Bố mẹ có phải trả nợ thay con không? Con có phải trả nợ thay bố mẹ? Nghĩa vụ liên đới trả nợ trong dân sự. Thừa kế nghĩa vụ trả nợ giữa bố mẹ con có không?
Trên thực tế, có nhiều trường hợp người con thiếu nợ do vay mượn tiền, gây thiệt hại cho tài sản, sức khỏe của người khác nên phải bồi thường, nhưng không có khả năng chi trả. Trong trường hợp này, chủ nợ có thể yêu cầu cha mẹ của người này trả thay được không? Bài viết dưới đây của công ty Luật Dương Gia chúng tôi sẽ giải đáp giúp bạn.
CĂN CỨ PHÁP LÝ:
NỘI DUNG TƯ VẤN:
Mục lục bài viết
1. Nghĩa vụ và quyền của cha mẹ với con theo quy định của pháp luật
Điều 69. Nghĩa vụ và quyền của cha mẹ
1. Thương yêu con, tôn trọng ý kiến của con; chăm lo việc học tập, giáo dục để con phát triển lành mạnh về thể chất, trí tuệ, đạo đức, trở thành người con hiếu thảo của gia đình, công dân có ích cho xã hội.
2. Trông nom, nuôi dưỡng, chăm sóc, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình.
3. Giám hộ hoặc đại diện theo quy định của Bộ luật dân sự cho con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự.
4. Không được phân biệt đối xử với con trên cơ sở giới hoặc theo tình trạng hôn nhân của cha mẹ; không được lạm dụng sức lao động của con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động; không được xúi giục, ép buộc con làm việc trái pháp luật, trái đạo đức xã hội.
Như vậy căn cứ theo điều 64 của luật hôn nhân và gia đình thì đối với con cái chưa thành niên (chưa đủ 18 tuổi) thì cha mẹ sẽ có nghĩa vụ về trông nom, chăm sóc, giáo dục, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho con. Còn về vấn đề tài sản, những người con khi chưa đủ 18 tuổi thì tài sản mà đang sở hữu hầu hết thuộc về công sức tạo dựng và lao động của cha mẹ. Do đó con cái sẽ không có quyền định đoạt mà chỉ có quyền sử dụng khi được cha mẹ cho phép. Theo quy định của pháp luật dân sự thì tài sản của ai, người đó sẽ được định đoạt đồng thời là chịu trách nhiệm với nghĩa vụ tài chính phát sinh.
2. Trường hợp cha mẹ phải trả nợ thay con theo quy định của pháp luật
Nợ phát sinh từ bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng:
Trường hợp 1: Con chưa đủ mười tám tuổi gây thiệt hại mà còn cha, mẹ
Căn cứ Khoản 2 Điều 586 Bộ luật Dân sự 2015 thì: Đối với cá nhân là người chưa thành niên gây thiệt hại thì việc xác định năng lực bồi thường theo hai khả năng sau:
– Trong trường hợp con chưa đủ mười lăm tuổi gây thiệt hại: về nguyên tắc thì cha, mẹ phải bồi thường toàn bộ thiệt hại do con gây ra bằng tài sản của mình. Nếu tài sản của cha, mẹ không đủ để bồi thường thì lấy tài sản riêng của con (nếu có) để bồi thường phần còn thiếu. Nếu người không có tài sản riêng thì cha, mẹ của người gây thiệt hại phải tiếp tục thực hiện việc bồi thường khi có tài sản.
– Con từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi gây thiệt hại: cha, mẹ phải bồi thường bằng tài sản của mình với phần còn thiếu, sau khi người con đã bồi thường bằng tài sản của mình nhưng không đủ. Nếu người gây thiệt hại đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi thì người gây thiệt hại phải bồi thường tài sản của mình. Nếu tài sản không đủ để bồi thường thì cha, mẹ phải bồi thường phần còn thiếu.
Theo quy định của pháp luật lao động, người từ đủ mươi lăm tuổi tới chưa đủ mười tám tuổi có thể tham gia quan hệ lao động trong một số lĩnh vực, cho nên lứa tuổi này có thể tạo ra thu nhập cho bản thân, vì vậy phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại nếu có tài sản. Pháp luật hiện hành chưa có quy định về phương thức lấy tài sản của cha mẹ, đã ly hôn để bồi thường thay cho con chưa thành niên.Tuy nhiên theo nguyên tắc bình đẳng, tự do thỏa thuận thì phần tài sản mà cha ,mẹ phải bồi thường thay cho người chưa thành niên sẽ được phân chia theo sự thỏa thuận. Nếu không thỏa thuận được thì phần bồi thường sẽ được lấy theo tỷ lệ bằng nhau, có tính đến khả năng kinh tế của mỗi người.
Nợ tiền do thực hiện các giao dịch:
Trường hợp 2: Cha mẹ bảo lãnh cho con khi con xác lập, thực hiện giao dịch mà pháp luật quy định được tự mình thực hiện
Các giao dịch con được tự mình xác lập, thực hiện:
Căn cứ Điều 21 Bộ luật Dân sự 2015 thì giao dịch dân sự được tự mình thực hiện phụ thuộc vào độ tuổi, cụ thể như sau:
– Con từ đủ sáu tuổi đến chưa đủ mười lăm tuổi:
+ Được tự mình thực hiện giao dịch dân sự phục vụ nhu cầu sinh hoạt hàng ngày phù hợp với lứa tuổi;
– Con từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi: tự mình xác lập, thực hiện giao dịch dân sự, trừ giao dịch dân sự liên quan đến bất động sản, động sản phải đăng ký và giao dịch dân sự khác theo quy định của luật phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý.
– Người từ đủ 18 tuổi trở lên là người có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, trừ trường hợp bị mất, hạn chế năng lực hành vi dân sự, có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi. Khi đó, người này có thể tự mình thực hiện các giao dịch và tự chịu trách nhiệm khi thực hiện giao dịch đó.
Như vậy về nguyên tắc, khi người con thực hiện các giao dịch này (giao dịch được tự mình thực hiện) thì quyền và nghĩa vụ phát sinh giữa các bên trong hợp đồng không liên quan đến cha mẹ của các bên, trừ trường hợp cha mẹ của người trong giao dịch này bảo lãnh thực hiện nghĩa vụ thay khi con họ không thực hiện được (Điều 335 Bộ luật Dân sự 2015).
Trường hợp 3: Cha mẹ được hưởng thừa kế thực hiện nghĩa vụ tài sản do con để lại
Điều 615 Bộ luật Dân sự 2015 quy định cụ thể vấn đề này như sau:
“Điều 615. Thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại
1. Những người hưởng thừa kế có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài sản trong phạm vi di sản do người chết để lại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
2. Trường hợp di sản chưa được chia thì nghĩa vụ tài sản do người chết để lại được người quản lý di sản thực hiện theo thỏa thuận của những người thừa kế trong phạm vi di sản do người chết để lại.
3. Trường hợp di sản đã được chia thì mỗi người thừa kế thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại tương ứng nhưng không vượt quá phần tài sản mà mình đã nhận, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
4. Trường hợp người thừa kế không phải là cá nhân hưởng di sản theo di chúc thì cũng phải thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại như người thừa kế là cá nhân.”
Do đó, khi người con để lại di sản và cha mẹ được hưởng thừa kế thì phải thực hiện nghĩa vụ tài sản của con: trả các khoản nợ…, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
Trên đây là 03 trường hợp mà chủ nợ có quyền yêu cầu cha mẹ của người nợ mình trả nợ thay và cha mẹ người này phải thực hiện nghĩa vụ.
3. Trường hợp cha mẹ không phải trả nợ thay con theo quy định của pháp luật
Người từ đủ mười tám tuổi trở lên gây thiệt hại thì phải tự bồi thường. Người chưa đủ mười lăm tuổi gây thiệt hại mà còn cha, mẹ thì cha, mẹ phải bồi thường toàn bộ thiệt hại; nếu tài sản của cha, mẹ không đủ để bồi thường mà con chưa thành niên gây thiệt hại có tài sản riêng thì lấy tài sản đó để bồi thường phần còn thiếu, trừ trường hợp quy định tại Điều 599 của Bộ luật này. Người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi gây thiệt hại thì phải bồi thường bằng tài sản của mình; nếu không đủ tài sản để bồi thường thì cha, mẹ phải bồi thường phần còn thiếu bằng tài sản của mình.
Người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi gây thiệt hại mà có người giám hộ thì người giám hộ đó được dùng tài sản của người được giám hộ để bồi thường; nếu người được giám hộ không có tài sản hoặc không đủ tài sản để bồi thường thì người giám hộ phải bồi thường bằng tài sản của mình; nếu người giám hộ chứng minh được mình không có lỗi trong việc giám hộ thì không phải lấy tài sản của mình để bồi thường.
Về mặt pháp luật, để đảm bảo một khoản vay thì bố mẹ cần sử dụng tài sản của chính mình để tăng tính thanh khoản và khả thi cho khoản vay đó. Cha mẹ cũng sử dụng toàn bố số lượng tài sản đã có để chịu trách nhiệm khi có sự cố xảy ra. Trong trường hợp con cái đã trưởng thành (trên 18 tuổi), cha mẹ không có nghĩa vụ nuôi dưỡng mà con cái phải chủ động công việc và nuôi sống bản thân (lý thuyết là vậy) và khối lượng tài sản mà con cái tự mình tạo lập ở thời điểm đó là tài sản riêng, không có sự liên quan với cha mẹ.
Như vậy, trên phương diện pháp luật thì đối với những khoản nợ mà cha mẹ không thể trả thì con cái cũng không có nghĩa vụ để thay mặt trả vì đây là những cá nhân độc lập.Tuy nhiên, trên thực tế thì nhiều người con vẫn lựa chọn trả nợ thay cho cha mẹ để tránh sự việc đi quá xa, cũng không thể đứng nhìn cha mẹ khổ cực vì đó là chữ “hiếu”. Cá nhân phải tự chịu trách nhiệm bồi thường toàn bộ thiệt hại khi họ có khả năng lực hành vi dân sự đầy đủ. Đây là những người có khả năng nhận thức và làm chủ hành vi của mình nên phải chịu trách nhiệm về hành vi gây thiệt hại do mình gây ra. Ngược lại, vì yêu thương con cái mà cha mẹ đôi khi cũng chấp nhập để thay con trả nợ mặc dù khi con đã trưởng thành thì đó không còn là nghĩa vụ.
Trên đây là nội dung tư vấn của công ty Luật Dương Gia chúng tôi về việc bố mẹ có phải trả nợ thay con không. Nếu còn vướng mắc nào khác liên quan đến pháp luật thì bạn có thể gọi điện đến tổng đài tư vấn: 1900.6568 để được luật sư và các chuyên viên tư vấn hỗ trợ giúp bạn. Trân trọng.
