Bài thơ Thu điếu với kết cấu đầy ý nghĩa đã tạo nên một tác phẩm văn học có giá trị cao, góp phần thăng hoa tinh thần yêu nước, đoàn kết và phát triển đất nước. Dưới đây là bài viết về: Cảm nhận 2 câu cuối bài Câu cá mùa thu của Nguyễn Khuyến.
Mục lục bài viết
1. Dàn ý cảm nhận 2 câu cuối bài Câu cá mùa thu của Nguyễn Khuyến:
1.1. Mở bài:
– Bài Thu điếu của Nguyễn Khuyến là một tác phẩm nghệ thuật thể hiện tình cảm và suy tư sâu sắc của thi nhân về mùa thu.
– 2 câu cuối bài thơ: “Tựa gối ôm cần lâu chẳng được / Cá đâu đớp động dưới chân bèo” là những lời chia sẻ tâm sự thầm kín, cảm nhận sâu sắc của tác giả trong cõi lòng thi nhân.
1.2. Thân bài:
– Tác phẩm Thu điếu tạo nên một không gian thơ mộng, nhẹ nhàng và lãng mạn, với một tâm hồn ngây thơ và chất phác, đầy tình cảm. Với những hình ảnh tươi đẹp của mùa thu, Nguyễn Khuyến đã khắc họa lên bức tranh cảnh vật sắc nét và tinh tế, đem đến cho độc giả một cảm giác say mê và lưu luyến.
– Câu thơ đầu tiên trong 2 câu cuối bài thể hiện tâm trạng bồi hồi và hụt hẫng của thi nhân khi câu cá cả ngày mà vẫn không được một con. Điều đó cho thấy rằng, việc câu cá không phải là mục đích chính của nhà thơ, mà chỉ là một cớ để tìm sự thư thái trong tâm hồn.
– Câu thơ thứ hai là một câu hỏi với tâm trạng ngập tràn ngỡ ngàng, mơ hồ và mơ màng. Nhà thơ đã mất cảm giác về không gian thực tại, chìm đắm trong không gian suy tưởng, không thể xác định rõ hướng gây ra tiếng động mặc dù đang ngồi trong một chiếc ao rất nhỏ.
– 2 câu cuối bài thuật lại được tác giả dùng để thể hiện tâm hồn thanh bạch, cô đơn và lặng lẽ buồn của một cuộc đời, một tâm hồn thanh khiết trước cảnh vong quốc.
1.3. Kết bài:
Chính những cảm xúc đó đã được Nguyễn Khuyến thể hiện một cách tinh tế và sâu sắc trong 2 câu cuối bài Thu điếu, để lại trong lòng độc giả một cảm giác sâu sắc và đầy ấn tượng.
2. Cảm nhận 2 câu cuối bài Câu cá mùa thu của Nguyễn Khuyến:
Khi nói đến mùa thu, chúng ta thường nhớ đến vẻ đẹp dịu dàng, thanh bình, nhưng cũng ẩn chứa một nỗi buồn man mác, lặng lẽ. Mùa thu bước vào những vần thơ của các nghệ sĩ, mang theo cả cảnh sắc và cảm xúc. Trong văn học trung đại Việt Nam, mùa thu nổi bật qua chùm thơ của Nguyễn Khuyến – một người được mệnh danh là “ông hoàng của mùa thu”. Trong đó, bài thơ “Thu điếu” (Câu cá mùa thu) không chỉ thể hiện vẻ đẹp thiên nhiên mà còn chứa đựng nỗi lòng sâu kín của tác giả. Hai câu thơ cuối bài chính là minh chứng rõ rệt cho bầu tâm tư dạt dào ấy, nơi mọi cảnh vật dường như đều có thể chuyển thành thơ.
Hai câu thơ “Tựa gối ôm cần, lâu chẳng được/Cá đâu đớp động dưới chân bèo” được trích từ tác phẩm “Câu cá mùa thu” đã khắc họa rõ nét hình ảnh người ngồi câu cá với bao suy tư thầm lặng. Nếu ở những câu trên, cảnh vật thiên nhiên được vẽ nên tĩnh lặng và trầm mặc, thì ở hai câu cuối, con người đã hiện diện, trở thành điểm kết nối cảm xúc với không gian.
Hình ảnh “Tựa gối ôm cần” gợi lên dáng vẻ của một người bó gối ngồi trầm tư, thả mình trong những suy nghĩ lặng lẽ. Cách dùng từ “cá đâu” đặc biệt tạo nên một cảm giác mơ hồ, vừa như đang hỏi, vừa như đang chờ đợi, phản ánh sự yên tĩnh và lặng lẽ của không gian mùa thu. Âm thanh “đớp động” của cá làm nhà thơ chợt giật mình, như thức tỉnh khỏi mạch suy tư, đồng thời nhấn mạnh sự đồng điệu giữa tâm hồn con người với cảnh vật tĩnh lặng.
Người câu cá có lẽ không thực sự chú tâm đến việc câu, mà chỉ muốn tìm sự bình yên, thư thái trong lòng mình. Qua đó, ông như muốn tận hưởng trọn vẹn vẻ đẹp của bức tranh thu, từ ánh nước trong veo đến gợn sóng nhẹ nhàng và cả chiếc lá vàng khẽ rơi. Bức tranh ấy đẹp nhưng thấm đẫm nỗi buồn: buồn vì cảnh vật quá tĩnh mịch, đơn độc và buồn vì tâm sự của một trí thức sống trong thời kỳ đất nước suy tàn.
Tiếng cá đớp động, âm thanh nhỏ bé trong không gian, lại trở thành điểm nhấn lớn của bài thơ. Phải chăng đây không chỉ là tiếng động của cá, mà còn là tiếng lòng sâu lắng của nhà thơ? Cảnh câu cá có thể chỉ là cái cớ để Nguyễn Khuyến cảm nhận trọn vẹn khí thu và gửi gắm nỗi lòng mình. Trong không gian tĩnh lặng đó, tâm hồn ông cũng hòa cùng sự lặng lẽ của thiên nhiên, và qua từng nét tả, chúng ta cảm nhận được sự tĩnh tại của cảnh sắc và lòng người.
3. Cảm nhận 2 câu cuối bài Câu cá mùa thu của Nguyễn Khuyến chọn lọc:
“Câu cá mùa thu” là một bức tranh mùa thu tuyệt mỹ của vùng quê Bắc Bộ, đồng thời cũng là một trong ba bài thơ thu nổi tiếng của Nguyễn Khuyến. Nhà thơ Xuân Diệu đã từng nhận định rằng bài thơ này là ” điển hình hơn cả cho thơ ca về mùa thu ở Việt Nam”. Bài thơ không chỉ vẽ nên cảnh sắc thu trong trẻo, thanh bình nơi thôn quê mà còn bộc lộ những nỗi lòng kín đáo của nhà thơ, được thể hiện rõ nét qua hai câu thơ cuối.
Những câu thơ mở đầu bài đã mang đến hình ảnh chân thật về mùa thu vùng chiêm trũng Bắc Bộ, với không gian đặc trưng của làng quê Việt Nam. Và ẩn sau bức tranh ấy, tâm tư của nhà thơ dần dần được tiết lộ:
“Tựa gối ôm cần lâu chẳng được
Cá đâu đớp động dưới chân bèo”
Sự xuất hiện của con người trong hai câu thơ cuối đã giúp hoàn thiện bức tranh mùa thu. Sự kết hợp giữa con người và thiên nhiên, giữa cảnh sắc và cảm xúc, tạo nên sự hài hòa và thu hút cho bài thơ. Hình ảnh người câu cá trong tư thế “tựa gối ôm cần” toát lên sự trầm mặc, suy tư. Dường như tác giả không quá chú trọng vào việc câu cá, mà đang thả mình vào những dòng suy nghĩ xa xăm. Do đó, khi nghe tiếng cá “đớp động dưới chân bèo”, dù nhẹ nhàng nhưng cũng đủ để khiến ông giật mình thoát khỏi mạch suy tư.
Câu hỏi “cá đâu” không chỉ gợi ra tình huống bất ngờ mà còn phản ánh sự ngỡ ngàng, mơ hồ trong lòng nhà thơ. Dù đang chìm đắm trong suy tư, Nguyễn Khuyến vẫn đủ nhạy cảm để phát hiện âm thanh nhẹ nhàng xung quanh. Tiếng cá đớp mồi tuy rất nhỏ nhưng được nhà thơ cảm nhận với sự tinh tế và tĩnh lặng trong tâm hồn. Nghệ thuật “lấy động tả tĩnh” và “tả cảnh ngụ tình” được tác giả sử dụng khéo léo ở đây. Tiếng cá đớp không phá vỡ sự tĩnh lặng, mà ngược lại, càng nhấn mạnh hơn sự vắng vẻ, cô đơn của không gian và những cảm xúc sâu lắng trong lòng nhà thơ.
Hai câu thơ cuối đã tái hiện hình ảnh người câu cá, nhưng thực chất, nhà thơ không quan tâm nhiều đến việc câu cá mà sử dụng khung cảnh ấy để tìm sự bình yên trong lòng. Ông thả hồn mình vào thiên nhiên để cảm nhận từng nét đẹp tinh tế, từ âm thanh cho đến chuyển động của cảnh thu. Khung cảnh mùa thu mang vẻ đẹp thanh thoát nhưng cũng chất chứa một nỗi buồn man mác, còn lòng người tuy yên tĩnh nhưng lại ẩn giấu những suy tư về cuộc đời và thế sự.
Trong thơ của mình, nhà thơ Nguyễn Khuyến vẫn thường mượn tiếng những loài vật xung quanh để gửi gắm tâm sự sâu kín. Đó có thể là tiếng ngỗng trời:
Mấy chùm trước dậu hoa năm ngoái
Một tiếng trên không, ngỗng nước nào.
(Thu vịnh)
Hay như sự thúc giục của tiếng con chim chích chòe:
Văng vẳng tai nghe tiếng chích chòe
Lặng đi kẻo động khách làng quê.(…)
Lại còn giục giã về hay ở
Đôi gót phong trần vẫn khoẻ khoe.
(Về hay ở)
Đó là tiếng khắc khoải: “Tiếc xuân… nhớ nước” của chim cuốc:
Năm canh máu chảy đêm hè vắng
Sáu khắc hồn tan, bóng nguyệt mờ
Có phải tiếc xuân mà đứng gọi
Hay là nhớ nước vẫn nằm mơ.
(Cuốc kêu cảm hứng)
Bài thơ Câu cá mùa thu của Nguyễn Khuyến không chỉ dựng lên một bức tranh mùa thu mộc mạc và tinh khôi của vùng quê Bắc Bộ, mà còn truyền tải trọn vẹn cảm xúc về mùa thu và tâm trạng của người nghệ sĩ. Qua bài thơ, đặc biệt là hai câu kết, người đọc còn thấy được tấm lòng nặng trĩu của nhà thơ đối với dân tộc và thời cuộc.
