Cặp đôi đồng tính có được phép nhận con nuôi không?

1. Cặp đôi đồng tính có được phép nhận con nuôi không theo quy định của pháp luật hiện hành?

Theo quy định tại khoản 3 Điều 8 Luật Nuôi con nuôi năm 2010, một người chỉ được làm con nuôi của một người độc thân hoặc của cả hai người là vợ chồng. Điều này có nghĩa là để có thể nhận con nuôi, cá nhân phải đang độc thân hoặc phải là cặp vợ chồng có quan hệ hôn nhân hợp pháp, tức là đã kết hôn theo đúng quy định của pháp luật.

• Điều kiện để nhận con nuôi:

+ Cá nhân độc thân: Một người độc thân có thể nhận con nuôi theo quy định của pháp luật. Điều này giúp đảm bảo rằng người nhận nuôi có khả năng chăm sóc và nuôi dưỡng đứa trẻ một cách và hợp pháp.

+ Cặp vợ chồng kết hôn hợp pháp: Để được quyền nhận con nuôi, cặp vợ chồng phải có quan hệ hôn nhân hợp pháp, tức là đã kết hôn và được pháp luật công nhận. Quan hệ này không chỉ đảm bảo sự ổn định trong gia đình mà còn tạo điều kiện tốt nhất cho sự phát triển của đứa trẻ.

• Quy định về hôn nhân đồng tính:

+ Khoản 2 Điều 8 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014: Nêu rõ rằng Nhà nước Việt Nam không thừa nhận hôn nhân giữa những người cùng giới tính. Tuy pháp luật không cấm kết hôn giữa những người cùng giới, nhưng cũng không công nhận mối quan hệ này là hợp pháp. Do đó, cặp đôi đồng tính không thể nhận con nuôi theo danh nghĩa là cặp vợ chồng.

+ Hậu quả pháp lý: Vì không được công nhận là quan hệ hôn nhân hợp pháp, các cặp đôi đồng tính không thể nhận con nuôi theo quy định hiện hành, có nghĩa là họ không thể cùng nhau đứng tên trong các giấy tờ pháp lý liên quan đến việc nhận nuôi con.

• Mặc dù các cặp đôi đồng tính không thể nhận con nuôi như một cặp vợ chồng, nhưng một người trong cặp đôi có thể nhận con nuôi với tư cách là cá nhân độc thân. Để thực hiện việc này, người nhận nuôi phải đáp ứng các điều kiện quy định tại Điều 14 Luật Nuôi con nuôi năm 2010 như các điều kiện về năng lực hành vi dân sự, sức khỏe, kinh tế và đạo đức.

Như vậy, mặc dù các cặp đôi đồng tính không thể nhận con nuôi theo danh nghĩa cặp vợ chồng, nhưng người đồng tính hoàn toàn có thể nhận con nuôi với tư cách là cá nhân độc thân, miễn là đáp ứng đủ các điều kiện quy định của pháp luật. Điều này mở ra cơ hội cho những người đồng tính muốn có con nuôi, đồng thời bảo vệ quyền lợi của trẻ em được nhận nuôi dưỡng.

2. Điều kiện đối với người nhận con nuôi:

Theo khoản 1 Điều 14 Luật Nuôi con nuôi năm 2010, người nhận con nuôi phải đáp ứng đủ các điều kiện sau đây:

• Có năng lực hành vi dân sự đầy đủ: Người nhận nuôi con phải có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, tức là phải có khả năng nhận thức và điều khiển hành vi của mình. Điều này đảm bảo rằng người nhận nuôi có thể tự mình thực hiện và chịu trách nhiệm về các quyền và nghĩa vụ liên quan đến việc nuôi con nuôi, đảm bảo quyền lợi và an toàn cho đứa trẻ.

• Hơn con nuôi từ 20 tuổi trở lên: Người nhận nuôi phải lớn hơn con nuôi ít nhất 20 tuổi. Quy định này nhằm đảm bảo sự chênh lệch tuổi tác hợp lý giữa người nuôi và con nuôi, giúp tạo điều kiện thuận lợi cho việc chăm sóc, giáo dục và nuôi dưỡng trẻ. Sự chênh lệch tuổi tác này cũng giúp đảm bảo rằng người nhận nuôi có đủ kinh nghiệm sống và khả năng để nuôi dạy trẻ một cách hiệu quả.

• Có điều kiện về sức khỏe, kinh tế, chỗ ở bảo đảm việc chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con nuôi: Người nhận nuôi phải có đủ điều kiện về sức khỏe, kinh tế và chỗ ở để đảm bảo việc chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục con nuôi một cách tốt nhất, bao gồm việc có đủ khả năng tài chính để đáp ứng các nhu cầu sống cơ bản của trẻ, có nơi ở ổn định và đủ điều kiện về mặt y tế để chăm sóc trẻ.

• Có tư cách đạo đức tốt: Người nhận nuôi phải có tư cách đạo đức tốt, phải có lối sống lành mạnh và nhân cách tốt để đảm bảo đứa trẻ sẽ được nuôi dưỡng trong một môi trường gia đình lành mạnh, có nền tảng đạo đức tốt, giúp trẻ phát triển toàn diện về mọi mặt.

Tuy nhiên, có một số trường hợp đặc biệt mà quy định về chênh lệch tuổi tác và điều kiện về sức khỏe, kinh tế, chỗ ở không được áp dụng:

• Cha dượng nhận con riêng của vợ, mẹ kế nhận con riêng của chồng làm con nuôi: Trong trường hợp này, quy định về chênh lệch tuổi tác (hơn con nuôi từ 20 tuổi trở lên) và điều kiện về sức khỏe, kinh tế, chỗ ở là không bắt buộc. Điều này xuất phát từ thực tế là mối quan hệ gia đình đã được thiết lập một cách tự nhiên và sự gắn kết giữa cha dượng/mẹ kế và con riêng đã tồn tại trước khi có quyết định nhận nuôi chính thức.

• Cô, cậu, dì, chú, bác ruột nhận cháu làm con nuôi: Tương tự, khi các thành viên trong gia đình như cô, cậu, dì, chú, bác ruột nhận cháu làm con nuôi, quy định về chênh lệch tuổi tác và các điều kiện về sức khỏe, kinh tế, chỗ ở cũng không bắt buộc áp dụng. 

Như vậy, Luật Nuôi con nuôi 2010 đã quy định rõ ràng và chi tiết về các điều kiện mà người nhận nuôi con phải đáp ứng nhằm đảm bảo quyền lợi tốt nhất cho trẻ em và giúp trẻ em được nuôi dưỡng trong một môi trường gia đình lành mạnh và ổn định.

3. Người nào không được nhận con nuôi?

Khoản 2 Điều 14 Luật Nuôi con nuôi năm 2010 quy định về những trường hợp không đủ điều kiện nhận con nuôi, bao gồm:

• Đang bị hạn chế một số quyền của cha, mẹ đối với con chưa thành niên: Những người đang bị hạn chế quyền của cha mẹ đối với con chưa thành niên do quyết định của tòa án hoặc cơ quan có thẩm quyền sẽ không được nhận con nuôi. Việc hạn chế quyền cha mẹ có thể xuất phát từ việc họ không thực hiện đúng trách nhiệm chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con cái hoặc do vi phạm pháp luật gây ảnh hưởng xấu đến quyền lợi của trẻ em. Điều này nhằm đảm bảo rằng người nhận nuôi có khả năng và sẵn sàng thực hiện trách nhiệm cha mẹ.

• Đang chấp hành quyết định xử lý hành chính tại cơ sở giáo dục, cơ sở chữa bệnh: Những người đang chấp hành quyết định xử lý hành chính tại các cơ sở giáo dục hoặc cơ sở chữa bệnh cũng không đủ điều kiện nhận con nuôi. Những cơ sở này thường là nơi dành cho những người vi phạm pháp luật hoặc có hành vi gây rối trật tự công cộng cần được giáo dục lại hoặc điều trị bệnh tật. Việc cấm những người này nhận con nuôi nhằm đảm bảo rằng trẻ em sẽ không phải sống trong môi trường thiếu an toàn và ổn định.

• Đang chấp hành hình phạt tù: Hình phạt tù là biện pháp trừng phạt dành cho những người vi phạm pháp luật nghiêm trọng. Việc một người đang ở tù nhận con nuôi là không hợp lý và không thể đảm bảo quyền lợi cũng như sự phát triển tốt nhất cho trẻ em. Do đó, luật quy định rõ ràng việc cấm những người này nhận con nuôi nhằm bảo vệ lợi ích của trẻ.

• Chưa được xóa án tích về một trong các tội cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của người khác; ngược đãi hoặc hành hạ ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu, người có công nuôi dưỡng mình; dụ dỗ, ép buộc hoặc chứa chấp người chưa thành niên vi phạm pháp luật; mua bán, đánh tráo, chiếm đoạt trẻ em: Những người chưa được xóa án tích về các tội nghiêm trọng này đều không được nhận con nuôi. Đây đều là những vi phạm nghiêm trọng đến quyền con người và quyền trẻ em. Việc cấm những người này nhận con nuôi nhằm đảm bảo rằng trẻ em sẽ được sống trong môi trường an toàn, được bảo vệ và chăm sóc đúng mức.

Như vậy, Luật Nuôi con nuôi năm 2010 đã quy định rất chi tiết và rõ ràng về những trường hợp không đủ điều kiện nhận con nuôi. Điều này nhằm bảo vệ quyền lợi tối đa cho trẻ em, đảm bảo rằng các em được nuôi dưỡng trong một môi trường an toàn, ổn định và đầy đủ tình thương. Việc xác định rõ ràng các điều kiện này giúp ngăn chặn những tình huống có thể gây hại đến sự phát triển toàn diện của trẻ, đồng thời đảm bảo rằng người nhận nuôi thực sự có khả năng và sẵn sàng thực hiện trách nhiệm của mình một cách đúng đắn và hiệu quả.

THAM KHẢO THÊM:

• Người đồng tính là gì? Quyền của người đồng tính trong hôn nhân gia đình
• Yếu tố tác động đến quyền nuôi con nuôi của người đồng tính 
• Quyền nuôi con nuôi của người đồng tính tại một số quốc gia trên thế giới