Bức tranh mùa thu trong bài thơ "Thu điếu" của Nguyễn Khuyến thật sự là một tác phẩm nghệ thuật đầy tinh tế và thần tình. Với những dòng vần đan xen, tác giả đã khắc họa một mùa thu đặc trưng của làng cảnh Việt Nam, chất chứa sự thanh nhã, yên bình, và đầy sức sống.
Mục lục bài viết
1. Dàn ý Cảm nhận về bức tranh mùa thu trong bài Thu điếu:
a. Mở bài
– Giới thiệu tác giả và tác phẩm:
– Khái quát bức tranh mùa thu trong bài thơ:
b. Thân bài
Khái quát về bài thơ
– Hoàn cảnh sáng tác: Nhà thơ sáng tác bài thơ này khi về quê ở ẩn với những thú vui tuổi già đó là đi câu cá. Cảnh tượng mùa thu diễn ra lặng lẽ êm đềm cộng hưởng với tâm trạng buồn bế tắc của nhà thơ lo lắng cho số phận người nông dân đã bật lên tứ thơ thu điếu.
– Giá trị nội dung: Bài thơ là bức tranh cảnh sắc mùa thu ở đồng bằng Bắc Bộ, đồng thời cho thấy tình yêu thiên nhiên, đất nước cùng tâm trạng đau xót của tác giả trước thời thế.
Luận điểm 1: Bức tranh mùa thu được khắc họa từ sự thay đổi điểm nhìn
– Bức tranh mùa thu được miêu tả theo điểm nhìn:
+ Từ gần đến cao xa: từ “thuyền câu bé tẻo teo” trong “ao thu” đến “tầng mây lơ lửng”.
+ Từ cao xa trở lại gần: Từ “trời xanh ngắt” quay trở về với thuyền câu, ao thu.
Luận điểm 2: Bức tranh mùa thu trong bài là bức tranh mùa thu tiêu biểu nhất, đặc trưng nhất cho “mùa thu của làng cảnh Việt Nam”
– Những nét đặc trưng nhất của mùa thu Bắc Bộ được phác họa trong bức tranh mùa thu với đầy đủ màu sắc và đường nét:
– Màu sắc:
+ “trong veo”: sự dịu nhẹ, thanh sơ của mùa thu.
+ Sóng biếc: Gợi hình ảnh nhưng đồng thời gợi được cả màu sắc, đó là sắc xanh dịu nhẹ và mát mẻ, phải chăng là sự phản chiếu màu trời thu trong xanh.
+ Lá vàng trước gió: Hình ảnh và màu sắc đặc trưng của mùa thu Việt Nam.
+ Hình ảnh trời xanh ngắt: sắc xanh của mùa thu lại được tiếp tục sử dụng, nhưng không phải là màu xanh dịu nhẹ, mát mẻ mà xanh thuần một màu trên diện rộng -> đặc trưng của mùa thu.
– Nét riêng của mùa thu được gợi lên từ sự dịu nhẹ, thanh sơ của cảnh vật:
+ Không khí mùa thu: thanh sơ, dịu nhẹ, nước trong, sóng biếc, đường nét chủ động nhẹ nhàng.
+ Cái thú vị nằm ở cái điệu xanh: xanh ao, xanh trúc, xanh trời, xanh bèo pha chung với một chút vàng của lá thu rơi.
– Đường nét, chuyển động:
+ “hơi gợn tí” : chuyển động rất nhẹ -> Sự chăm chú quan sát của tác giả.
+ “khẽ đưa vèo” : chuyển động rất nhẹ rất khẽ -> Sự cảm nhận sâu sắc và tinh tế.
+ Tiếng cá “đớp động dưới chân bèo” -> “cái tĩnh tạo nên từ một cái động rất nhỏ”.
– Sự hòa hợp trong hòa phối màu sắc:
+ Màu sắc thanh nhã đặc trưng cho mùa thu không phải chỉ được cảm nhận riêng lẻ, nhìn tổng thể, vẫn nhận thấy sự hòa hợp.
+ Các sắc thái xanh khác nhau tăng dần về độ đậm: xanh màu “trong veo” của ao, xanh biếc của sóng, “xanh ngắt” của trời.
+ Hòa với sắc xanh là “lá vàng”: Sắc thu nổi bật hòa hợp, nổi bật với màu xanh của đất trời tạo vật càng làm tăng thêm sự hài hòa thanh dịu.
=> Nét đặc sắc rất riêng của mùa thu làng quê được gợi lên từ những hình ảnh bình dị, đó chính là “cái hồn dân dã”, “đọc lên, như thấy trước mắt làng cảnh ao chuôm nông thôn đồng bằng Bắc Bộ, trong tiết thu; rất là đất nước mình, có thật, rất sống, chứ không theo ước lệ như ở văn chương sách vở” (Xuân Diệu).
Luận điểm 3: Bức tranh mùa thu được khắc họa đẹp nhưng tĩnh lặng và đượm buồn
– Không gian của bức tranh thu được mở rộng cả về chiều cao và chiều sâu nhưng tĩnh vắng:
+ Hình ảnh làng quê được gợi lên với “ngõ trúc quanh co” : hình ảnh quen thuộc.
+ Khách vắng teo: Gieo vần “eo” gợi sự thanh vắng, yên ả, tĩnh lặng, làng quê ngõ xóm không có hoạt động nào của con người.
+ Chuyển động nhưng là chuyển động rất khẽ: sóng “hơi gợn tí”, mây “lơ lửng”, lá “khẽ đưa” -> không đủ sức tạo nên âm thanh.
+ Toàn bài thơ mang vẻ tĩnh lặng đến câu cuối mới xuất hiện tiếng động: Tiếng cá “đớp động dưới chân bèo” → sự chăm chú quan sát của nhà thơ trong không gian yên tĩnh của mùa thu, nghệ thuật “lấy động tả tĩnh”
=> Tiếng động rất khẽ, rất nhẹ trong không gian rộng lớn càng làm tăng vẻ tĩnh vắng, “cái tĩnh tạo nên từ một cái động rất nhỏ”.
=> Không gian của mùa thu làng cảnh Việt Nam được mở rộng lên cao rồi lại hướng trực tiếp vào chiều sâu, không gian tĩnh lặng và thanh vắng.
Đánh giá đặc sắc nghệ thuật miêu tả
– Bút pháp chấm phá lấy động tả tĩnh tài tình
– Ngôn ngữ giản dị, tinh tế, giàu sức gợi hình biểu cảm
– Cách sử dụng tử vận “eo” thần tình
– Sử dụng hình ảnh ước lệ tượng trưng
– Khai thác tối đa vỏ ngữ âm của ngôn ngữ
c. Kết bài
– Khái quát lại vẻ đẹp bức tranh mùa thu trong bài thơ.
– Nêu cảm nhận của em về cảnh thiên nhiên ấy.
2. Cảm nhận về bức tranh mùa thu trong bài Thu điếu hay nhất:
2.1. Cảm nhận về bức tranh mùa thu trong bài Thu điếu hay 1:
Bức tranh mùa thu trong bài thơ “Thu điếu” của Nguyễn Khuyến thật sự là một tác phẩm nghệ thuật đầy tinh tế và thần tình. Với những dòng vần đan xen, tác giả đã khắc họa một mùa thu đặc trưng của làng cảnh Việt Nam, chất chứa sự thanh nhã, yên bình, và đầy sức sống.
Trong bức tranh thu này, hoàn cảnh sáng tác được thể hiện một cách rõ ràng. Nguyễn Khuyến, nhà thơ nổi tiếng với thế sự, đã trở về quê hương, ẩn dật trong tuổi già, thỏa niềm đam mê đi câu cá. Bức tranh thu diễn ra trong một không gian yên ả, bao quanh là những ngọn trúc uốn quanh, ngõ trúc quanh co, và ao thu thanh sạch. Cảnh tượng này thể hiện một cách tươi đẹp sự hòa quyện giữa con người và thiên nhiên, giữa cuộc sống đơn giản và vẻ đẹp tự nhiên.
Một điểm đáng chú ý trong bức tranh thu đó là cách tác giả thay đổi điểm nhìn. Bằng cách diễn đạt từ gần đến xa, từ “thuyền câu bé tẻo teo” trong “ao thu” đến “tầng mây lơ lửng,” Nguyễn Khuyến đã khiến cho bức tranh mùa thu trở nên toàn diện và đa chiều hơn. Chúng ta có thể cảm nhận được mùa thu từ nhiều góc độ, từ chi tiết nhỏ nhất đến không gian rộng lớn. Điều này làm cho cảm xúc khi đọc bài thơ trở nên phong phú và sâu sắc.
Những đặc trưng riêng của mùa thu Bắc Bộ được phác họa một cách tinh tế trong bức tranh. Màu sắc của mùa thu xuất hiện trong từng chi tiết nhỏ, từ sắc xanh “trong veo” của ao đến sắc vàng rực rỡ của lá thu rơi. Sự hòa quyện của màu sắc thanh nhã, như một tác phẩm nghệ thuật tự nhiên, làm cho mùa thu thêm phần đẹp đẽ và quyến rũ.
Bên cạnh đó, Nguyễn Khuyến cũng khéo léo thể hiện sự tĩnh lặng và đượm buồn của mùa thu. Bức tranh mùa thu của ông không chỉ đơn thuần là một cảnh sắc tươi đẹp, mà còn là một tâm hồn, một tình cảm. Khách vắng teo, ngõ trúc quanh co, và tiếng cá “đớp động dưới chân bèo” là những chi tiết tạo nên sự tĩnh lặng và yên bình. Mùa thu trong bài thơ này không phải là một mùa thu ồn ào, náo nhiệt, mà là một mùa thu dịu dàng, đậm chất nghệ thuật.
Cuối cùng, bức tranh mùa thu của Nguyễn Khuyến thực sự là một tác phẩm nghệ thuật tinh tế và đầy sức sống. Qua những dòng vần, tác giả đã chuyển hóa một cảnh thiên nhiên đẹp đẽ thành một trải nghiệm tinh thần đầy ý nghĩa. Mùa thu trong bài thơ “Thu điếu” là mùa thu của tâm hồn, là mùa thu của nghệ thuật, và là mùa thu của Việt Nam
2.2. Cảm nhận về bức tranh mùa thu trong bài Thu điếu hay 2:
Bức tranh mùa thu trong bài thơ “Thu điếu” của Nguyễn Khuyến là một tác phẩm nghệ thuật đầy tinh tế và thần tình. Tác giả đã vẽ nên một bức tranh thu rất đặc trưng của làng quê Việt Nam, đầy sắc màu và cảm xúc.
Trong bức tranh thu này, hoàn cảnh sáng tác đã được tác giả mô tả một cách tường tận. Nguyễn Khuyến, một nhà thơ nổi tiếng, đã trở về quê hương và tận hưởng những khoảnh khắc đẹp của mùa thu khi đi câu cá. Cảnh tượng mùa thu diễn ra trong một không gian yên bình, với ao thu trong veo, thuyền câu bé tẻo teo, và ngõ trúc quanh co. Mọi thứ trong bức tranh này đều toát lên sự hòa quyện giữa con người và thiên nhiên, làm cho cảm xúc của người đọc trở nên phong phú và sâu sắc.
Một điểm đáng chú ý trong bức tranh này là cách tác giả thay đổi góc nhìn. Bằng cách mô tả từ gần đến xa, từ “thuyền câu bé tẻo teo” trong “ao thu” đến “tầng mây lơ lửng,” Nguyễn Khuyến đã khiến cho bức tranh thu trở nên toàn diện và đa chiều hơn. Chúng ta có thể cảm nhận được mùa thu từ nhiều góc độ, từ chi tiết nhỏ nhất đến không gian rộng lớn. Điều này làm cho cảm xúc khi đọc bài thơ trở nên phong phú và sâu sắc.
Những đặc trưng riêng của mùa thu Bắc Bộ được phác họa một cách tinh tế trong bức tranh. Màu sắc của mùa thu xuất hiện trong từng chi tiết nhỏ, từ sắc xanh “trong veo” của ao đến sắc vàng rực rỡ của lá thu rơi. Sự hòa quyện của màu sắc thanh nhã, như một tác phẩm nghệ thuật tự nhiên, làm cho mùa thu thêm phần đẹp đẽ và quyến rũ.
Bên cạnh đó, Nguyễn Khuyến cũng khéo léo thể hiện sự tĩnh lặng và đượm buồn của mùa thu. Bức tranh mùa thu của ông không chỉ đơn thuần là một cảnh sắc tươi đẹp, mà còn là một tâm hồn, một tình cảm. Khách vắng teo, ngõ trúc quanh co, và tiếng cá “đớp động dưới chân bèo” là những chi tiết tạo nên sự tĩnh lặng và yên bình. Mùa thu trong bài thơ này không phải là một mùa thu ồn ào, náo nhiệt, mà là một mùa thu dịu dàng, đậm chất nghệ thuật.
Cuối cùng, bức tranh mùa thu của Nguyễn Khuyến thực sự là một tác phẩm nghệ thuật tinh tế và đầy sức sống. Qua những dòng vần, tác giả đã chuyển hóa một cảnh thiên nhiên đẹp đẽ thành một trải nghiệm tinh thần đầy ý nghĩa. Mùa thu trong bài thơ “Thu điếu” là mùa thu của tâm hồn, là mùa thu của nghệ thuật, và là mùa thu của Việt Nam
3. Cảm nhận về bức tranh mùa thu trong bài Thu điếu sâu sắc:
Bài thơ “Câu cá mùa thu” trong chùm ba bài thơ thu của Nguyễn Khuyến mang đến cho độc giả một bức tranh mùa thu tươi đẹp, tĩnh lặng và đầy cảm xúc. Tác giả đã tạo nên một không gian mùa thu ấm áp và thơ mộng qua những chi tiết tinh tế và sắc màu đầy sức sống.
Bức tranh mùa thu trong bài thơ này được miêu tả từ nhiều góc độ và gần gũi từng chi tiết. Từ ao thu trong veo, thuyền câu bé tí, lá vàng rơi khẽ, đến những tảng mây lơ lửng và ngõ trúc quanh co, tất cả đều làm nổi bật vẻ đẹp thiên nhiên mùa thu của làng quê Bắc Bộ. Màu sắc mùa thu rực rỡ được tôn vinh, từ sắc xanh của ao đến màu vàng của lá thu rơi, tạo nên một không gian mùa thu trong trẻo và rạng ngời.
Tuy vẻ đẹp của mùa thu hiện ra rất rõ, bức tranh mùa thu trong bài thơ cũng chứa đựng một tầng cảm xúc sâu sắc. Sự tĩnh lặng và yên bình được thể hiện qua mô tả của các yếu tố như “ngõ trúc quanh co khách vắng teo,” “sóng hơi gợn,” và “cá đớp mơ hồ.” Những vận động này không làm xáo trộn sự tĩnh lặng của mùa thu mà ngược lại, tạo nên sự hoà quyện và thấm đẫm.
Bức tranh mùa thu này không chỉ là một bức tranh về cảnh vật mà còn là một bức tranh về tâm hồn và cảm xúc của con người. Tác giả đã thành công trong việc chuyển đổi một cảnh thiên nhiên đẹp đẽ thành một trải nghiệm tinh thần đầy ý nghĩa. Đó không chỉ là một mùa thu ở nơi địa lý cụ thể mà còn là mùa thu của tâm hồn, là mùa thu của nghệ thuật và sự đẹp đẽ trong cuộc sống.
Bài thơ “Câu cá mùa thu” của Nguyễn Khuyến là một tác phẩm nghệ thuật đầy sức sống, thể hiện sự yêu quê hương và sự gắn bó sâu sắc với tự nhiên. Những vần thơ giản dị và tự nhiên đã tạo nên một bức tranh mùa thu đặc sắc và đáng nhớ, làm cho thơ ca mùa thu Việt Nam trở nên phong phú và đa dạng hơn.