Nghị luận xã hội là một dạng văn được tìm hiểu trong chương trình THCS và được áp dụng nhiều trong cuộc sống hàng ngày. Để luyện tập dạng văn này, cần có phương pháp lập dàn ý hiệu quả trước khi hoàn thiện câu từ cho bài văn.
Mục lục bài viết
1. Cách lập dàn ý bài văn nghị luận chi tiết và chuẩn nhất:
Ví dụ ta có đề bài sau:
Bàn về vai trò tác dụng to lớn của sách trong đời sống tinh thần của con người, nhà văn M. Go-rơ-ki viết: “Sách mở rộng trước mắt tôi những chân trời mới”. Hãy giải thích và bình luận ý kiến trên.
* Xác định luận đề:
Trong bài viết, nhà văn M. Go-rơ-ki đã nhấn mạnh vai trò quan trọng của sách trong đời sống tinh thần của con người thông qua câu nói “Sách mở rộng trước mắt tôi những chân trời mới”. Đây là một luận đề xác đáng và đáng để tán thưởng và áp dụng vào cuộc sống hàng ngày.
* Xác định các luận điểm:
(1) Sách là sản phẩm tinh thần kỳ diệu của con người: Sách không chỉ là tập hợp của các trang giấy mà nó chứa đựng những tri thức, những suy nghĩ, những tác phẩm nghệ thuật của con người. Chúng ghi lại kiến thức về thế giới tự nhiên và xã hội, là nguồn cảm hứng to lớn cho sự phát triển tinh thần của mỗi cá nhân.
(2) Sách mở rộng trước mắt mỗi chúng ta những chân trời mới: Khi đọc sách, chúng ta được đưa vào các thế giới khác, khám phá những ý tưởng mới mẻ, những vùng đất chưa từng được biết đến. Sách giúp mở rộng tầm nhìn và nhận thức, mang đến những trải nghiệm tinh thần không giới hạn.
(3) Từ ý nghĩa đó, mỗi chúng ta cần có thái độ đúng đối với sách và việc đọc sách: Việc đọc sách không chỉ đơn thuần là việc tiếp cận thông tin mà còn là một hoạt động tinh thần, yêu thích và cảm nhận vẻ đẹp của tri thức. Chúng ta cần trân trọng và tôn trọng sách, cũng như duy trì thái độ tích cực đối với việc đọc sách.
* Tìm luận cứ cho các luận điểm:
(1) Sách là sản phẩm tinh thần kỳ diệu của con người:
- Luận cứ 1: Sách không chỉ đơn thuần là các trang giấy và chữ viết mà nó chứa đựng tri thức, sự tư duy sâu xa của con người về thế giới xung quanh. Ví dụ, các tác phẩm văn học, khoa học giúp truyền đạt những suy nghĩ sâu sắc về cuộc sống và tồn tại.
- Luận cứ 2: Sách là kho tàng tri thức của nhân loại, đem lại lợi ích vượt thời gian và không gian, được truyền đồng từ thế hệ này sang thế hệ khác. Ví dụ, các tác phẩm của các nhà tư tưởng cổ điển vẫn có ảnh hưởng lớn đến ngày nay như tác phẩm của Confucius.
(2) Sách giúp ta hiểu biết mọi lĩnh vực về thế giới tự nhiên và xã hội:
- Luận cứ 1: Sách cung cấp kiến thức sâu rộng về các lĩnh vực như khoa học, văn hóa, lịch sử, nghệ thuật… Ví dụ, sách khoa học giúp ta hiểu rõ về nguyên lý hoạt động của vũ trụ.
- Luận cứ 2: Sách mở cửa cánh cửa tư duy, cho ta nhìn xa hơn, khám phá và tìm hiểu về những vấn đề mới mẻ. Ví dụ, sách viễn tưởng mở ra những thế giới tưởng tượng hấp dẫn.
(3) Sách là người bạn tâm tình gần gũi, giúp ta tự hoàn thiện về nhân cách của mình:
- Luận cứ 1: Sách trở thành người bạn đồng hành trong những khoảnh khắc cô đơn và buồn chán. Ví dụ, việc đọc một cuốn tiểu thuyết có thể đem lại sự an ủi và đồng cảm.
- Luận cứ 2: Sách giúp ta phát triển đức tin, phẩm hạnh và sự nhạy bén trong suy nghĩ. Ví dụ, việc đọc sách về phát triển bản thân giúp ta trở thành người tốt hơn.
2. Lập dàn ý bài nghị luận chi tiết và chuẩn nhất:
* Mở bài:
– Giới thiệu chung về vai trò của sách trong đời sống tinh thần
– Trích dẫn của nhà văn M. Go-rơ-ki về sách mở rộng chân trời
* Thân bài:
– Sách như nguồn cảm hứng A. Khả năng mở ra những ý tưởng mới B. Khả năng thúc đẩy sự sáng tạo và tư duy sáng tạo
– Sách là cầu nối với kiến thức và tri thức A. Cung cấp thông tin và kiến thức sâu rộng B. Khuyến khích sự học hỏi liên tục và phát triển bản thân
– Sách giúp mở rộng tầm nhìn và nhận thức A. Khả năng đưa người đọc đến những vùng đất mới mẻ, xa lạ B. Mở mang tâm hồn và khám phá những khía cạnh khác nhau của cuộc sống
– Sách tác động tích cực đến tinh thần và tâm hồn A. Cung cấp sự an tâm và thoải mái tinh thần B. Khả năng đồng cảm và động viên trong những thời điểm khó khăn
* Kết luận:
– Tóm tắt những điểm quan trọng đã được đề cập
– Nhấn mạnh lại vai trò quan trọng của sách trong đời sống tinh thần của con người.
3. Dàn ý tổng quát cho bài văn nghị luận:
Để lập dàn ý cho một bài văn nghị luận, ta cần tuân thủ ba phần chính: mở bài, thân bài và kết bài. Dưới đây là cách lập dàn ý và triển khai hợp lý:
* Mở bài:
– Giới thiệu vấn đề: Trình bày ngắn gọn về chủ đề cần nói đến, đồng thời nhấn mạnh sự quan trọng của vấn đề này.
– Định hướng triển khai: Trình bày mục tiêu và hướng đi của bài văn nghị luận, nhấn mạnh các điểm chính sẽ được bàn luận.
Ví dụ: Nếu chúng ta đang viết về tác động của công nghệ vào cuộc sống hàng ngày, mở bài có thể bắt đầu bằng một ví dụ cụ thể về sự phát triển của smartphone và vai trò quan trọng của nó trong giao tiếp hiện đại.
* Thân bài:
– Luận điểm 1: Đưa ra luận điểm đầu tiên và cung cấp luận cứ hỗ trợ. Rõ ràng, mạch lạc và minh bạch.
– Luận điểm 2: Tiếp tục với luận điểm thứ hai, đồng thời đưa ra các luận cứ phù hợp để minh họa và chứng minh ý kiến của mình.
– Luận điểm 3: Tiếp tục với luận điểm cuối cùng, cũng cần đưa ra các ví dụ hoặc chứng minh để tăng tính thuyết phục.
Ví dụ: Đối với luận điểm 1 về tác động tích cực của công nghệ, có thể nói về việc cung cấp thông tin nhanh chóng, tiện ích trong công việc và giảm khoảng cách xã hội.
* Kết bài:
– Tóm tắt các luận điểm đã được đề cập trong thân bài.
– Nhấn mạnh hoặc mở rộng vấn đề, mang lại cái nhìn sâu rộng hơn.
– Đưa ra một lời kết luận mạnh mẽ hoặc một câu hỏi đặt ra để thúc đẩy suy nghĩ.
Ví dụ: Trong kết bài, có thể nhấn mạnh về sự cần thiết của việc cân nhắc về cách sử dụng công nghệ và tác động của nó đến cuộc sống hàng ngày.
4. Tác dụng của việc lập dàn ý cho bài văn nghị luận:
Tác dụng của việc lập dàn ý trong viết văn rất quan trọng và mang lại nhiều lợi ích:
– Tạo cấu trúc rõ ràng cho bài viết: Việc lập dàn ý giúp xác định và tổ chức các phần chính của bài viết. Mỗi phần sẽ có nhiệm vụ cụ thể và không gian riêng biệt để triển khai ý.
Ví dụ: Nếu chúng ta viết về tác động của công nghệ vào cuộc sống, ta có thể chia thành các phần như “Công nghệ trong giao tiếp”, “Công nghệ trong công việc”, và “Công nghệ trong học tập”.
– Nắm vững trọng tâm của bài viết: Việc lập dàn ý giúp định rõ trọng tâm mà tác giả muốn truyền đạt. Điều này giúp tránh việc lạc hướng và giữ bài viết luôn tập trung vào chủ đề chính.
Ví dụ: Trong viết về tác động của công nghệ, trọng tâm có thể là cách mà công nghệ thay đổi cách chúng ta giao tiếp.
– Phân phối thời gian hợp lý: Lập dàn ý cũng giúp quyết định thời gian dành cho mỗi phần. Điều này đảm bảo rằng không có phần nào bị thiếu sót hoặc dồn quá nhiều thời gian.
Ví dụ: Nếu có 3 luận điểm, ta có thể quyết định dành 1/3 thời gian cho mỗi luận điểm.
– Đảm bảo tính mạch lạc và cân đối: Việc lập dàn ý giúp xác định cách mà các phần chính sẽ nối tiếp nhau. Điều này đảm bảo rằng bài viết có tính mạch lạc và không gây hiểu nhầm cho người đọc.
Ví dụ: Việc diễn giải và đưa ra ví dụ cụ thể về cách công nghệ ảnh hưởng đến giao tiếp có thể được thực hiện một cách logic và liên tục.