Hai Đứa Trẻ là tác phẩm nổi tiếng của Thạch Lam, trong đó bức tranh nơi phố huyện nghèo nổi lên đã làm nổi bật thêm về chủ đề, nội dung của chính tác phẩm. Sau đây là mẫu cảm nhận bức tranh phố huyện lúc về đêm trong Hai đứa trẻ để quý bạn đọc có thể tham khảo.
Mục lục bài viết
1. Cảm nhận bức tranh phố huyện lúc về đêm trong Hai đứa trẻ hay nhất:
Có thể nói nhà văn Thạch Lam là một nhà văn trưởng thành thuộc nhóm Tự Lực Văn Đoàn, có lối viết không thể nhầm lẫn với các nhà văn khác. Bài viết của ông nhẹ nhàng, sâu lắng, u sầu và bân khuâng. Đó là những lời nói như lời thì thầm của tình yêu nhưng lại có sức mạnh ám ảnh người đọc. Những câu chuyện tác giả kể thường không có cốt truyện, mọi thứ đều được viết bằng chất liệu nhẹ nhàng và sâu sắc nhất. ‘Hai đứa trẻ’ là một câu chuyện như vậy. Truyện ngắn này mô tả một bức tranh phố huyện nghèo nơi mọi người sống trong nghèo đói và cơ cực.
Tác giả Thạch Lam luôn cho người đọc thấy được cái hồn và sự tinh tế trong sáng tác của mình. Sự nhẹ nhàng này mang lại cho lối viết của anh một chất rất riêng. Tác phẩm ‘Hai đứa trẻ’ là câu chuyện xoay quanh cuộc sống của Liên và An tại một thị trấn nông thôn nghèo, nơi họ phải làm những công việc nhàm chán hàng ngày. Ngoài ra, thông qua hai nhân vật này, tác giả muốn truyền tải nhiều thông điệp đến người đọc về cuộc sống và những khó khăn mà con người đã trải qua.
Chất liệu nền của truyện là khung cảnh những con phố của khu dân cư nghèo luôn thấp thoáng, ẩn hiện trên từng trang viết. Có lẽ bức tranh đó đã truyền cảm hứng cho Thạch Lam bộc lộ cảm xúc của mình. Và đó có phải là thị trấn thuộc huyện nghèo Cẩm Giàng – nơi anh sinh ra và lớn lên?
Những câu đầu diễn tả cảnh một xóm nghèo: ‘Tiếng trống thu không trên cái chợ của huyện nhỏ, một vang xa gọi buổi chiều…’. Trong chiều tàn tiếng trống vang lên, có lẽ cảnh vật và con người chìm vào xao lãng. Vì sao tác giả lại chọn một buổi chiều thu làm nguồn cảm hứng để vẽ nên khu phố? Bởi mùa thu luôn gợi lên những nỗi buồn, những kỉ niệm và hơn hết là những cảm xúc. Hình ảnh hai đứa trẻ xuất hiện trong công việc hàng ngày để “thắp đèn” và “đóng cửa hàng” nhìn chuyến tàu về Hà Nội lóe lên rực rỡ rồi lại chìm vào tuyệt vọng, cảm giác hụt hẫng.
Tác giả phác họa chi tiết cảnh quan thị trấn của huyện vào buổi chiều muộn. Chợ họp giữa phố vãn từ lâu. Mọi người rời đi và tiếng ồn ào biến mất. Trên sàn chỉ có rác, vỏ bưởi, vỏ thịt, lá nhãn và bã mía. Một mùi ẩm ướt bốc lên, trộn lẫn với cái nóng ban ngày và mùi cát bụi quen thuộc khiến chị em Liên tin rằng đó là mùi của đất, mùi độc nhất của khu xóm này. Một vài người bán hàng về muộn đang sắp xếp hàng hóa, dựng cột và đứng xung quanh trò chuyện vài câu. Đây là khung cảnh một xóm nghèo cuối ngày héo úa, héo mòn, hoang tàn hiện ra trước mắt người đọc. Có lẽ đó là thực tế ở miền Bắc nước ta lúc bấy giờ. Mọi thứ dường như không chắc chắn, không được nhấn mạnh, không hấp dẫn và thiếu sức sống. Mọi thứ đều đơn giản và quen thuộc, nhưng có điều gì đó nghèo nàn trong đó.
Câu nói êm dịu, nhẹ nhàng miêu tả một nơi vắng vẻ, yên tĩnh trên con phố nghèo. Bóng của những đứa trẻ tội nghiệp hiện lên trên nền tối này. Ở rìa chợ, một vài đứa trẻ tội nghiệp đang cúi xuống đất tìm kiếm. Chúng thu nhặt những dải tre, những thanh tre, bất cứ thứ gì chúng có thể sử dụng. Liên rất đau lòng nhưng cô không có tiền để cho chúng. Một bức tranh đen tối hơn hiện ra, khi sự nghèo đói, khốn khổ của mảnh đất dường như tăng gấp đôi. Qua đó, quý đọc giả nhận ra vẻ đẹp tâm hồn của Liên, cao cả và thánh thiện.
Còn rất nhiều số phận khác trong bức tranh làng quê nghèo này, tất cả đều dẫn đến sự hỗn loạn ở phố huyện vào buổi chiều. Đó là hình ảnh Tí và mẹ đang dọn đồ đạc, dọn hàng nhưng ‘Không kiếm được bao nhiêu’. Hay là hình ảnh Liên và hai chị em sau khi chuyển đến con phố nghèo này bán hàng cho mẹ trên tấm bảng bần phủ báo trong một sạp thuê nhỏ. Những con người thầm lặng, những con người cần cù, lặng lẽ nhìn cảnh nghèo đói đang diễn ra trước mắt mà không thể làm gì được.
Trong số những người nghèo khó về vật chất còn có hình ảnh bà già điên Chi thường xuyên mua rượu ở quán của Liên. Hình ảnh bà lão Thi ‘Ngửa cổ uống một ngụm, dúi vào tay Liên 3 đồng tiền rồi loạng choạng đi’ tạo cho người đọc cảm giác buồn cho một cuộc đời lang thang không đích đến.
Ở thị trấn nông thôn này, mọi người dường như đang chờ chuyến tàu đến từ Hà Nội, điều này càng làm tăng thêm sự ồn ào, hối hả. Chuyến tàu hỏa có thể có ý nghĩa to lớn đối với người dân vùng đất này. Bởi vì ‘con tàu dường như đã đưa một thế giới khác.’’ Đây có thể là thế giới nơi hai chị em An và Liên từng thịnh vượng và sống một cuộc sống giàu có và bình yên. Chuyến tàu có lẽ là một giấc mơ, một khát khao mang lại ánh sáng cho người dân khu phố nghèo này.
Tác phẩm ‘Hai đứa trẻ’ là một câu chuyện êm đềm, không có những cảnh kịch tính nhưng người đọc có thể bị ám ảnh bởi cuộc sống ở một thời đất nước còn đầy bom đạn và ở một đất nước nghèo khó.
2. Cảm nhận bức tranh phố huyện lúc về đêm trong Hai đứa trẻ ấn tượng nhất:
Nhà văn Thạch Lam là một trong những tác giả chính của Tự Lực Văn Đoàn. Nhiều tác phẩm của ông rất trong sáng, nhẹ nhàng nhưng lại khắc họa những cảm xúc rất sâu sắc. Đằng sau những trang văn ấy là lòng trắc ẩn và lòng nhân ái đối với những thành phần nghèo khổ hơn trong xã hội. Truyện ngắn ‘Hai đứa trẻ’ là một trong những tác phẩm hay nhất của ông. Ghi lại những khoảnh khắc cuối cùng trong ngày, tác giả đã vẽ nên cuộc sống đen tối nhưng đầy mong ước về tương lai của người dân nơi đây. Thạch Lam đã chọn thời điểm mặt trời lặn, khi vạn vật bắt đầu chuẩn bị bước vào trạng thái nghỉ ngơi. Bằng ngòi bút tinh tế và nhạy bén của mình, ông không chỉ ghi lại tinh thần cuộc sống con người mà còn cả những hình ảnh của thiên nhiên. Thông qua hai bức tranh này, quan điểm, cảm xúc của tác giả về hiện thực cuộc sống được thể hiện.
Cảnh vật mộng mơ mà buồn bã, âm thanh còn lại chỉ là ‘tiếng trống mùa thu trong căn chòi thị trấn nhỏ; Từng tiếng hát lần lượt gọi chiều, xa xa tiếng ếch kêu trong tiếng gió’. tưởng chừng như ồn ào náo nhiệt nhưng hóa ra lại buồn bã, bồn chồn và u ám. Có lẽ khoảng không gian phải rất tĩnh lặng và yên tĩnh mới có thể bắt trọn hết những âm thanh trong đó. Trong khoảng thời gian này, mặt trời cũng dần đi vào sự nghỉ ngơi: ‘Phương Tây đỏ như lửa cháy’, ‘Mây ánh hống như than sắp tàn’, màu sắc tươi sáng, màu sắc ấm áp nhưng đều gợi lên sự tàn lụi. Những hàng tre đen lại trước làng cắt ngang bầu trời trong vắt, gây nên khung cảnh u ám khi bóng tối bao trùm cảnh vật xung quanh. Những câu văn như có nhạc với nhịp điệu chậm rãi giống như một bài thơ vẽ nên khung cảnh êm đềm, êm dịu từ một bức tranh thiên nhiên. Hình ảnh hoàng hôn đẹp, mộng mơ, yên bình nhưng đầy nỗi buồn, u ám.
Ngoài tranh thiên nhiên, Thạch Lam còn đưa nét vẽ của mình vào những bức tranh miêu tả hoạt động của con người. Ông nhìn thấy một khu chợ bị bỏ hoang. Người ta thường nói rằng nếu bạn muốn biết cuộc sống ở đó như thế nào, tất cả những gì bạn phải làm là đến chợ. Và tác giả cũng làm như vậy. Khung cảnh chợ sau buổi họp trông thật cằn cỗi, hoang tàn. Sự hối hả và ồn ào đã biến mất và bây giờ chỉ còn lại sự im lặng bao trùm. Ít người bán hàng về muộn để cất đồ và trò chuyện ngắn gọn với nhau. Tất cả những gì còn lại trên sàn chợ chỉ là rác, vỏ thị và vỏ bưởi. Những đứa trẻ tội nghiệp ở rìa chợ đang cúi xuống sàn tìm nhặt những thanh tre hay thứ gì đó. Hoàn cảnh của họ thật đáng thương. Hai mẹ con Tí cùng mẹ đi bắt cua, ốc vào ban ngày và bán nước vào ban đêm. Dù làm việc chăm chỉ nhưng vẫn không đủ để nuôi sống bản thân. Còn bà cụ Thi thì luông nghiện rượu, luôn say khướt và có vẻ hay cười. Trong khi đó, chị em Liên có một cửa hàng tạp hóa nhỏ nơi họ bán những món đồ đơn giản cho khách hàng. Mặc dù An và Liên vẫn còn nhỏ nhưng đã bận rộn kiếm sống. Cuộc sống của người dân nơi đây thật nhàm chán, quẩn quanh và tượng trưng cho một cuộc sống mệt mỏi. Trong sâu thẳm, họ luôn khao khát một điều gì đó tươi đẹp hơn trong cuộc sống nhưng điều đó vẫn còn mơ hồ, chưa rõ ràng.
Tâm hồn dịu dàng, nhạy cảm của nhân vật Liên nổi bật nhất trong bức tranh này. Liên nhạy cảm và nhạy bén trước sự thay đổi của thiên nhiên trong từng giây phút, cảm nhận từng chi tiết nhỏ quen thuộc của cuộc sống nơi đây: “mùi ẩm ướt bốc lên, xen lẫn mùi cát bụi quen thuộc”. quen quá…” , một mùi hương quen thuộc đã gắn liền với cuộc đời cô bé bao năm qua. ‘Liên ngồi lặng lẽ bên quả thuốc sơn đen…’ Nhìn phong cảnh, dường như sự u ám, tĩnh lặng của thiên nhiên đã thấm sâu vào tâm hồn trẻ trung, nhạy cảm của Liên. Liên cũng là một cô gái tốt bụng và giàu tình yêu thương. Có sự quan tâm dành cho hai mẹ con Tí, những câu hỏi ân cần, đầy yêu thương, nhân ái và quan tâm đến hoàn cảnh gia đình cô. Liên nghe tiếng cười, biết là bà cụ Thi, ‘lặng lẽ rót đầy ly rượu đưa cho bà cụ’ và ‘đứng sững nhìn theo’. Nhìn hình ảnh những đữa trẻ nghèo đi nhặt rác, cô bé thấy thương cảm nhưng không có tiền cho.
‘Bức tranh phố huyện lúc về đêm’ cho thấy chất thơ tỏa ra từ thiên nhiên, từ những cảnh vật bình dị, quen thuộc của quê hương, như tiếng trống mùa thu, tiếng ếch ngoài đồng.. Ngoài ra, chất thơ cũng được thể hiện ở ngôn từ, các câu văn đều nhịp nhàng, giàu nhịp điệu và âm nhạc: “Chiều, chiều rồi. Một buổi chiều tĩnh lặng như một bài hát ru, tiếng ếch kêu ngoài đồng theo làn gió nhẹ’ đã tăng thêm chất trữ tình cho tác phẩm.
Bức tranh về một phố huyện lúc cuối ngày không chỉ khắc họa thiên nhiên tươi đẹp nhưng buồn bã mà còn khắc họa cuộc sống bộn bề, bần cùng, quẩn quanh của người dân nơi đây. Đằng sau những hình ảnh về thị trấn tỉnh lẻ này, bạn còn có thể thấy được tình yêu thiên nhiên, lòng nhân đạo sâu sắc của tác giả – một cách tiếp cận trân trọng số phận và ước mơ đổi đời của người dân. Nghệ thuật biểu đạt độc đáo và chất trữ tình sâu sắc cũng góp phần tạo nên thành công cho tác phẩm.
3. Giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của tác phẩm ‘Hai đứa trẻ’:
3.1. Giá trị nội dung:
– Giá trị hiện thực: Cuộc sống bế tắc của hai chị em An và Liên, Tí và mẹ, bác phở Siêu, bà cụ Thi điên và những người nghèo khác trên những con phố buồn tẻ của huyện. Cuộc sống của họ xoay quanh những con người giống nhau và những câu chuyện giống nhau. Bóng tối bao trùm mọi thứ và thậm chí không cho biết sự sống hay ánh sáng ở đâu.
– Giá trị nhân đạo
+ Thương xót những mảnh đời nghèo khổ, lang thang, mắc kẹt.
+ Tôn vinh khát vọng về một cuộc sống mới và trọn vẹn thông qua hành động của những người quen chờ chuyến tàu đêm ở một thị trấn tỉnh lẻ. Họ đang chờ đợi một ánh sáng rực rỡ, không phải ánh sáng lờ mờ, chập chờn của phố huyện này mà là ánh sáng rực rỡ của một con tàu từ Hà Nội.
3.2. Giá trị nghệ thuật:
– Đây là một truyện ngắn trữ tình tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật của nhà văn Thạch Lam, với một câu chuyện không có cốt truyện, khắc họa những cảm xúc mong manh, mơ hồ mà ai cũng gặp phải ít nhất một lần trong đời.
– Bằng việc kết hợp nghệ thuật khắc họa tâm lý nhân vật giữa hoàng hôn và đêm với một không gian nghệ thuật tuy nhỏ nhưng cụ thể, tác giả đã để cho các nhân vật nổi lên, bộc lộ bản thân.
– Ngôn ngữ đơn giản, ngắn gọn và giàu hình ảnh
