Cách ngắt nhịp và gieo vần trong bài Sang Thu có tác dụng gì?

1. Cách ngắt nhịp và gieo vần trong bài Sang Thu có tác dụng gì?

– Ngắt nhịp: Nhịp điệu thơ linh hoạt, được ngắt theo nhịp 3/2, 2/3

– Gieo vần: Cách gieo vần rất đặc biệt, chủ yếu gieo vần chân (se-về, vã-hạ) trong mỗi khổ giúp mạch thơ liền mạch và giàu cảm xúc.

=> Tác dụng: tạo sự kết nối giữa các dòng thơ, câu thơ và tạo nhịp cho bài thơ.

Trong bài thơ Sang thu, việc sử dụng những câu thơ ngắn, ngắt nghỉ nhanh kết hợp với việc quan sát, miêu tả thiên nhiên một cách tinh tế, độc đáo đã tạo nên sự phong phú của khoảnh khắc giao mùa, khiến cho cảnh sắc thiên nhiên trong bài thơ hòa hợp với tâm trạng của tác giả, giúp bộc lộ rõ những điều mà tác giả đã gửi gắm.

2. Vài nét về tác giả và tác phẩm bài thơ Sang thu:

* Tác giả:

Nhà thơ Hữu Thỉnh (sinh năm 1942), tên đầy đủ của ông là Nguyễn Hữu Thỉnh.

Ông sinh ra ở Tam Dương, Vĩnh Phúc.

Năm 1963, ông nhập ngũ đã trở thành thành viên quản lý bộ văn hóa tuyên truyền trong quân đội và bắt đầu sáng tác thơ ca

Ông đã tham gia Ban chấp hành hội nhà văn Việt Nam các khóa III, IV, V. Năm 2000, Hữu Thỉnh trở thành Tổng thư ký Hội nhà văn Việt Nam.

Năm 2005, ông là Chủ tịch Hội nhà văn Việt Nam.

Năm 2010, Hữu Thỉnh là Chủ tịch Ủy ban toàn quốc Liên hiệp các hội Văn học nghệ thuật Việt Nam kiêm Chủ tịch Hội nhà văn Việt Nam.

Các tác phẩm tiêu biểu của ông: Từ chiến hào đến thành phố, Đường tới thành phố, Mưa xuân trên tháp pháo…

* Hoàn cảnh sáng tác bài thơ Sang thu:

Bài thơ Sang thu được Hữu Thỉnh viết vào gần cuối năm 1977, đó là mốc thời gian sau ngày giải phóng đất nước 2 năm, trong một cuộc thi sáng tác thơ ca tại trại hè.

Ý nghĩa nhan đề:

Bài thơ có nhan đề ngắn gọn: “Sang thu”. Tác giả sử dụng biện pháp tu từ đảo ngữ, nếu đúng theo quy luật thì phải là “Thu sang”. Từ đó, nhan đề này được nhấn mạnh hơn vào thời khắc bầu trời đổi thay – mùa thu đã đến với những tín hiệu đặc biệt.

Không dừng lại ở đó, nhan đề còn gửi gắm những biểu tượng đầy ý nghĩa. Đó cũng là thời khắc chuyển giao từ tuổi trẻ sang tuổi trưởng thành và vững chãi. Việc sử dụng nhan đề trên đã cho thấy những cảm xúc tinh tế của Hữu Thỉnh về sự đổi thay của bầu trời và không gian trong khoảnh khắc mùa thu.

*Giá trị nội dung:

Bài thơ là những cảm xúc thật tinh tế và những quan sát vô cùng chi tiết của tác giả về sự biến đổi của đất trời từ cuối hạ sang thu. Từ đó bộc lộ tình yêu thiên nhiên nồng nàn của một tâm hồn nhạy cảm và sâu sắc.

*Giá trị nghệ thuật:

Bài thơ được viết theo thể thơ năm chữ, sử dụng nhiều hình ảnh sống động, hấp dẫn. Cảnh vật được miêu tả tự nhiên, chân thực, ngôn ngữ thơ trong sáng, giản dị, giàu cảm xúc.

3. Phân tích bài thơ Sang thu ý nghĩa:

Đối với nhà thơ Hữu Thỉnh, khoảnh khắc chuyển giao từ hạ sang thu đã khuấy động tâm hồn nhà thơ để vẽ nên một bức tranh thơ: “Sang thu” thực sự đẹp.

Bài thơ mở đầu bằng một khám phá bất ngờ. Đó là những cảm nhận ban đầu của nhà thơ về trước không khí thu về:

Bỗng nhận ra hương ổi

Phả vào trong gió se

Sương chùng chình qua ngõ

Hình như thu đã về

Từ “phả” thể hiện hương ổi nồng nàn, quyến rũ, hòa quyện với làn gió mát, lan tỏa khắp không gian, tạo nên hương ổi chín mát – hương thơm thoang thoảng quyến rũ của những vườn cây ăn trái trĩu quả ngọt nơi thôn quê Việt Nam.

Sương chùng chình biểu thị cho trạng thái tĩnh lặng, tuy có chuyển động nhưng rất nhẹ nhàng. Những hạt sương nhỏ li ti tỏa ra như làn sương mỏng manh, nhẹ nhàng trôi, đang “cố ý” chậm lại, thong thả, nhẹ nhàng, chuyển động của mọi thứ hoàn toàn chậm rãi vào mùa thu.

Sự hiện diện của sương sớm và hương ổi khiến người ta cảm thấy thư thái. Đó là sự giật mình thảng thốt trước dấu hiệu đầu tiên của mùa thu, không chắc chắn nhưng rất rõ ràng. Tâm hồn nhạy cảm của nhà thơ mách bảo ông đó chính là sự thật.

Dù thời gian đã chạm tới thời khắc sang thu nhưng nhà thơ dường như chưa có sự chuẩn bị để đón nhận điều này. Vì vậy, ông đã lập tức đi tìm chứng cứ để chứng minh đây là sự thật. Từ “hình như” trong câu thơ đã diễn tả rõ cảm xúc đó. Đó vừa là sự ngạc nhiên, vừa là niềm vui nhẹ nhàng trong tâm hồn nhà thơ.

Để chứng minh cho cảm xúc của mình, nhà thơ đã mở rộng tầm nhìn ra không gian bao la của bầu trời. Hình ảnh thiên nhiên mùa thu được nhà thơ khám phá qua những hình ảnh quen thuộc, tạo nên bức tranh mùa thu tươi đẹp và trong trẻo.

Dòng sông quê hương hiền hòa, nhẹ nhàng, thong thả chảy sau những ngày lũ lụt mùa hè, làm nổi bật vẻ đẹp dịu dàng của bức tranh thiên nhiên mùa thu. Những chú chim chiều bắt đầu bay về phương Nam tránh cái lạnh trong hoàng hôn.

Cảm giác về sự thay đổi của các mùa được thể hiện cụ thể và tinh tế qua hình ảnh những đám mây mùa hè như thể đang bước vào ngưỡng cửa mùa thu. Dường như giữa mùa hè và mùa thu có một ranh giới cụ thể, hữu hình.

Qua sự cảm nhận bằng nhiều giác quan, những liên tưởng thú vị, cùng tâm hồn nhạy cảm, tinh tế của tác giả, tất cả không gian và cảnh vật dường như đang dần chuyển mình sang thu. Người đọc cảm nhận được cả không gian và thời gian của thời khắc giao mùa, thật đẹp và thực sự khuấy động tâm hồn thơ ca.

Vui mừng chào đón mùa thu trở về, với tất cả những biểu hiện của nó, nhà thơ lặng lẽ nghĩ về cuộc sống, đời người. Cuộc sống vốn gắn liền với đất trời. Bây giờ đất trời có những thay đổi mạnh mẽ khiến nhà thơ cảm thấy bùi ngùi xao xuyến:

Vẫn còn bao nhiêu nắng

Đã vơi dần cơn mưa

Sấm cũng bớt bất ngờ

Trên hàng cây đứng tuổi.

Nắng là hình ảnh đặc trưng của mùa hè. Nắng cuối hè vẫn còn ấm áp và tươi sáng nhưng đã dần phai nhạt và yếu đi vì gió lạnh đã về, không còn dữ dội, gay gắt, khắc nghiệt như trước. Mưa là hình ảnh bầu trời đang thay đổi. Nắng đã yếu dần. Mưa cũng đã giảm. Mưa hè bất chợt đến rồi lại đi.  

“Sấm” và “hàng cây đứng tuổi” là hai hình ảnh ẩn dụ (gợi lên nhiều liên tưởng và suy nghĩ trong người đọc). “Sấm” là những sự kiện bất ngờ của thế giới bên ngoài, của cuộc sống. “Hàng cây đứng tuổi” mô tả những người đã vượt qua những khó khăn, thăng trầm của cuộc sống. Khi con người trải qua nhiều, họ sẽ hiểu mình, hiểu người khác, hiểu cuộc sống hơn. Con người sẽ bình tĩnh chấp nhận mọi biến cố trong cuộc sống.

Nhưng con người không hối tiếc, mà chỉ cảm thấy vững vàng hơn. Vì vậy, hối tiếc vẫn là cảm xúc của con người trước thời gian.

Đất trời chuyển mình sang thu, khiến lòng người cũng bồi hồi, xúc động, tràn ngập những suy tư về cuộc sống con người khi thu về. Thu về không chỉ làm thay đổi cảnh vật mà còn làm thay đổi cả suy nghĩ của con người. Thời khắc giao mùa thường mang đến cho con người nhiều điều mới mẻ, thú vị.

Và thấp thoáng ở hai câu thơ cuối của bài thơ là sự phản ánh về suy nghĩ trước cuộc sống của con người “Sấm cũng bớt bất ngờ/ Trên hàng cây đứng tuổi”. Lòng người đã yên tĩnh trở lại để đón nhận những thay đổi của thiện nhiên, của những cảm xúc mới mẻ.

“Sang thu” của Hữu Thỉnh không chỉ mang đến cho người đọc những cảm xúc mới mẻ về mùa thu quê hương mà còn làm sâu đậm thêm tình yêu quê hương trong lòng mỗi người. Miêu tả mùa thu qua những đổi thay của vạn vật, Hữu Thỉnh đã thêm vào một góc nhìn riêng, một cách miêu tả riêng để làm phong phú thêm cho thơ mùa thu.