Bộ đề đọc hiểu Đất nước của Nguyễn Đình Thi (Có đáp án)

1. Đề đọc hiểu Đất nước của Nguyễn Đình Thi (Có đáp án) thường gặp:

Đọc văn bản và trả lời các câu hỏi sau:

Trời xanh đây là của chúng ta
Núi rừng đây là của chúng ta
Những cánh đồng thơm ngát
Những ngả đường bát ngát
Những dòng sông đỏ nặng phù sa
Nước chúng ta
Nước những người chưa giờ khuất
Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất
Những buổi ngày xưa vọng nói về…

(Đất nước – Nguyễn Đình Thi, Ngữ văn 12, Tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2013, tr.125)

1.1. Câu hỏi: 

Câu 1: Đoạn thơ thể hiện tâm tư, tình cảm gì của tác giả ?

Câu 2: Nêu ý nghĩa tu từ của từ láy “rì rầm” trong đoạn thơ:

Câu 3: Xác định các dạng phép điệp trong đoạn thơ và nêu hiệu quả nghệ thuật của chúng:

1.2. Câu trả lời:

Câu 1: Trong đoạn thơ này, tác giả Nguyễn Đình Thi thể hiện một tâm tư sâu sắc về sự yêu quý và tự hào về đất nước của mình. Ông muốn bày tỏ tình cảm yêu quý với những cảnh vật thiên nhiên đẹp như trời xanh, núi rừng, cánh đồng và dòng sông. Đồng thời, ông cũng tự hào về những người dân trong đất nước, những người vẫn còn sống và những người đã khuất đi.

Trong đoạn thơ, tác giả sử dụng những từ ngữ và hình ảnh sống động để miêu tả cảnh vật, như "trời xanh", "núi rừng", "cánh đồng thơm ngát", "dòng sông đỏ nặng phù sa", và "tiếng đất rì rầm". Từng từ và hình ảnh này đều giúp tác giả truyền tải được cảm xúc của mình đối với đất nước và những người dân trong nó. Tác giả cũng sử dụng phép ẩn dụ để tạo ra hình ảnh sống động và truyền tải được sự tự hào của mình về đất nước.

Câu 2: Từ "rì rầm" trong đoạn thơ có ý nghĩa miêu tả âm thanh của đêm đen, đặc biệt là tiếng đất rung lên. Từ này được sử dụng để mô tả tiếng đất đang rung lên trong đêm tối, giúp tạo ra một hình ảnh sống động và truyền đạt được sự chuyển động và sự sống động của đêm đen. Ngoài ra, từ "rì rầm" còn mang ý nghĩa của sự động đậy, sự xáo trộn, tạo ra cảm giác căng thẳng và hồi hộp cho người đọc.

Sử dụng từ "rì rầm" là một trong những phương tiện tạo ra hình ảnh sống động và độc đáo trong đoạn thơ của tác giả. Từ này giúp tác giả truyền tải được một cảm giác sâu sắc của sự sống động và chuyển động của cảnh vật, tạo ra sự hiệu quả nghệ thuật trong bài thơ của ông.

Câu 3: Đoạn thơ "Đất nước" của Nguyễn Đình Thi được sử dụng các phép điệp để tạo nên những hiệu ứng nghệ thuật đặc biệt. Các dạng phép điệp được sử dụng trong đoạn thơ này bao gồm: điệp từ (như "của", "những", "nước", "chúng ta"), điệp ngữ (như "đây là của chúng ta") và điệp cấu trúc cú pháp (như "Trời xanh đây là của chúng ta/ Núi rừng đây là của chúng ta; Những cánh đồng…/ Những ngả đường…/ Những dòng sông…").

Các phép điệp này có tác dụng tạo ra nhịp điệu dồn dập, âm hưởng hùng biện và giọng điệu hào hùng, giúp tăng thêm sức thu hút cho đoạn thơ. Bên cạnh đó, các phép điệp này tạo ra sự xuất hiện liên tiếp của các hình ảnh, mở ra bức tranh toàn cảnh một đất nước giàu đẹp với những cánh đồng, ngả đường, dòng sông, núi rừng và bầu trời xanh thẳm. Tất cả những điều này cùng khẳng định mạnh mẽ quyền làm chủ và bộc lộ mãnh liệt niềm tự hào của tác giả với quê hương Việt Nam.

Như vậy, sử dụng các phép điệp đã giúp cho đoạn thơ "Đất nước" của Nguyễn Đình Thi trở nên vô cùng sức thu hút và có ảnh hưởng đến người đọc bởi sự hiệu quả nghệ thuật của chúng.

2. Đề đọc hiểu Đất nước của Nguyễn Đình Thi (Có đáp án) hay nhất:

Câu hỏi đọc hiểu

Ôi những cánh đồng quê chảy máu

Dây thép gai đâm nát trời chiều

Những đêm dài hành quân nung nấu

Bỗng bồn chồn nhớ mắt người yêu

(Ngữ văn 12, tập một, NXB Giáo dục, 2008, trang 125)

2.1. Câu hỏi:

Đọc đoạn thơ trên và thực hiện các yêu cầu sau:

Câu 1. Xác định những phương thức biểu đạt được sử dụng trong đoạn thơ. (1,0 điểm):

Câu 1: Trong đoạn thơ này, phương thức biểu đạt được sử dụng là miêu tả và biểu cảm. Cụ thể, tác giả sử dụng những từ ngữ, hình ảnh và cảm xúc để miêu tả về cuộc chiến tranh và tâm trạng của người chiến sĩ. Điều này giúp cho người đọc có thể hình dung được về những cảnh tượng và cảm nhận được những tình huống mà các chiến sĩ phải đối mặt trong cuộc chiến.

Câu 2: Trong đoạn thơ này, phương thức biểu đạt được sử dụng là miêu tả và biểu cảm. Cụ thể, tác giả sử dụng những từ ngữ, hình ảnh và cảm xúc để miêu tả về cuộc chiến tranh và tâm trạng của người chiến sĩ. Điều này giúp cho người đọc có thể hình dung được về những cảnh tượng và cảm nhận được những tình huống mà các chiến sĩ phải đối mặt trong cuộc chiến.

Hai câu thơ đầu của đoạn thơ sử dụng biện pháp tu từ là nhân hóa. Tác giả sử dụng những từ như "đất nước", "quân thù" để nhân hóa cho chúng, tạo ra một hình ảnh sống động và đầy cảm xúc. Nhờ đó, người đọc có thể cảm nhận được sự đau thương, tuyệt vọng và lòng căm thù của người dân trước cuộc chiến tranh.

Ý nghĩa biểu đạt của hai câu thơ đầu trong đoạn thơ là gợi lên hình ảnh của đất nước đau thương, bị quân thù giày xéo trong chiến tranh. Tác giả sử dụng biện pháp nhân hóa để tạo ra một hình ảnh sống động và đầy cảm xúc, giúp cho người đọc cảm nhận được những nỗi đau và tuyệt vọng của người dân trong cuộc chiến tranh.

3. Đề đọc hiểu Đất nước của Nguyễn Đình Thi (Có đáp án) nâng cao:

Đọc đoạn trích” Đất nước” (Nguyễn Đình Thi) và trả lời các câu hỏi sau :

Mùa thu nay khác rồi
Tôi đứng vui nghe giữa núi đồi
Gió thổi rừng tre phấp phới
Trời thu thay áo mới
Trong biếc nói cười thiết tha
Trời xanh đây là của chúng ta
Núi rừng đây là của chúng ta
Những cánh đồng thơm mát
Những ngả đường bát ngát
Những dòng sông đỏ nặng phù sa
Nước chúng ta, nước những người chưa bao giờ khuất
Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất
Những buổi ngày xưa vọng nói về

Câu 1. Đoạn trích trên nằm trong tác phẩm nào? của ai?

Câu 1: Đoạn trích trên nằm trong bài thơ "Đất nước" của nhà thơ Nguyễn Đình Thi.

Câu 2. Nêu nội dung đoạn thơ? Đoạn thơ được viết theo thể thơ gì?

Đoạn thơ "Đất nước" của Nguyễn Đình Thi mô tả một bức tranh đất nước Việt Nam trong mùa thu. Tác giả miêu tả cảnh thiên nhiên tươi đẹp, với gió thổi rừng tre phấp phới, trời thu thay áo mới, những cánh đồng thơm mát, những ngả đường bát ngát và những dòng sông đỏ nặng phù sa. Tác giả cũng ca ngợi đất nước Việt Nam và những người dân của nó bằng cách khẳng định rằng "Nước chúng ta, nước những người chưa bao giờ khuất".

Đoạn thơ này được viết theo thể thơ tự do, không tuân theo quy luật nhất định về số lượng từ và âm tiết trong mỗi câu thơ. Tuy nhiên, tác giả vẫn giỏi sử dụng các kỹ thuật thơ để tạo nên hiệu ứng âm thanh và hình ảnh sinh động.

Câu 3. Trong ba dòng thơ “Gió thổi rừng tre phấp phới/ Trời thu thay áo mới/ Trong biếc nói cười thiết tha”, tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ gì ? Hãy nêu tác dụng của biện pháp tu từ đó.

- Tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ là: Nhân hóa

- Cảm xúc và tình cảm của tác giả đối với đất nước cũng được thể hiện qua từng câu thơ. Trong đó, mùa thu được miêu tả như một thời điểm đặc biệt, khác hẳn với những thời điểm khác. Sắc trời mùa thu trong xanh, gió thổi qua rừng tre phấp phới khiến lá cây rơi rụng như một màn khăn lụa phủ đầy cảnh sắc đất trời. Từng chi tiết nhỏ nhắn trong đoạn thơ đều mang lại cho người đọc cảm giác yêu thương và tự hào về quê hương mình.

Câu 4. Đoạn thơ từ câu “Trời xanh đây là của chúng ta” đến câu “Những buổi ngày xưa vọng nói về” có sử dụng biện pháp tu từ nào. Hãy nêu tác dụng của biện pháp tu từ đó.

- Đoạn thơ từ câu “Trời xanh đây là của chúng ta” đến câu “Những buổi ngày xưa vọng nói về” thể hiện sự tương tác giữa con người và đất nước. Tác giả sử dụng biện pháp tu từ "điệp ngữ" để khẳng định quyền làm chủ đất nước của dân tộc. Từ "của chúng ta", "chúng ta" được nhắc lại nhiều lần trong đoạn thơ nhằm thể hiện sự tự hào và lòng yêu nước của tác giả đối với đất nước.

Câu 5. Cả đoạn thơ cho ở đề bài tập trung miêu tả hình ảnh gì? Hình ảnh đó hiện ra như thế nào ?

Câu 6. Chữ “khuất” trong câu thơ “Nước chúng ta, nước những người chưa bao giờ khuất” có ý nghĩa gì ?

Chữ “khuất” trong câu thơ “Nước chúng ta, nước những người chưa bao giờ khuất” có nhiều ý nghĩa và tầm quan trọng trong bản sắc văn hóa của dân tộc Việt Nam. Với ý nghĩa đầu tiên, từ “khuất” mang ý nghĩa mất đi, bị khuất lấp, câu thơ muôn năm tôn vinh những người đã hy sinh cuộc đời để bảo vệ đất nước, và cho rằng họ sẽ mãi mãi sống trong lòng dân tộc, cùng với quê hương.

Ngoài ra, chữ “khuất” còn có ý nghĩa bất khuất, kiên cường. Với ý nghĩa này, câu thơ thể hiện thái độ tự hào về bản sắc dân tộc, đồng thời khẳng định rằng dân tộc Việt Nam luôn bất khuất, kiên cường và chưa bao giờ khuất phục trước bất kỳ kẻ thù nào. Sự kiên cường, bất khuất của dân tộc Việt Nam được truyền lại qua nhiều thế hệ và là một trong những nét đặc trưng tinh thần của dân tộc.

Từ “khuất” còn đặc biệt quan trọng trong bản sắc văn hóa Việt Nam, đó là sự tôn trọng đối với các vị anh hùng, các tấm gương hy sinh, và khát khao được đóng góp cho đất nước. Từ này được sử dụng trong nhiều tác phẩm văn học, thơ ca, những dòng ca khúc, và trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa, tư tưởng, và đời sống của dân tộc Việt Nam.

Với những ý nghĩa trên, câu thơ “Nước chúng ta, nước những người chưa bao giờ khuất” đã tạo ra một hiệu ứng tác động sâu sắc đến tinh thần, ý chí của người Việt Nam, đồng thời cũng là một thông điệp ý nghĩa về tình yêu quê hương và sự bất khuất của dân tộc.