Cảm nhận đoạn trích Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ

1. Dàn ý Cảm nhận về Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ:

1.1. Mở bài:

Giới thiệu tác giả, tác phẩm:

Đặng Trần Côn là một tác giả nổi tiếng của Việt Nam. Ông sinh ra tại Hà Nội và được biết đến là một trong những tác giả có ảnh hưởng lớn đến văn học Việt Nam. Ông đã viết nhiều tác phẩm văn học đặc sắc, với nhiều chủ đề khác nhau, nhưng trong số đó, Tình cảnh lẻ loi người chinh phụ là một trong những tác phẩm nổi tiếng và được yêu thích nhất.

Tình cảnh lẻ loi người chinh phụ là tác phẩm viết về cảnh và tâm trạng của một người phụ nữ phải sống trong cô đơn, buồn khổ trong thời gian chờ đợi chồng trở về từ chiến trường nhưng không có tin tức. Tác phẩm này đã đi vào lòng người đọc bởi nội dung sâu sắc, cảm xúc và sự đầy cảm hứng mà nó mang lại.

1.2. Thân bài:

Tám câu đầu: Thời gian chờ đợi mỏi mòn.

• Người chinh phụ hành động vô thức, không kiểm soát.
• Sự ngóng trông tin lành nhưng biệt vô âm tín.
• Hình ảnh ngọn đèn thể hiện sự cô đơn và nỗi sầu thương.
• Tiếng gà đơn độc trong đêm tối.
• Hòe phất phơ gợi cảm giác cô đơn, lạnh lẽo.
• Mối sầu đong đầy thành biển khơi vô tâm.
• Người thiếu phụ lo lắng trong sự bồn chồn không yên.
• Sự gắng gượng thoát khỏi nỗi cô đơn bằng cách:
• Đốt hương -> mê mải về quá khứ.
• Soi gương -> nước mắt tuôn trào.
• Gảy đàn -> lo cho đứt dây đàn báo điềm chẳng lành.

Người phụ nữ càng gắng gượng thoát nỗi cô đơn thì càng đau khổ tuyệt vọng.

* Tám câu cuối: Sự thương nhớ của người thiếu phụ

• Gió đông: mùa xuân.
• Nghìn vàng: tình yêu và trân trọng.
• Núi Yên: chiến trận xa xôi.
• Người thiếu phụ nhớ chồng.
• Nàng không biết núi Yên ở đâu, nỗi niềm khó thấu.
• Cảnh buồn: sương, cành cây, mưa phùn đầy nỗi buồn. Nỗi buồn khôn nguôi, dày vò, không thoát.

1.3. Kết bài:

– Bài thơ đầy cảm xúc về cô đơn, buồn khổ, khát khao sống trong tình yêu và hạnh phúc lứa đôi.

2. Cảm nhận Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ hay nhất:

Đoạn trích “Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ” trong tác phẩm “Chinh phụ ngâm” của Đặng Trần Côn không chỉ là bức tranh tâm trạng của người phụ nữ có chồng đi lính, mà còn phản ánh một hiện thực xã hội đầy đau thương trong thời kỳ chiến tranh. Qua ngòi bút tài tình và sâu sắc, tác giả đã khắc họa chân thực nỗi cô đơn, đau khổ của người phụ nữ, cũng như tác động tàn khốc của chiến tranh đến những người ở lại, mà cụ thể là người vợ. Bài thơ là sự hòa quyện giữa nội tâm dằn vặt, nhớ nhung với không gian cảnh vật tĩnh lặng, buồn thương, làm nổi bật lên bi kịch của người thiếu phụ trong hoàn cảnh lẻ loi, khắc khoải mong chờ tin tức từ chồng.

Trước hết, đoạn thơ thể hiện sự cô đơn và tuyệt vọng của người chinh phụ, người phụ nữ có chồng đi xa chinh chiến. Nỗi nhớ nhung không chỉ là một sự thiếu vắng về mặt thể xác, mà còn là cảm giác sâu sắc của sự lẻ loi, bị bỏ rơi trong một thế giới vô tận của những ngày tháng dài dằng dặc. Tác giả dùng những hình ảnh như “dạo hiên vắng thầm gieo từng bước” để diễn tả người chinh phụ lang thang trong sự cô độc. Mỗi bước chân nàng không chỉ là hành động vật lý mà còn là những nỗi niềm tủi thân, buồn thương dần được bộc lộ qua từng nhịp thở mệt mỏi. Không gian quanh nàng là hiên vắng, rèm buông và ánh đèn leo lét – tất cả đều phản chiếu sự hoang vắng trong tâm hồn nàng.

Người chinh phụ như bị giam cầm trong vòng luẩn quẩn của nỗi nhớ, không thể thoát ra. Nàng trông đợi một tiếng thước báo tin, nhưng hy vọng ấy chỉ là sự tuyệt vọng. Ánh đèn là biểu tượng cho người bạn đồng hành duy nhất của nàng trong đêm khuya, nhưng nó lại vô tri, vô giác, không thể cảm nhận được nỗi lòng tan nát của nàng. Hình ảnh “hoa đèn” lung linh trong bóng tối cũng như chính cuộc đời của người thiếu phụ – đẹp đẽ nhưng mong manh, dễ tàn lụi. Tâm trạng của nàng từ thẫn thờ, mong ngóng chuyển dần sang sự bi thương, u uất, đến mức cảm giác như mình đang chìm vào một nỗi tuyệt vọng vô hình.

Bên cạnh đó, tác giả sử dụng những chi tiết nghệ thuật tả thực như “gượng đốt hương”, “gượng soi gương”, và “gượng gảy đàn” để nhấn mạnh sự miễn cưỡng, bất lực của người chinh phụ trong việc tìm kiếm một sự an ủi tinh thần. Tất cả những hành động ấy không mang lại sự giải thoát, trái lại chỉ khiến nàng thêm buồn tủi. Đốt hương để cầu nguyện, nhưng hương không mang lại sự an lành, mà chỉ khiến nàng chìm vào mê mải. Soi gương, nhưng gương chỉ phản chiếu lại hình ảnh của một người phụ nữ với đôi mắt đầy nước mắt, nỗi buồn tràn ngập. Gảy đàn để xoa dịu nỗi nhớ, nhưng dây đàn lại kinh ngại, loan phượng đứt chùng – biểu tượng cho sự tan vỡ của hy vọng và tình cảm lứa đôi.

Nỗi nhớ nhung ấy không chỉ thể hiện qua cảm xúc nội tâm, mà còn được gửi gắm qua hình ảnh của thiên nhiên, cảnh vật. Người chinh phụ mong muốn gửi lòng mình qua “gió đông” đến người chồng nơi biên ải xa xôi, nhưng biết rằng non Yên – biểu tượng của khoảng cách mênh mông và khó vượt qua – sẽ khiến cho những nỗi lòng ấy không thể tới nơi. Khoảng cách địa lý giữa hai người như “đường lên bằng trời”, xa xôi, cách biệt, khiến cho nàng càng thêm đau đớn vì không thể chia sẻ được nỗi nhớ.

Hơn nữa, thiên nhiên trong thơ cũng mang nặng nỗi buồn của người chinh phụ. Tiếng gà “eo óc” giữa đêm khuya, cây hoè “phất phơ” ủ rũ – tất cả đều bị bao trùm bởi không khí tĩnh lặng, hoang vắng, như chính lòng người chinh phụ đang bị đè nén bởi những sầu lo. Thời gian với nàng trôi chậm đến mức đau đớn, “khắc giờ đằng đẵng như niên”, từng giây phút kéo dài như một năm, và mối sầu của nàng cũng như “miền bể xa” – một đại dương vô tận của nỗi nhớ nhung, thương cảm.

Qua sự tương tác giữa con người và cảnh vật, tác giả đã khéo léo sử dụng bút pháp tả cảnh ngụ tình, khiến cho cảnh và tình quyện vào nhau, tạo nên một bức tranh buồn tẻ nhưng thấm đẫm tình người. Nỗi nhớ thương của người chinh phụ không chỉ là của riêng nàng, mà còn là tiếng nói chung của biết bao người phụ nữ trong xã hội phong kiến thời bấy giờ. Họ không chỉ phải chịu cảnh cô đơn mà còn mang trong lòng nỗi lo lắng, khắc khoải trước sự sống chết của người thân nơi chiến trường.

Tóm lại, “Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ” là một bức tranh tâm trạng đầy ám ảnh về nỗi cô đơn, tuyệt vọng của người phụ nữ có chồng đi lính. Qua đoạn thơ, Đặng Trần Côn đã không chỉ khắc họa thành công nỗi buồn sâu thẳm của một người phụ nữ mà còn phản ánh được những đau khổ, mất mát của thời chiến tranh. Đây là tiếng nói lên án chiến tranh và cảm thông sâu sắc với những số phận bị bỏ lại phía sau, những người phải gánh chịu nỗi đau của sự chia lìa, cô độc.

3. Cảm nhận Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ chọn lọc:

Đoạn trích “Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ” từ tác phẩm *“Chinh phụ ngâm”* của Đặng Trần Côn là một áng văn chương bi cảm đầy sức ám ảnh về nỗi cô đơn, buồn khổ của người phụ nữ có chồng phải ra trận. Tác phẩm không chỉ khắc họa tình cảnh đầy đau thương của người chinh phụ mà còn thể hiện sâu sắc cảm xúc của người phụ nữ trong xã hội phong kiến khi phải chịu cảnh chia ly, cách biệt mà không biết ngày đoàn tụ. Qua đó, đoạn trích thể hiện nỗi lòng khao khát được yêu thương, được sống hạnh phúc bên cạnh người bạn đời – một mong muốn chính đáng nhưng lại trở nên xa vời trước hiện thực tàn khốc của chiến tranh.

Ngay từ những câu thơ đầu tiên, tác giả đã khéo léo tái hiện một không gian cô quạnh, lạnh lẽo, nơi mà người chinh phụ chỉ còn biết lặng lẽ đối mặt với nỗi cô đơn. Hành động “dạo hiên vắng thầm gieo từng bước” cho thấy người phụ nữ như bị mắc kẹt trong chính không gian trống trải của ngôi nhà, với những bước chân vô thức, không có mục đích. Khung cảnh “hiên vắng” gợi lên sự tĩnh lặng đáng sợ, một tấm rèm “rủ thác đòi phen” càng tô thêm sắc lạnh của sự chờ đợi vô vọng. Người chinh phụ không biết phải làm gì ngoài việc quanh quẩn trong ngôi nhà trống trải, lặp lại những hành động vô nghĩa, như đang chìm vào cõi hư vô:

“Dạo hiên vắng thầm gieo từng bước,  

Ngồi rèm thưa rủ thác đòi phen.”

Hai từ “vắng” và “thưa” chính là hình ảnh phản chiếu trực tiếp cho sự cô độc, thể hiện không chỉ sự trống trải của không gian mà còn là sự héo mòn trong tâm hồn người chinh phụ. Thời gian trôi qua, nàng càng ngóng trông tin tức của chồng, nhưng niềm hy vọng mong manh ấy không bao giờ đến. Nàng bám víu vào từng dấu hiệu của thiên nhiên, từng tiếng động nhỏ nhất để mong có được chút tin tức, dù là rất mơ hồ:

“Thước chẳng mách tin,  

Đèn có biết dường bằng chẳng biết.”

Tiếng chim thước – biểu tượng của niềm hy vọng về tin lành – lại không mang đến điều gì, khiến người chinh phụ càng thêm đau khổ. Ngay cả ngọn đèn, thứ thường trực bên cạnh nàng trong đêm khuya, dẫu cháy sáng vẫn chỉ là “hoa đèn” tàn lụi, không thể nào hiểu được nỗi niềm của nàng. Hình ảnh “hoa đèn” gợi lên sự tàn phai, héo úa, như chính cuộc đời lặng lẽ đang chìm dần vào bóng tối của người phụ nữ. Đèn không thể nghe thấy, không thể thấu hiểu, nỗi buồn ấy chỉ mình nàng gánh chịu.

Không chỉ không gian, thời gian cũng trở thành một gánh nặng đối với người chinh phụ. Từng khắc, từng phút trôi qua, nàng đều cảm thấy như kéo dài đến vô tận, thời gian như một chuỗi dài đằng đẵng không bao giờ kết thúc:

“Khắc giờ đằng đẵng như niên,  

Mối sầu dằng dặc tựa miền biển xa.”

Thời gian đối với nàng là một dòng chảy chậm rãi, nặng nề, mỗi khắc kéo dài như một năm, nỗi sầu thương trải dài như biển cả mênh mông. Những từ láy “đằng đẵng,” “dằng dặc” nhấn mạnh sự kéo dài vô tận của nỗi buồn, nỗi nhớ trong lòng người chinh phụ. Cảnh vật xung quanh nàng, từ tiếng gà eo óc đến bóng cây hòe phất phơ, tất cả đều mang màu sắc u buồn, phản chiếu chính tâm trạng tuyệt vọng, bơ vơ của nàng. Thiên nhiên dường như đồng cảm với nỗi cô đơn của nàng, khiến không gian càng thêm hoang vắng, lạnh lẽo.

Nỗi cô đơn quá lớn khiến mọi hành động của nàng đều trở nên gượng gạo, như thể nàng đang ép buộc mình phải làm gì đó để quên đi nỗi buồn nhưng lại không thể:

“Hương gượng đốt, hồn đà mê mải,  

Gương gượng soi, lệ lại chứa chan.  

Sắt cầm gượng gảy ngón đàn,  

Dây uyên kinh đứt, phím loan ngại chùng.”

Tất cả các hành động của nàng đều kèm theo chữ “gượng,” từ việc đốt hương, soi gương, đến gảy đàn, như thể nàng đang cố giữ cho mình tỉnh táo giữa biển sầu thăm thẳm. Tuy nhiên, hương thơm của trầm lại không thể xua tan nỗi u hoài, hình ảnh trong gương chỉ phản chiếu dòng lệ chan chứa, còn tiếng đàn vốn là biểu hiện của niềm vui, giờ đây cũng chỉ là âm thanh của nỗi buồn tan vỡ. Sự lo lắng, bất an dường như đã xâm chiếm toàn bộ tâm hồn nàng, khiến nàng càng chìm sâu vào nỗi tuyệt vọng, không biết ngày nào có thể gặp lại người chồng nơi chiến trường.

Cuối cùng, người chinh phụ muốn gửi tất cả tấm lòng của mình theo cơn gió đông đến với chồng:

“Lòng này gửi gió đông có tiện,  

Nghìn vàng xin gửi đến non Yên.  

Non Yên dù chẳng tới miền,  

Nhớ chàng thăm thẳm đường lên bằng trời.”

Nhưng ước nguyện ấy chỉ là một niềm mơ tưởng xa vời. Dẫu có gửi gió đông, làm sao gió có thể mang hết nỗi nhớ thương của nàng tới người chồng ở phương xa? “Trời thăm thẳm” như ngăn cách đôi bờ, khiến nỗi nhớ ấy càng trở nên khắc khoải, khôn nguôi. Những từ ngữ như “thăm thẳm,” “đau đáu” đặc tả sự xa cách vô vọng, như một vết thương lòng không bao giờ lành lại.

Tác phẩm không chỉ là lời than thở của một người phụ nữ trong hoàn cảnh chia ly, mà còn là bức tranh bi thương về số phận của biết bao người phụ nữ thời phong kiến. Họ phải sống trong sự chờ đợi, hy sinh vì những cuộc chiến tranh phi nghĩa, mất đi hạnh phúc gia đình và sống trong cảnh lẻ loi, cô độc. Chính từ nỗi đau này, đoạn trích “Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ” đã trở thành tiếng nói đầy nhân văn, khắc sâu vào lòng người đọc nỗi niềm đau khổ và sự khao khát hạnh phúc của người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa.