.
– Từ những điều này, triều đình đã có thể phát triển một cơ sở thuế và làm chậm quá trình tích tụ đất đai bằng những bất động sản rộng lớn.
– Điều này cũng được các triều đại nhà Đường sử dụng để phá vỡ chu kỳ triều đại, là ý tưởng rằng tất cả các triều đại sẽ chấm dứt và điều này sẽ ngăn chặn nó bằng cách người dân nhận được đất từ triều đình.
– Khuyến khích nhân dân trở lại việc canh tác, gắn bó với ruộng đất và nhà nước, làm chậm quá trình suy tàn của chu kỳ triều đại.
3. Những hạn chế của chế độ ruộng đất quân điền ở Trung Quốc:
Chế độ ruộng đất quân điền có một số ưu điểm, như tăng cường quốc phòng, ổn định dân sinh và khuyến khích nông nghiệp. Tuy nhiên, chế độ này cũng gặp nhiều hạn chế, như:
– Thể chế này cuối cùng cũng ngừng áp dụng sau loạn An Sử, khi triều đình bắt đầu mất quyền kiểm soát tập trung đối với các lãnh thổ của mình.
– Mặc dù tất cả các vùng đất trên lý thuyết thuộc về triều đình, các gia đình quý tộc đã có thể có được đất đai một cách hợp pháp và có thể xây dựng tài sản của họ. Các tự viện Phật giáo cũng vậy, đã kiểm soát nhiều khu ruộng đất rộng lớn.
– Nông dân thường làm thuê cho các gia đình địa chủ và trở thành nông nô hoặc nô tỳ trong thời gian xảy ra thiên tai và xung đột để đảm bảo an ninh của chính họ.
– Việc mất dần đất đai chịu thuế là một lý do cho sự suy tàn của nhà Đường. Mô hình địa chủ giữ đất do nông dân thuê canh tác sẽ tiếp tục trong suốt phần còn lại của lịch sử Trung Quốc cho đến khi thành lập Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa vào năm 1949.
– Hạn chế phong trào đấu tranh của nông dân vì họ không có quyền sở hữu ruộng đất và phải tuân theo các quy định của nhà nước về việc trả lại hoặc thừa kế ruộng đất. Ngoài ra, họ cũng phải chịu áp lực thuế cao và bị khai thác bởi các quan lại được cấp ruộng đất làm bổng lộc.
– Chế độ quân điền không thể duy trì lâu dài vì nó bị ảnh hưởng bởi các yếu tố như thiên tai, chiến tranh, dịch bệnh, biến đổi dân số, sự can thiệp của các tổ chức tôn giáo hay các gia tộc quý tộc. Những yếu tố này làm giảm diện tích ruộng đất có thể phân phối, làm mất cân bằng giữa nhu cầu và nguồn cung cấp lao động, làm suy yếu quyền lực của nhà nước và làm mất đi sự công bằng trong xã hội.
– Chế độ quân điền không phù hợp với sự phát triển kinh tế vì không khuyến khích sự đổi mới, không tạo ra các thị trường hàng hóa và không thúc đẩy sự liên kết giữa các vùng. Nó cũng không tạo ra các nguồn lực để phát triển các ngành công nghiệp khác như thủ công, buôn bán hay văn hóa.
Một số nguyên nhân là:
– Sự biến đổi khí hậu, thiên tai và chiến tranh làm giảm diện tích ruộng đất có thể canh tác. Nhiều nông dân không có đủ ruộng để sống và phải làm thuê cho các gia đình giàu có hoặc trở thành nô lệ.
– Sự tham nhũng của các quan lại, sự lãng phí của triều đình và sự bất công của chính sách thuế làm suy yếu ngân sách nhà nước. Nhà nước không còn khả năng quản lý và phân phối ruộng đất hiệu quả.
– Sự phát triển của các gia tộc quý tộc, các tự viện Phật giáo và các thương nhân giàu có làm mất cân bằng xã hội và tạo ra các mâu thuẫn lớn. Các lực lượng này có thể chiếm đoạt đất đai của nhà nước hoặc được miễn thuế bởi nhà nước.
– Sự xuất hiện của các phong trào nông dân khởi nghĩa và các cuộc nội chiến làm rung chuyển cơ chế quyền lực của nhà Đường. Nhà Đường bị sụp đổ vào năm 907 và bước vào giai đoạn Ngũ đại Thập quốc.
