Trong truyện ngắn "Hai đứa trẻ", nhà văn Thạch Lam chứng tỏ chất thơ có thể được trích xuất từ cuộc sống bình dị thông qua những rung động của tâm hồn. Dưới đây là bài viết về Chất thơ trong truyện Hai đứa trẻ của Thạch Lam hay nhất.
Mục lục bài viết
1. Dàn ý Chất thơ trong truyện Hai đứa trẻ của Thạch Lam hay nhất:
1.1 Mở bài:
Truyện ngắn “Hai đứa trẻ” của nhà văn Thạch Lam đã ghi dấu ấn sâu đậm trong lòng độc giả với chất thơ đặc trưng của tác giả. Trước khi đi vào phân tích chất thơ trong truyện, chúng ta hãy cùng tìm hiểu về nhà văn Thạch Lam và phong cách văn chương của ông.
1.2. Thân bài:
Giải thích: Chất thơ là gì?
Trong văn xuôi, chất thơ là thuật ngữ lý luận chỉ một phẩm chất đặc biệt của tác phẩm. Một tác phẩm được coi là có chất thơ khi nội dung của nó thấm vào trạng thái cảm xúc, diễn tả diễn biến trong trạng thái chủ quan với những rung động tinh tế.
Phân tích: Chất thơ được thể hiện trong “Hai đứa trẻ” như thế nào?
Kết cấu truyện ngắn của “Hai đứa trẻ” dường như không có cốt truyện chính, tuy nhiên lại tập trung vào những diễn biến nội tâm của nhân vật và những mảnh ghép của bức tranh phố huyện nhạt nhòa, mòn mỏi. Thế nhưng, Thạch Lam đã để lại ấn tượng đầy ám ảnh cho tác phẩm này. Khung cảnh thiên nhiên được miêu tả một cách thơ mộng, với một mùa hạ êm đềm và thoảng qua gió mát, vòm trời huyền bí lấp lánh những vì sao, những con đom đóm lập lòe. Những chi tiết thơ mộng này đã làm giảm bớt màu sắc ảm đạm u tối của bức tranh đời.
Nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật của Thạch Lam cũng là yếu tố quan trọng thể hiện chất thơ trong tác phẩm này. Tác giả đi sâu vào những trạng thái của tâm hồn, tạo nên những cảm giác mong manh, mơ hồ, tinh tế “như những rung động của một cánh bướm non”. Bằng cách đó, Thạch Lam đã đánh thức và lôi cuốn độc giả vào thế giới tâm hồn của nhân vật.
Nghệ thuật ngôn từ: Giọng điệu truyền cảm, nhẹ nhàng. Ngôn ngữ vừa giàu nhạc điệu.
1.3. Kết luận:
Khẳng định lại vấn đề đang nghiên cứu.
2. Chất thơ trong truyện Hai đứa trẻ của Thạch Lam hay nhất:
Những truyện ngắn của Thạch Lam thường không tuân theo một cốt truyện rõ ràng, mà mỗi câu chuyện mang âm hưởng của một bài thơ trữ tình, nhẹ nhàng và man mác buồn. Ông tập trung khắc họa sâu sắc thế giới nội tâm của nhân vật, thể hiện những cảm xúc mơ hồ, mong manh và đầy tinh tế. Phong cách văn chương ấy được thể hiện rõ ràng trong tác phẩm “Hai đứa trẻ”, một truyện ngắn tràn đầy tính thơ.
Tác phẩm “Hai đứa trẻ” nằm trong tập truyện ngắn “Nắng trong vườn”, là sự hòa quyện giữa yếu tố hiện thực và lãng mạn trữ tình. Thạch Lam đã khắc họa hình ảnh của một phố huyện nghèo, phản ánh cuộc sống đầy cơ cực của những con người nhỏ bé sống quanh quẩn sau lũy tre làng trước Cách mạng. Dù là cuộc sống đơn điệu và tẻ nhạt, tác giả vẫn luôn trân trọng những tia hy vọng mong manh nhưng chứa đựng sự sâu lắng.
“Hai đứa trẻ” là một câu chuyện đậm chất thơ, vừa lãng mạn vừa cuốn hút bởi sự mềm mại, nhẹ nhàng trong từng câu chữ. Thạch Lam không tập trung vào một câu chuyện lớn hay biến cố đặc biệt, mà đi sâu vào miêu tả nội tâm của nhân vật và cảnh vật xung quanh. Những sự việc tưởng chừng như bình thường lại trở nên sâu sắc, mang tính nhân văn cao qua sự miêu tả tinh tế của nhà văn. Tác phẩm tựa như một bản nhạc trữ tình, những hình ảnh giàu xúc cảm được truyền tải qua giọng văn nhẹ nhàng, sâu lắng, khiến người đọc cảm nhận được sự chân thành và sâu sắc trong từng câu chữ.
Trong truyện ngắn “Hai đứa trẻ”, ba chữ “tàn” hiện lên rất rõ ràng: ngày tàn, chợ tàn và những kiếp người tàn. Khung cảnh ngày tàn được Thạch Lam miêu tả với những âm thanh đặc trưng của miền quê Bắc Bộ thời xưa: tiếng trống thu không, tiếng ếch nhái văng vẳng và âm thanh của muỗi vo ve trong bóng tối. Tiếng đàn bầu, tiếng trống cầm canh, và tiếng chó sủa xa xăm tạo nên bầu không khí buồn bã, vắng lặng của một vùng quê nghèo. Các âm thanh ấy vang vọng trong không gian, khắc họa cảnh chiều tà buồn hiu hắt của phố huyện, mang đến cho người đọc cảm giác hoang vắng, cô liêu.
Thời gian trong truyện chuyển biến từ chiều đến tối một cách từ từ, chậm rãi, được phản ánh qua sự thay đổi màu sắc của bầu trời. Hoàng hôn đỏ rực rồi dần phai nhạt, những đám mây hồng như than đang tàn dần trong bóng đêm. Không cần xác định thời gian cụ thể, chỉ qua những chi tiết tinh tế, người đọc đã cảm nhận được khoảnh khắc ngày tàn khi màn đêm bao phủ cảnh vật. Tất cả tạo nên một khung cảnh yên bình nhưng buồn man mác, hòa quyện với bức tranh chợ tàn xác xơ, lẻ loi.
Khung cảnh và con người trong tác phẩm được miêu tả bằng một nhịp điệu chậm rãi, đượm chất thơ. Những câu văn tưởng như giản dị, nhưng chứa đựng cả một bức tranh đầy sức sống của làng quê Việt Nam xưa. Nhân vật chính là cô bé Liên và em trai An, cùng với những con người nhỏ bé khác như chị Tý, bà cụ Thi và những đứa trẻ nghèo.
Thạch Lam còn đi sâu vào miêu tả tâm hồn tinh tế và nhạy cảm của Liên, một cô bé tuy còn non nớt nhưng đã biết cảm nhận những biến chuyển của cảnh vật và con người. Mùi của đất quê sau phiên chợ, hay sự lặng lẽ khi Liên ngồi bên những quả thuốc sơn đen lúc chiều muộn, đều gợi lên một nỗi buồn thấm đẫm vào tâm hồn cô bé. Cái buồn của cảnh vật và tâm trạng Liên hòa quyện với nhau, tạo nên bầu không khí trữ tình, lặng lẽ.
Đỉnh điểm của chất thơ trong “Hai đứa trẻ” nằm ở hình ảnh đoàn tàu khuya. Đoàn tàu mang lại cho những con người nơi phố huyện một chút hy vọng, một tia sáng giữa cuộc sống tăm tối. Với họ, chuyến tàu là biểu tượng của niềm hy vọng về một cuộc sống tươi đẹp hơn. Đối với Liên và An, chuyến tàu còn gợi lên ký ức về Hà Nội – một nơi xa hoa, sáng rực, khác hẳn phố huyện nghèo khó. Điều này càng làm nổi bật sự khát khao được thoát khỏi cuộc sống bế tắc của họ.
Tác phẩm “Hai đứa trẻ” như một bản tình ca nhẹ nhàng về làng quê Việt Nam, về tình yêu quê hương sâu sắc. Những câu văn đầy chất thơ và tình cảm đã khắc họa thành công bức tranh về cuộc sống khó khăn nhưng vẫn chứa đựng niềm hy vọng. Câu chuyện không chỉ là biểu tượng cho phong cách nhân đạo của Thạch Lam, mà còn là lời nhắn nhủ về tầm quan trọng của tình thương trong cuộc sống, về khao khát được sống một cuộc sống tốt đẹp hơn.
3. Chất thơ trong truyện Hai đứa trẻ của Thạch Lam hay chọn lọc:
Truyện của Thạch Lam thường không có một cốt truyện rõ ràng, mà thay vào đó, ta cảm nhận được sự tĩnh lặng của nhà văn khi ông quan sát cuộc sống và con người. Thạch Lam ghi lại những cảm nhận, nhận xét nhẹ nhàng và tinh tế, với lối kể chuyện và miêu tả đầy ấn tượng, mang chút mơ hồ, khiến người đọc không khỏi bâng khuâng. Văn phong của ông tạo ra một nỗi buồn dịu nhẹ, đầy vấn vương. Và giống như các tác phẩm “Hà Nội ba mươi sáu phố phường” và “Dưới bóng hoàng lan”, truyện ngắn “Hai đứa trẻ” cũng thấm đẫm chất thơ, mang lại cảm giác man mác về cảnh vật và tình người nơi phố huyện nghèo nàn từ hơn bảy mươi năm trước.
Câu văn của Thạch Lam luôn nhẹ nhàng, trong trẻo, có khả năng gợi tả và biểu cảm sâu sắc. Cảnh chiều tàn nơi phố huyện nghèo là một hình ảnh quen thuộc của nhiều làng quê Việt Nam xưa: âm thanh trống thu không, bầu trời phương tây đỏ rực như lửa, những đám mây chiều mùa hạ hồng nhạt như những hòn than sắp tàn, và dãy tre làng in đậm bóng trên nền trời. Tiếng ếch nhái kêu ran từ cánh đồng, tiếng muỗi vo ve trong không khí tĩnh mịch, cùng với làn gió mát thổi qua khiến cho cảnh vật trở nên dịu êm, man mác nỗi buồn. Tất cả các yếu tố này đã góp phần tạo nên chất thơ buồn bã và lãng mạn của phố huyện nghèo, một bức tranh hiện thực mà nhiều người đã biết qua những câu thơ của Tú Xương.
Bóng tối bao trùm phố huyện cũng được Thạch Lam miêu tả bằng sự tinh tế đầy chất thơ. Ông vẽ nên những tia sáng yếu ớt từ ngọn đèn của chị Tí, ánh lửa từ bếp của bác Siêu chiếu sáng một góc nhỏ trên nền đất cát, và ánh sáng mờ nhạt từ cửa hàng của chị em Liên. Những điểm sáng le lói này càng làm nổi bật thêm bóng đêm dày đặc và cuộc sống tăm tối của những con người lầm lũi nơi đây. Đó là hình ảnh chị em Liên, những đứa trẻ lang thang, mẹ con chị Tí, gia đình bác xẩm, và bà cụ Thi với những tiếng cười điên dại.
Người đọc dễ dàng bị cuốn hút bởi cảnh bầu trời đêm qua ánh nhìn trong trẻo của hai đứa trẻ. Những vì sao lấp lánh, đom đóm bay ngang mang theo những vệt sáng, và dòng sông Ngân Hà với hình ảnh con vịt theo sau ông Thần Nông là niềm vui thơ ngây của chị em Liên và An. Đây cũng chính là chất thơ của cuộc sống, là sự sẻ chia niềm vui giản dị mà Thạch Lam gửi gắm qua từng trang truyện.
Chất thơ trong “Hai đứa trẻ” không chỉ là sự lãng mạn mà còn là sự cảm thông sâu sắc với những kiếp người nghèo khó. Hình ảnh bà cụ Thi với tiếng cười khô khốc, động tác uống cạn cút rượu và lẩn vào bóng tối, hay hình ảnh bác phở Siêu, mẹ con chị Tí và gia đình bác xẩm đều gợi lên nỗi thương cảm cho những số phận lầm than. Chất thơ này chính là giá trị nhân đạo nổi bật của truyện ngắn.
Ngoài ra, chất thơ còn thể hiện qua việc Thạch Lam miêu tả tâm hồn trong sáng và nhạy cảm của hai đứa trẻ. An nhắc chị đánh thức mình dậy khi chuyến tàu đêm đến, còn Liên cảm nhận mùi đất cát như mùi quê hương thân thuộc. Tâm hồn Liên chờ đợi chuyến tàu không chỉ để bán hàng, mà còn để mơ về Hà Nội tươi đẹp, nơi mang lại cho chị những kỷ niệm ngọt ngào của thời thơ ấu.
Tóm lại, chất thơ trong “Hai đứa trẻ” chính là giá trị nhân đạo sâu sắc, mang đến sự thức tỉnh về cuộc sống của những con người nghèo khổ. Đây là sự kết hợp hoàn hảo giữa màu sắc lãng mạn và nội dung hiện thực, là tinh hoa trong phong cách nghệ thuật truyện ngắn của Thạch Lam.
